Zbrodnia katyńska w dalszym ciągu jest niewygodna. Niektóre
środowiska za wszelką cenę próbują sprawić, aby Polacy zapomnieli o tej
nieludzkiej zbrodni. O taki stan dba niestety także obecny rząd
Rzeczypospolitej Polskiej. Czy którykolwiek z rządów lub jakaś agenda
rządowa postawiły pomnik bestialsko zamordowanym rodakom w Katyniu?
Gdzie w Polsce organizowane są wielkie uroczystości upamiętniające te
wydarzenia sprzed 74 lat? Kiedy miało powstawać sanktuarium katyńskie w
Polsce?

W latach 90. były plany wybudowania sanktuarium katyńskiego, które
zyskało aprobatę i błogosławieństwo Papieża Jana Paweł II. Zgodę wyraził
również ks. kard. Józef Glemp, ówczesny Prymas Polski. Budowa
sanktuarium została jednak zablokowana, gdyż Rada Ochrony Pamięci Walk i
Męczeństwa, która nadzorowała rodziny katyńskie, powiedziała mu „nie”.

Stosunek polskich polityków do zbrodni katyńskiej obrazuje wypowiedź
Tomasza Nałęcza, doradcy prezydenta Bronisława Komorowskiego. Po
katastrofie w Smoleńsku powiedział on tak: „Nie ma ceny, której Polska
nie powinna zapłacić za polepszenie stosunków z Rosją”. Pytam więc, czy
tą ceną był Smoleńsk?

Czynniki sądowe nigdy nie przywiązywały wagi do rozmiaru zbrodni
katyńskiej. One nie czuły strat, jakie poniosło państwo polskie, polska
inteligencja i polskie rodziny, tracąc zamordowanych w Rosji naszych
oficerów, naukowców, prawników, urzędników, leśników, ponad 700 pilotów,
generałów, ojców, synów itd.

Na kłamstwie katyńskim, które obowiązywało w Polsce przez
dziesięciolecia, budowane było PRL. Przypomnę, że kiedy w 1981 roku
stawialiśmy pomnik na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, to został on
przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa internowany i przetrzymywano
go do 1989 roku. W roku odzyskania niepodległości też nie został
postawiony, bo na miejscu tego monumentu pojawiło się kłamstwo Wojciecha
Jaruzelskiego.

Dopiero po sześciu latach – w 1995 roku – pierwotny pomnik wrócił na
swoje miejsce na dolinkę katyńską. To w ten sposób poszczególne rządy
Rzeczypospolitej „czciły” pamięć swych rodaków, którzy zostali
wymordowani w Katyniu. Nie zadbano, aby powstały cmentarze polskich
jeńców wojennych zamordowanych w Rosji. By były one miejscami, które
stanowią terytorialną część Polski, gdzie moglibyśmy się modlić. One są
częścią składową memoriałów rosyjskich na rosyjską modłę, na rosyjskie
projekty. Na to wszystko się godziliśmy.

Nie dziwi mnie absolutnie to, że w dalszym ciągu wymierające rodziny
bliskich zamordowanych w Katyniu oraz bliskich, którzy zginęli nad
Smoleńskiem, muszą wziąć w swoje ręce całą organizację obchodów. Nam
wystarczy modlitwa w kościele, złożenie wieńców czy Przemarsz Cieni,
który będzie zorganizowany spod Muzeum Wojska Polskiego, poprzez
Krakowskie Przedmieście, poprzez pomnik, który jest na placu Zamkowym,
do pomnika Pomordowanych na Wschodzie.

Walka o utrwalenie w narodowej tradycji upamiętniania zbrodni
katyńskiej i nieszczęścia tragedii narodowej, jaką była katastrofa nad
Smoleńskiem, trwa nadal. My jesteśmy do tego zobowiązani i musimy trwać,
bo od obecnego rządu polskiego, który jest do tego powołany, od agend
rządowych nie możemy spodziewać się niczego dobrego.

Im na tym po prostu nie zależy. A przekonamy się w niedługim czasie
wszyscy, że do miejsc pamięci, które tak szumnie otwierano w latach 90.
(tych niby cmentarzy wojennych, ale one nie są cmentarzami wojennymi –
to są cmentarze jeńców pomordowanych strzałem w tył głowy), nie będzie
Polakom dane pojechać, pomodlić się, bo będą niedostępne. Wszystko
zmierza w tym kierunku.

W kwietniu 2010 roku rozdzielono wizyty prezydenta i premiera. Wizytę
z 7 kwietnia 2010 roku premiera Donalda Tuska w Katyniu uwiecznia w
muzeum tabliczka o treści: „Tu premier Rzeczypospolitej Polskiej 7
kwietnia wmurowywał kamień węgielny pod cerkiew prawosławną”. Taki
został przedstawiony cel wizyty w języku angielskim i rosyjskim. Taki
był cel wizyty premiera Tuska wówczas w Katyniu. A dzisiaj puszy się on
jako największy wróg Rosji. Co zrobił dotychczas? Przez siedem lat
swoich rządów robił wszystko, by zdemilitaryzować Polskę, zniszczyć
armię, zniszczyć wszystko, co patriotyczne, przemysł i wszystko, co jest
tak ważne w historii Polski.

Autor jest prezesem Komitetu Katyńskiego, polskim działaczem społecznym i samorządowcem.

M.Borawski/Nasz Dziennik

W Jarosławiu odbyły się dzisiaj uroczystości
poświęcone ofiarom mordów na polskich oficerach w Katyniu oraz 96
ofiarom katastrofy rządowego Tu-154M, którzy zginęli przed czterema laty
w Smoleńsku.

Eucharystii w kościele pw. Chrystusa Króla, która zgromadziła
przedstawicieli rodzin katyńskich, rodzin smoleńskich, sybiraków,
parlamentarzystów, władz samorządowych miasta i powiatu oraz służby
mundurowe i młodzież jarosławskich szkół; przewodniczył ks. bp Adam Szal
z Przemyśla. W wygłoszonej homilii nawiązał do rozmowy opublikowanej w
„Niedzieli” z Dorotą Skrzypek, wdową po Sławomirze Skrzypku, prezesie
Narodowego Banku Polskiego, który zginął przed czterema laty w
katastrofie smoleńskiej.

Wdowa, mówiąc o wyrwie, jaką w jej życiu pozostawiła nagła śmierć
męża, podkreśla ogromną siłę, jaką otrzymała od Pana Boga, bez którego
nie poradziłaby sobie. Przyznaje jednocześnie, że śmierć jej męża i cały
ból z tym związany odnowiły jej wiarę, a słowa modlitwy Pańskiej "Bądź
wola Twoja" nabrały zupełnie innego sensu.

– Wyznanie wdowy świadczy z jednej strony o wielkiej tragedii, a z
drugiej ukazuje, że nawet na tak wielką tragedię można i trzeba
popatrzeć przez pryzmat wiary. Myślę, że słowa te można przypisać nie
tylko tej jednej osobie, a może i wszystkim, których dotknęła tragedia w
Smoleńsku, ale także dotkniętym tragedią katyńską. Bez spojrzenia z
mocną wiarą na to wszystko, co się stało, byłaby to tylko tragedia i
bezbrzeżny smutek, osamotnienie, poczucie ogromnej krzywdy –
mówił ks. bp Szal. Podkreślał, że dzisiejsza uroczystość jest wyrazem
solidarności z tymi, którzy zginęli, z ich rodzinami, ale także okazją,
żeby spojrzeć w przyszłość i zawierzyć ją i samych siebie Panu Bogu.

Niech prawda zwycięży

Nawiązując do historii, kaznodzieja przypomniał, jak wielką tragedią
był faszyzm, a także komunizm i związane z nim wywózki na Syberię.
Zaznaczył, że te separacje jako metoda zbrodnicza odcinająca egzystencję
całych narodów zostały wypracowane jeszcze przed wiekami i miały na
celu rozdzielenie ludzi i zerwanie łączących ich więzów.

– Dopiero po wielu dziesiątkach lat odkrywamy karty historii i fakty
mówiące o tym, że to, co wydarzyło się choćby w Katyniu i w innych
miejscach kaźni, było z premedytacją przygotowane – wskazywał ks. bp
Szal.

Wspomniał, że obok znanych miejsc kaźni na nieludzkiej ziemi wciąż są
takie, w których szczątki zmarłych nadal oczekują na godny pochówek.
Opierając się na wspomnieniach jednej z sybiraczek, mówił, że Sowieci
zezwalali na pisanie listów przez jeńców, bo mieli gotowe adresy rodzin,
które potem też wywozili na Sybir.

– To świadczy o premedytacji, o zorganizowanym złu, które sprzysięgło
się przeciw ludziom i które zaowocowało ludobójstwem w Katyniu,
Charkowie, Miednoje, Kuropatach, Bykowni i wielu innych wciąż jeszcze
nieznanych miejscach – akcentował kaznodzieja.

Zachęcał do modlitwy za tych, którzy zginęli, ale także o pokój w
sercach ludzi współcześnie żyjących. Prosił o modlitwę, aby prawda,
której domagają się rodziny ofiar katastrofy smoleńskiej, wyszła na
światło dzienne. – Módlmy się o to, aby z Katynia i Smoleńska Pan Bóg
wyprowadził dobro. Tylko Pan Bóg może to uczynić przy naszym
współudziale – apelował ks. bp Adam Szal. Wskazywał, że pamięć
historyczna powinna się uwidaczniać także w postaci współczesnego
patriotyzmu, który polega na wypełnianiu codziennych obowiązków według
stanu.

W Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni
Katyńskiej już po raz siódmy spod Muzeum Wojska Polskiego (Al.
Jerozolimskie 3) wyruszy o godz. 15.00 marsz, zorganizowany przez Grupę Historyczną
Zgrupowanie „Radosław". Marsz jest hołdem pomordowanym w 1940 r. przez
NKWD polskim oficerom i policjantom. Partnerem marszu jest Instytut Pamięci
Narodowej.

Trasa piesza wiedzie Traktem
Królewskim, przez plac Zamkowy, Barbakan pod pomnik Poległym i Pomordowanym
na Wschodzie. Kolumnę będzie prowadził oryginalny samochód NKWD „Czarny woron"
(takie samochody woziły polskich oficerów przez las katyński). Podczas marszu
będzie czytana korespondencja z obozów, lista poległych oficerów, wspomnienie
heroicznej postawy duchownych. Uczestnicy marszu otrzymają replikę guzika
znalezionego w Katyniu na znak pamięci o pomordowanych. W rolę jeńców
wojennych, ich rodzin i strażników wcielą się rekonstruktorzy z różnych grup z
całej Polski.

Relacja z ubiegłego roku:
http://www.youtube.com/watch?v=6YTxEr9-RPE&list=UUJm00BgJxgDdcc861EFouIg

Katyń – symbol zbrodni
ludobójstwa popełnionej na ok. 22 000 Polaków, w tym ponad 15 000
jeńców wojennych. Byli wśród nich oficerowie Wojska Polskiego, policjanci i
oficerowie rezerwy: urzędnicy, lekarze, profesorowie, prawnicy, nauczyciele,
inżynierowie, duchowni, literaci, kupcy, działacze społeczni… Zostali
potajemnie zamordowani wiosną 1940 r. na rozkaz najwyższych władz sowieckich.
Ich groby odkryto w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni. Prawda o tych
wydarzeniach była zakazana do 1989 r.

Foto: Piotr Gajewski (VI Katyński Marsz Cieni, 2013)

http://ipn.gov.pl/aktualnosci/2014/centrala/vii-katynski-marsz-cieni-war...

Graf. A.Witkowska/Nasz Dziennik

Słyszymy dziś często, że jeśli tragedia z 10
kwietnia 2010 r. nie zostanie wyjaśniona już teraz, to będziemy czekali
na prawdę o Smoleńsku przez 70 lat – tak jak na prawdę o zbrodni
katyńskiej.

Rzeczywiście, czekaliśmy wiele lat, by wysoki przedstawiciel Rosji –
prawnej następczyni Związku Sowieckiego – powiedział w końcu, że Las
Katyński, Smoleńsk, Charków, Twer i więzienia na Kresach to była
zbrodnia sowiecka – dokonana na rozkaz Stalina i kilku innych wysokich
funkcjonariuszy państwa sowieckiego, wydany 5 marca 1940 roku. Nie
znaczy to jednak, że po tych prawie 70 latach doczekaliśmy się prawdy!

O tym, że naszych jeńców wojennych i więźniów z kresowych więzień na
„zachodniej Białorusi” i „zachodniej Ukrainie” zamordowało NKWD,
wiedzieliśmy przecież już od kwietnia 1943 roku. O tym, że nie mogłoby
tego zrobić bez zgody Stalina i jego kamratów z Politbiura KPZS, też
wiedział każdy, kto miał jakiekolwiek pojęcie o podstawowych
mechanizmach władzy w Sowietach. Prezydent Borys Jelcyn nie wyjawił nam
więc żadnej nowej prawdy, to był tylko gest. Potrzebny, obiecujący, ale
tylko gest. Za gestem nie poszły czyny, bo przecież nie mamy do dziś
pełnego dostępu do akt rosyjskiego śledztwa.

Nie znamy pełnej listy zamordowanych w ramach tej nieludzkiej
operacji. Przyjmujemy, że było ich 21 857 – co wynika z notatki szefa
KGB Andrieja Szelepina z roku 1959. Ale w katyńskim sanktuarium –
katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie na Długiej – nie ma nawet
18 tysięcy tabliczek, mimo wprowadzenia danych z tzw. Ukraińskiej Listy
Katyńskiej. Jeszcze kilka tysięcy czeka, by ich „zawołać po imieniu”.

Nie wiemy, gdzie są akta osobiste zamordowanych. Trudno uwierzyć, że
je zniszczono, gdy się zna sowiecką dokładność i zapobiegliwość w
dokumentowaniu wszystkiego, co wkrótce może się przydać policji
politycznej.

Nie wiemy, jaki jest związek między zbrodnią katyńską a niemiecką
operacją AB na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa. A chyba jest,
skoro jedni i drudzy mordowali polską inteligencję w tym samym czasie i
niemal dokładnie tak samo. Czy Katyń nie wynika z zapisu w tajnym
protokole niemiecko-sowieckim z 28 września 1939 r., coraz częściej
nazywanym „drugim paktem Ribbentrop-Mołotow”, gdzie jest mowa o
„zapobieganiu polskiej propagandzie”?

Nie wiemy, jakie były mechanizmy zmowy pojałtańskiej w sprawie
Katynia. Niewątpliwie taka zmowa była, skoro „wolny świat” wspierał
Sowiety w kłamstwie. Nie zdefiniowaliśmy do dziś pojęcia kłamstwa
katyńskiego, choć jest ono jawnym wystąpieniem przeciwko Polsce!

Nie mówimy o zbrodni katyńskiej jednym polskim głosem. To jest ze
wszystkiego najsmutniejsze. Są tacy – nawet w Federacji Rodzin
Katyńskich! – którzy upominanie się o uznanie tej zbrodni za akt
ludobójstwa uważają za „niepotrzebne”, a nawet „szkodliwe”. W roku 2014!

W sprawie zbrodni katyńskiej obowiązuje nas testament
charyzmatycznego prezesa IPN Janusza Kurtyki – którego śmierć w
Smoleńsku łączy tragedię sprzed 74 lat z tragedią sprzed 4 lat. We
wprowadzeniu do ostatniej za jego życia publikacji katyńskiej IPN
(„Zbrodnia Katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa”, red. S. Kalbarczyk,
Warszawa 2010) napisał:

„Nie ma wątpliwości, że Zbrodnia Katyńska stanowi zbrodnię
ludobójstwa, której istota polega na podejmowaniu działań, zmierzających
do wyniszczenia grup ludności z powodu odrębności narodowej, etnicznej,
politycznej, wyznaniowej lub światopoglądowej (…).

Z punktu widzenia interesów Państwa Polskiego, jego obywateli –
będących sukcesorami ofiar Zbrodni – oraz z uwagi na obowiązki ustawowe
prokuratorów IPN, wreszcie na potrzeby zachowania dobra wymiaru
sprawiedliwości – kontynuowanie śledztwa katyńskiego w warunkach
dotychczas przyjętych jest ze wszech miar uzasadnione.

Hipotetyczna rezygnacja przez stronę polską z klasyfikacji tej
zbrodni jako ludobójstwa (pomijając nawet już zaistniałe uwarunkowania
prawne polskiego śledztwa) oznaczałaby przyjęcie rosyjskiego punktu
widzenia w niezwykle ważnym dla świadomości społecznej polsko-rosyjskim
sporze o ocenę historii i miałaby niezwykły rezonans społeczny”.

„Zbrodnia Katyńska jest nadal jednym z kluczowych punktów
współczesnej polskiej tożsamości historycznej” – pisał dalej prezes
Kurtyka. „Pamięć o niej w czasach dyktatury komunistycznej pomagała tę
tożsamość podtrzymywać przeciwko wszechobecnemu kłamstwu. Pamięć o niej
obecnie służy budowaniu społecznego przekonania, iż służba Ojczyźnie ma
niekiedy swoją wielką cenę, zaś obowiązkiem państwa jest pamiętać o
tych, którzy w imię tej służby oddali życie”.

Niech zamilkną ci wszyscy, którym się wydaje, że mają moc
bezwarunkowego przebaczania „w imieniu tych, których zdradzono o
świcie”. Nie mają takiej mocy. Nie ma też mocy demiurga historii pan
Dmitrij Miedwiediew, który w maju 2010 r. powiedział ówczesnemu
marszałkowi Sejmu RP Bronisławowi Komorowskiemu, że „ubolewa” nad
Katyniem i „innymi wydarzeniami, poprzedzającymi wybuch wojny
światowej”! Nie, proszę pana. Ta wojna nie zaczęła się w czerwcu 1941
roku! Tę wojnę zapoczątkował tajny pakt sowiecko-niemiecki z 23 sierpnia
1939 roku. Zbrodnia katyńska jest więc aktem ludobójstwa i zbrodnią
wojenną. Odrzucenie tej podstawowej prawdy jest szczególnie zuchwałą
formą kłamstwa katyńskiego.

Arch. IPN/-

Wydarzenia ostatnich tygodni w kardynalny
sposób zmieniły polityczny klimat w Europie. Zagarnięcie przez Rosję
Krymu było nad wyraz niebezpiecznym pogwałceniem fundamentalnych podstaw
międzynarodowego prawa i zagraża pokojowi nie tylko w Europie, ale i na
całym świecie.

Rosja dokonała bezprecedensowego po II wojnie światowej zagarnięcia
części terytorium sąsiedniego kraju i targnęła się na suwerenność
Ukrainy. Naciski i groźby ze strony Rosji trwają. A podstaw do optymizmu
brak. Łatwość, z jaką Rada Federacji Rosji udzieliła sankcji na użycie
wojsk rosyjskich przeciwko Ukrainie, pokazuje całkowity brak w Rosji
odpowiedzialnych polityków, zdolnych adekwatnie oceniać podejmowane
decyzje i zestawiać je z interesami utrzymania pokoju oraz stabilności w
Europie.

Pełna dokumentacja sprawy katyńskiej

Wszystko to zmusza do zastanowienia się nad odłożonymi i
nierozstrzygniętymi do tej pory kwestiami. Po co Polacy mają czekać,
mając nadzieję na uzyskanie wyczerpujących informacji na temat
przestępstw stalinowskich przeciwko Polsce, oraz liczyć, że Rosja,
zgodnie ze swoimi wcześniejszymi zapewnieniami, przekaże pełną
dokumentację w sprawie katyńskiej? Minęło już kilka lat, jak Kreml wziął
sobie przerwę i nie okazuje najmniejszego życzenia kontynuowania
dialogu ani nie spieszy się do wyrażenia jasnego i klarownego
stanowiska.

Tendencja przemilczania przestępstw z okresu sowieckiego istnieje od
dawna. Dlatego nieprzypadkowo znaczna część materiałów ze śledztwa
prokuratorskiego sprawy katyńskiej otrzymała klauzulę „poufne” i „ściśle
tajne”. Rosyjskie kierownictwo polityczne martwi się o to, by nie dawać
żadnych powodów do oskarżenia byłego kierownictwa ZSRS o dokonanie
przestępstw wojennych. Dlatego też starania prokuratury mające na celu
ukrycie wyników śledztwa w sprawie katyńskiej nikogo nie dziwią.
Decydenci współgrają z nowymi prądami politycznymi, którym na imię
„poprawienie image’u Rosji”. Doszło do tego, że przestępstwa
stalinowskie przeciwko obywatelom innych państw rosyjskie ministerstwo
spraw zagranicznych zalicza do „wrażliwych tematów” polityki
zagranicznej i wszelkimi sposobami sprzeciwia się ich szerokiemu
upublicznieniu i omówieniu.

Kiedy 21 września 2004 r. Naczelna Prokuratura Wojskowa Rosji podjęła
decyzję o umorzeniu dochodzenia sprawy katyńskiej z powodu śmierci
winnych, ich nazwiska nie zostały wymienione. Na podstawie informacji,
które przedostały się później do prasy, stało się jednak jasne, że o
przestępstwo katyńskie oskarżono tylko wysoko postawionych pracowników
stalinowskiego NKWD – Ławrientija Berię, Wsiewołoda Mierkułowa, Bogdana
Kobułowa i Leonida Basztakowa. To właśnie oni organizowali
rozstrzeliwanie, ale przecież jedynie wykonywali postanowienie podjęte
przez wyższe kierownictwo sowieckie na czele ze Stalinem. Tyle tylko, że
Naczelna Prokuratura Wojskowa Rosji nie potrafiła uznać Stalina i
członków jego politbiura za przestępców, czyli nadanie wyraźnych i
oczywistych kwalifikacji prawnych działaniom tych osób, które podpisały
znane postanowienie politbiura z 5 marca 1940 r. o rozstrzelaniu
Polaków, przewyższało możliwości prokuratorów. Bardzo to
charakterystyczne: nie zdecydowano się tknąć Stalina!

Przyczyny niechęci do ogłoszenia przywódcy kraju przestępcą mają
swoje źródło w nowej, formującej się w Rosji państwowej ideologii. Jej
podstawa – paternalistyczne wyobrażenia o roli państwa, walczący
izolacjonizm i zam-knięcie przed całym światem, apoteoza przeszłości,
łącznie z sowieckim okresem historii. Kreml chce zasugerować obywatelom
zwykłą myśl: władza zawsze jest słuszna i zawsze działa w poprawnym
kierunku, a poniesione przez lud ofiary są usprawiedliwione i konieczne w
sytuacji, gdy kraje te obrały „szczególną drogę rozwoju”. By propagować
takie treści i odpowiednio „wychowywać” obywateli, podjęto starania
mające na celu wprowadzenie „jednolitego” podręcznika historii.
Posłuszni woli Kremla historycy będą mogli w nowym podręczniku
wprowadzić maksimum informacji na temat „błędów” Stalina, lecz w żadnym
wypadku nie nazywać tego przestępstwem.

Słowa i czyny

Po tragedii smoleńskiej w kwietniu 2010 r. minister spraw
zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow na sesji Zgromadzenia
Parlamentarnego Rady Europy mówił z przekonaniem: „Szczerze wierzę, że
współprzeżywanie dwóch narodów w związku z tragedią pod Smoleńskiem
stanie się momentem zwrotnym w przezwyciężeniu ogólnej tragicznej
przeszłości”, i zapewniał, że Moskwa „przygotowuje się do przekazania
Warszawie dodatkowych materiałów dotyczących Katynia, których jeszcze
polska strona nie miała” („Wiadomości”, 30 kwietnia 2010 r.).
Analogiczne oficjalne oświadczenie 26 listopada 2010 r. wydała również
Duma Państwowa Federacji Rosyjskiej: „Kopie wielu dokumentów, które były
przechowywane w zamkniętym archiwum Politbiura KC KPZR, już zostały
przekazane polskiej stronie. Posłowie Dumy Państwowej są przekonani, że
prace te powinny zostać przedłużone. Trzeba w dalszym ciągu studiować
archiwa, sprawdzać listy zabitych, odtwarzać prawdziwe nazwiska tych,
którzy zginęli w Katyniu i innych miejscach, wyjaśniać wszystkie
okoliczności tragedii”.

Rzeczywiście, przekazanie pierwszych 67 tomów ze 183-tomowej sprawy
odbyło się dość szybko – już w maju 2010 roku. Później zostały
przygotowane i przekazane tomy sprawy, które posiadały klauzulę „do
użytku służbowego”. Lecz dalej sprawa została poważnie zahamowana i tomy
sprawy zaopatrzone w klauzulę „tajne” do Polski nie trafiły. Dotychczas
pozostaje nieprzekazanych 35 tomów „sprawy katyńskiej”. Co więcej, w
kwietniu 2012 r. Moskwa ustami głównego wojskowego prokuratora Siergieja
Fridinskiego dała do zrozumienia, że nie zamierza przekazywać nic
więcej Polakom, „ponieważ komisja ds. odtajniania akt nie podjęła
decyzji o zdjęciu klauzuli poufności”. I nie była to indywidualna
decyzja naczelnego prokuratora wojskowego. Można z całą pewnością
stwierdzić, że tak zdecydowano na poziomie prezydenta Rosji.

Oczywiście, publicznie Kreml nie oświadczył tego, że kwestia jest
ostatecznie zamknięta i że już więcej żadnych materiałów dotyczących
„sprawy katyńskiej” nie będzie przekazywać. Jednak teraz w świetle
dzisiejszych wydarzeń wszystko to są puste obietnice.

Zrywając międzynarodowe porozumienia i zobowiązania podczas
„krymskiej kampanii”, Kreml może już nie zwracać uwagi na drobniejsze
sprawy. Dzisiaj Rosja stoi na progu izolacji i niewykonanie przez nią
niegdyś danych obietnic mało kogo wzrusza na tle globalnych naruszeń
prawa międzynarodowego.

Co więcej, sama polityczna atmosfera panująca we współczesnej Rosji
nie sprzyja wyjaśnieniom i publicznemu omawianiu „kłopotliwych pytań
historii”. Posłowie Dumy Państwowej Rosji noszą się z ideą uzupełnienia
ustawodawstwa karnego o artykuł dotyczący odpowiedzialności za
rozpowszechnienie „jawnie kłamliwych informacji o działalności ZSRS w
czasie II wojny światowej”. Jak się okazało, posłowie są bardzo
zatroskani „o podłe znieważanie naszej historii”. Podobne normy istniały
w okresie sowieckim w kodeksie karnym, kiedy każda publicznie podana
niezgodność z polityką KPZR lub krytyka ideologicznych podstaw reżimu
sowieckiego były srodze karane. W takich warunkach trudno oczekiwać, że
rosyjskie kierownictwo może uczciwie mówić o dokonanych przez Stalina
przestępstwach wojennych i że jest ono zdolne postawić kreskę prawną pod
sowiecką przeszłością. W tym sensie Stalin dla Kremla pozostaje personą
nie do ruszenia.

Tymczasem w rosyjskiej prasie narasta liczba publikacji
kwestionujących winę ZSRS w katyńskim przestępstwie. O ile wcześniej
pisano w zasadzie o samym tylko Katyniu, o tyle teraz w centralnej
prasie pojawiły się publikacje zaprzeczające rozstrzelaniu polskich
obywateli w 1940 r. w Kalininie. Na przykład publikacja w „Komsomolskiej
Prawdzie” z 12 marca 2014. z obraźliwym tytułem „Tajemnica chodzących
nieboszczyków z polskiego memoriału ’Miednoje’”.

Ani Kreml, ani Prokuratura Wojskowa nie spieszą się, aby te fałszywki
publikowane w prasie rosyjskiej demaskować i dezawuować. To znaczy, oni
wcale nie uważają ich za zamach na prawdę historyczną, obrażający
pamięć ofiar. Dwulicowość rosyjskiej polityki w stosunku do ofiar
Katynia, niechęć do ich rehabilitacji, utajnienie głównych materiałów
śledztwa przy jednoczesnym poparciu publikacji kwestionujących winę ZSRS
w tym przestępstwie staje się coraz bardziej widoczne. Za granicą ta
sprzeczność nierzadko traktowana jest jako życzenie Rosji zostawienia
dla siebie możliwości nawrotu do wersji sowieckiej, zgodnie z którą
polskich oficerów rozstrzelali hitlerowcy.

Niegdyś poeta Aleksandr Twardowski napisał dość precyzyjnie: „Kto
chowa przeszłość zazdrośnie, ten na pewno jest na bakier z
przyszłością…”. Te poetyckie strofy jak nigdy są aktualne dla
dzisiejszej sytuacji w Rosji. Bez uczciwej i otwartej rozmowy o
przeszłości nie mamy przyszłości.

Tłum. Ewa Rzeczycka-Surma

M.Borawski/Nasz Dziennik

Sowieckie służby pracowały na najwyższych
obrotach, rozkazy były niezwykle szczegółowe, a transporty śmierci
wyruszały jeden po drugim do wytyczonych miejsc.

Dokonanie w tajemnicy przed światem masakry blisko 22 tysięcy
obywateli II Rzeczypospolitej wymagało potężnego i posłusznego aparatu,
tysięcy pism, potwierdzeń, spisów – czyli korespondencji, by tak rzec,
służbowej. Nawet w sowieckich realiach roku 1940 musiała to być operacja
skomplikowana. A zachowanie jej w sekrecie przez dziesiątki lat
świadczy o wszechwładzy służb specjalnych ZSRS.

O zaginionych wiosną 1940 roku wojskowych i cywilach, poszukiwanych
podczas wojny oficjalnie przez władze RP na uchodźstwie oraz wysłanników
dowódcy Armii Polskiej w ZSRS generała Władysława Andersa, nie wiadomo
było przez dziesiątki lat nic. Wyjątek stanowiły egzekucje oficerów
polskich w Lesie Katyńskim, których ciała Niemcy ekshumowali w 1943
roku, gdy Smoleńszczyzna znalazła się pod ich okupacją. Pozostali –
ponad 17 tysięcy ludzi – po prostu przepadli bez śladu, chociaż
zbrodniarze do ich uśmiercenia wykorzystali całą armię funkcjonariuszy
NKWD i zużyli wiele papieru. Żadne świadectwo nie ujrzało światła
dziennego, zanim Sowieci sami nie ujawnili go na początku lat 90. XX
wieku. Czy prawdy o tym, co stało się z polskim prezydentem i całą
delegacją w 2010 roku na lotnisku Siewiernyj w Smoleńsku, też dowiemy
się po pół wieku?

NKWD produkuje papiery

Postanowienie politbiura WKP(b) z 5 marca 1940 roku, podjęte na
wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii i opatrzone podpisem Józefa Stalina
oraz jego najbliższych współpracowników, skazujące na śmierć polskich
„jeńców wojennych”, należało wypełnić z całą dokładnością. Chodziło o
„internowanych” – bo i tak określali ich Sowieci – ze specjalnych
obozów: kozielskiego, starobielskiego i ostaszkowskiego, wziętych do
niewoli po agresji Sowietów na ziemie Rzeczypospolitej 17 września 1939
roku. Na mocy tego samego postanowienia trzeba było potajemnie
zlikwidować cywilnych i wojskowych „wrogów Związku Sowieckiego”,
osadzonych w więzieniach na okupowanych polskich Kresach.

Sowieckie służby przystąpiły do pracy bezzwłocznie – od 7 marca 1940
roku przez cały tydzień trwały w Moskwie narady najwyższych oficerów
NKWD, komendantów zarządów obwodowych ze Smoleńska, Charkowa i Kalinina,
władz więziennych i obozowych, podczas których z niesłychaną
dokładnością planowano mord.

Machina śmierci ruszyła i działała prawie bez zarzutu: już 16 marca
funkcjonujący od września 1939 roku Zarząd ds. Jeńców Wojennych pod
kierownictwem Piotra Soprunienki zaczął przygotowywać wzory formularzy
ewidencyjnych, które następnie trafiały do trzech obozów specjalnych –
chociaż wyrok śmierci na jeńców zapadł de facto jeszcze 5 marca.

Pierwsze trzy rubryki przeznaczono na dane personalne, stopnie
wojskowe, okoliczności wzięcia do niewoli bądź aresztowania, miejsce
aktualnego pobytu – miały je wypełniać komendy obozów i naczelnicy
więzień.

Czwarta rubryka, opatrzona nagłówkiem „wniosek”, była najważniejsza i
ją kazano zostawiać pustą – do późniejszego uzupełnienia przez Zarząd
Jeńców Wojennych. W błyskawicznym tempie, bo do 25 marca formularze
ewidencyjne zostały wypełnione w obozach i więzieniach, a następnie
wysyłano je partiami wprost do Zarządu Jeńców Wojennych.

Ostatnia rubryka

Tam właśnie uzupełniano ostatnią rubrykę – zgodnie z marcowym
postanowieniem najwyższych władz WKP(b): rozstrzelać po „rozpatrzeniu
sprawy” „bez wzywania aresztowanych i bez przedstawiania zarzutów,
decyzji o zakończeniu śledztwa i aktu oskarżenia” – jak to sformułował
Ławrientij Beria.

Ale biurokratyczny aparat musiał dopełnić wszystkich formalności,
papiery trafiały więc jeszcze do Leonida Basztakowa – naczelnika 1.
Wydziału Specjalnego NKWD, gdzie czekały już nadesłane akta wszystkich
skazanych. Ponieważ trzeba było zachować procedurę, czyli „rozpatrzyć
sprawy i powziąć uchwałę”, dokumentację przekazywano trojce powołanej do
tego celu zbrodniczą decyzją z 5 marca 1940 roku – w jej skład
wchodzili Basztakow wraz z dwoma zastępcami Berii, Wsiewołodem
Mierkułowem i Bogdanem Kobułowem.

Tak zakończył się proces „decyzyjny”, a rozpoczął etap, który
zaprowadził ofiary Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa do dołów
śmierci. Prędkość, z jaką organy NKWD uporały się z formalną stroną
zaplanowanej zbrodni, świadczy o ich ogromnej sprawności.

Listy dotyczące więźniów przechodziły ten sam szlak, lecz podpisywał
je Mierkułow i trafiały wprost do szefów NKWD w okręgach, gdzie
przetrzymywani byli Polacy z pominięciem naczelników więzień. Pierwsze
zaczęły nadchodzić 20 kwietnia, a więc w czasie, gdy jeńców z obozów już
mordowano.

Od 3 kwietnia drogą zwrotną z Zarządu Jeńców Wojennych przychodziły
do trzech obozów specjalnych spisy nazwisk podpisane przez Soprunienkę –
pierwszy do Kozielska. Już tego samego dnia wyruszył stamtąd transport
Polaków na stację Gniezdowo, niedaleko Lasu Katyńskiego; 4 kwietnia do
Kalinina (dziś Tweru) wyjechali na śmierć Polacy z Ostaszkowa, a
kolejnego dnia, 5 kwietnia, ze Starobielska wysłano pierwszą partię
skazańców do Charkowa.

W spisach, zwanych dzisiaj listami śmierci, nie było mowy o
egzekucjach. Komendanci obozów otrzymywali telegraficznie lub przez
kurierów pismo, nakazujące im „bezzwłocznie” skierować wymienionych
jeńców wojennych „do dyspozycji naczelnika NKWD” – odpowiednio w
Smoleńsku (obóz Kozielsk), Kalininie (obóz Ostaszków) i Charkowie (obóz
Starobielsk).

W rosyjskich archiwach pozostało z pewnością jeszcze bardzo wiele
akt, ale czas sprzyjający ujawnianiu ich przez Moskwę minął, jak się
zdaje, bezpowrotnie.

Groza

Rzeczowe dokumenty zamazują przeraźliwą grozę zbrodni katyńskiej, ale
bezmiar potworności wyłania się z protokołów przesłuchań katów, którzy
na początku lat 90. zeznawali przed Główną Prokuraturą Wojskową w
Moskwie. Jako świadkowie, rzecz jasna, ponieważ żadnemu z nich nie
postawiono zarzutów.

Mitrofan Syromiatnikow, starszy bloku więzienia NKWD w Charkowie,
gdzie w piwnicach strzałem w tył głowy dobrani członkowie „grup
operacyjnych” zabijali Polaków ze Starobielska, jednego po drugim,
jawnie okazywał dumę z doskonałej organizacji zbrodni: „U nas nie było
tak jak u Niemców, oni zaprowadzili do Babiego Jaru, potem poustawiali
ich wszystkich z dziećmi i powystrzelali. U nas te rzeczy są, jak to się
mówi, według regulaminu”. Kiedy czyta się jego zeznania, poraża
usłużność, zapał bez mała, z jakim starał się obrazowo i jak
najdokładniej przedstawić przebieg mordu, który odbywał się nocami w
piwnicy zarządu NKWD: „Przyprowadzają ofiarę na korytarz. Tam ja,
przypuśćmy, stoję w drzwiach. Otwieram i pytam, czy można. Stamtąd pada
odpowiedź: ’wejść’. Prokurator stoi za stołem, obok komendant. Pyta:
’nazwisko, imię, imię ojca, rok urodzenia’ i mówi ’możecie iść’. Tu od
razu strzał i już koniec, koniec. Inni nic nie widzieli. Oni tylko
słyszeli odgłos. I to wszystko” – tłumaczył w 1991 roku. Jego zdaniem,
wszystko szło „jak należy”. „Tak, tak. Braliśmy szynele, czapki.
Prawidłowo. Trzeba ich było przykrywać, owijać głowy. Rozumiecie sami…?
Żeby tak nie krwawili. Dlatego owijaliśmy od razu po rozstrzelaniu –
mówił. – Zrobiono też takie zadaszenie, gdzie wejście do piwnicy i gdzie
ich rozstrzeliwano. Od góry zrobiono takie zadaszenie, pod które
wjeżdżał samochód. Żeby podczas załadunku nie było nic widać z okien na
górze. Rozumiecie”.

Bestia

W Kalininie (Twerze) porządku pilnował Wasilij Błochin, o którym
opowiadano, że był ulubionym mordercą Stalina i że sam od 1924 roku do
śmierci swego mocodawcy zastrzelił około 50 tysięcy ludzi. „Pracował” na
Łubiance, miał osobiście zabić Lwa Kamieniewa, Grigorija Zinowjewa i
Nikołaja Jeżowa, a także generała Michaiła Tuchaczewskiego, dowódcę
frontu zachodniego podczas wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku. Nabywszy
doświadczenia podczas czystek lat 30. XX wieku, wiedział, jak wziąć się
do rzeczy w Kalininie, gdzie dowożono co noc średnio 250 Polaków. Zmarł
w 1955 roku, lecz jego sposób działania opisał szczegółowo Dmitrij
Tokariew, szef kalinińskiego zarządu NKWD, gdzie w 1940 roku zabijano
jeńców z Ostaszkowa.

Na początku operacji przeceniono możliwości Błochina: pierwszej nocy
rozstrzelał własnoręcznie 330 Polaków: policjantów i oficerów Korpusu
Ochrony Pogranicza z obozu ostaszkowskiego. Po kilku dniach zażądał
ustanowienia normy ofiar, bo zabijanie go męczyło, a nawet niemieckie
walthery przegrzewały się i zużywały za szybko. „Mundur funkcjonariusza
NKWD powinien być zawsze czysty i schludny” – to była jego zasada.
Wkładał więc długi skórzany fartuch rzeźnicki, także skórzaną czapkę i
rękawice sięgające powyżej łokci. Swoich pomocników instruował: „Trzeba
tylko dobrze trafić kulą między kręgi szczytowy i obrotowy kręgosłupa
szyjnego, trzymając lufę skierowaną ukośnie ku górze. Kula wyjdzie wtedy
przez oczodół lub usta, poleje się mało krwi. Pocisk wchodzący w
potylicę rozrywa czoło i powoduje krwotok”. Sam był mistrzem w swoim
fachu: ofiary umierały natychmiast, krwi płynęło niedużo. Trzymał twardą
dyscyplinę, nie pozwalał pić podczas egzekucji.

Czemu strzelali nad grobami?

O Katyniu, od którego wzięła swoją nazwę zbrodnia, wiadomo, że
oficerów rozstrzeliwano przede wszystkim na zamkniętym terenie NKWD nad
dołami w lesie, gdzie byli przewożeni ze stacji Gniezdowo. Część z nich
mordowana była wcześniej w smoleńskim więzieniu. Niektórzy historycy
przypuszczają, że egzekucje odbywały się również w willi NKWD na terenie
Lasu Katyńskiego.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego jeńców Kozielska
uśmiercano wprost nad grobami. Oleg Zakirow, major smoleńskiego KGB,
który opatrznie zrozumiał hasła głasnosti i zaczął na własną rękę
odszukiwać świadków masakry, trafił do Iwana Titkowa. Były kierowca
kolejnych komendantów smoleńskiego NKWD twierdził, że część Polaków
zamordowano właśnie w piwnicach willi, podczas gdy na zewnątrz pracował
silnik traktora, zagłuszając krzyki i strzały. Inni ludzie ze
smoleńskiego NKWD, do których dotarł Zakirow, zanim zmuszony groźbami
starych kagiebistów wyjechał z rodziną do Polski, zapamiętali historię
jednego z jeńców. Polak miał wyrwać się oprawcom i przedostać do
zbrojowni. Bronił się podobno przez trzy dni, aż wreszcie kaci po
nieudanej próbie zatopienia piwnic wpuścili do pomieszczenia gaz.

Dmitrij Tokariew z Tweru w swoich zeznaniach wyrażał zdziwienie,
dlaczego w Lesie Katyńskim zabijano nad dołami. „Opowiadali mi w
Smoleńsku o postępowaniu głupszym – mówił w 1991 roku przed rosyjskim
prokuratorem. – Tam zaczęli rozstrzeliwać na miejscu grzebania. (…). I
oto, co się stało: tam jeden uciekał, usiłował uciec, krzyczał, ludzie
słyszeli”. Można domniemywać, że nie był to przypadek odosobniony –
wymordowano tam przecież ponad 4 tysiące ludzi, trudno więc przyjąć, że
tylko jeden z nich usiłował się w śmiertelnym strachu ratować.

Niemcy, którzy przeprowadzali w Katyniu ekshumację w 1943 roku, byli
bardziej zainteresowani wykazaniem sowieckiej winy niż wyjaśnieniem
okoliczności zbrodni. I tak okazuje się, że najlepiej, wydawałoby się,
znane miejsce egzekucji, Las Katyński, kryć może jeszcze straszną
niewiadomą.

Marek Borawski/Nasz Dziennik

Z Tomaszem Karasińskim, komendantem Grupy
Historycznej „Zgrupowanie Radosław” – organizatorem VII Katyńskiego
Marszu Cieni, rozmawia Marta Milczarska

Dzisiaj o godz. 15.00 spod Muzeum
Wojska Polskiego wyruszy VII Katyński Marsz Cieni. Cieszy się on
ogromnym zainteresowaniem mieszkańców Warszawy. W czym Pan upatruje
źródło tego sukcesu?

- Sukcesem dla nas jest fakt, że coraz
więcej młodych Polaków pamięta o tej potwornej zbrodni wojennej
popełnionej na polskim narodzie przez Sowiety. Co więcej, podobne
inicjatywy są podejmowane w innych rejonach Polski. Silą marszu jest to,
że przemierza on Warszawę w ciszy i skupieniu, niosąc dramatyzm, który
towarzyszył polskim jeńcom wojennym.

Idziemy bardzo często w swoich własnych
intencjach: modlitwy i pamięci o zamordowanych na wschodzie, o osobach z
naszych rodzin. Sowietom mimo całej machiny zbrodni nie udało się
wyeliminować wszystkich, zostały rodziny, choć i te przez dziesiątki lat
czerwonej nocy były poniżane i niszczone. Zwyciężyły jednak słowa
wielkiego Polaka – bł. ks. Jerzego Popiełuszki; „Zło dobrem zwyciężaj” i
… zwyciężyło dobro.

Dziś otwarcie możemy mówić, że tego czynu
dopuściła się Rosja sowiecka. Brak tylko jeszcze informacji o wszystkich
miejscach tej ponurej zbrodni, skrzętnie skrywanych do dziś przez
Rosję.  

Zauważa Pan, że młodzi ludzie coraz chętnie angażują się w inicjatywy patriotyczne?

- Tak. Ok. 80 proc. uczestników marszu to
ludzie młodzi. W marszu biorą udział stowarzyszenia z całej Polski,
które aby się do niego przyłączyć podróżują często 300-400 i więcej
kilometrów. To jest wyzwanie, a dla nich wszystkich jest to bardzo
ważne. Nikt z nich nie patrzy na koszty. Chcą po prostu być tego dnia w
Warszawie. Ich postawa napawa nadzieją na przyszłość.

Marsz cieszy się coraz większym
zainteresowaniem ze strony pań rekonstruktorek . Czy pod tym względem
tegoroczny marsz będzie inny od poprzednich? Czy zostanie podkreślona
rola i uczucia matek, sióstr i żon żołnierzy, które czekały na swoich
najbliższych?

- W marszu biorą też udział panie. Jedna z
nich wcieli się w rolę ppor. pilot Janiny Lewandowskiej córki generała
Józefa Dowbór-Muśnickiego – jedynej kobiety zamordowanej w Katyniu.
Mundur dla koleżanki, która wciela się w rolę porucznik Lewandowskiej
został ufundowany i wykonany przez Wojskowe Przedsiębiorstwo Handlowe.
Rola pań jest zawsze nieoceniona. Grają role żon, narzeczonych czy
sióstr.  Staramy się podkreślić uczucia tych które czekały, nie wiedząc,
że sowiecka niewola równa była śmierci.

Marsz ma także bardzo ciekawą oprawę...

- Zaczynamy jak co roku pod Muzeum Wojska
Polskiego idziemy Al. Jerozolimskimi, Nowym Światem, Krakowskim
Przedmieściem do placu Zamkowego, uliczkami i przez Rynek Starego
Miasta, ul. Długą, Bonifraterską do pomnika Poległym i Pomordowanym na
Wschodzie. Po drodze zatrzymujemy się w kilku miejscach nazywamy to
naszą Drogą Krzyżową. Pod bazyliką Św. Krzyża czytane są pamiętniki
znalezione w Katyńskim Lesie, przed Pałacem Prezydenckim oddajemy
symboliczny salut poległym w katastrofie w Smoleńsku. Na placu Zamkowym
są wyczytywane przez NKWD listy do transportu i zapalane są przez
wyczytywanych pod Kamieniem Katyńskim – światła pamięci w intencjach
osób im bliskich, na Długiej pod katedrą Wojska Polskiego szczególnie
czcimy pamięć kapelanów WP zamordowanych na wschodzie. Na Pomniku przy
ul. Muranowskiej zaciągany jest na wojskową kolumnę żałobny kir,
zapalamy światła w intencji wszystkich zamordowanych i śpiewany jest
hymn. Symbolem ostatniego akordu jest fakt zdjęcia kiru przez młodzież,
która pamięta i przekazuje pamięć kolejnym pokoleniom.

W tym roku Katyński Marsz Cieni
przejdzie ulicami Warszawy po raz siódmy. Czy pamięta Pan jak zrodził
się pomysł na to, by właśnie w ten sposób upamiętnić ofiary Katynia?

– Pomysł powstał wiele lat temu. Pierwszy
marsz też był nieco inny od dotychczasowego. Zaczynaliśmy pod cerkwią
prawosławną na al. Solidarności przy pomniku Braterstwa Broni, który do
dziś dla Warszawiaków jest symbolem hańby. Tam też została
zainscenizowana scena IV rozbioru Rzeczypospolitej przez sowiecką Rosję i
hitlerowskie Niemcy. Marsz miał być i jest symbolem niezłomności,
wielkiego patriotyzmu, honoru II Rzeczypospolitej. Pokazuje największe
poświęcenie dla naszego kraju. Cisza, która towarzyszy marszowi jest
głośniejsza od armat sowieckich – rzekomych wyzwolicieli, którzy
przynieśli naszej Ojczyźnie hańbę i zniewolenie na kolejne lata. 

Czy był taki marsz, który szczególnie zapisał się w pańskiej pamięci?

– Każdy marsz jest szczególny. Każdy
zawiera w sobie olbrzymie emocje. Na pewno największym wyzwaniem był
marsz w 2010 roku. Szliśmy parę dni po katastrofie w Smoleńsku, trasą
którą miał przejechać kondukt żałobny wiozący ciała pary prezydenckiej.
Ludzie płakali. Do dziś nie mogę zapomnieć dźwięku tulipanów rzucanych
przez warszawiaków i trzaskających pod butami. Pamiętam dyskusję dzień
przed: Czy idziemy? I decyzję, która wtedy zapadła. I co było powodem,
że marsz nie został odwołany. Myślami byliśmy z naszymi przyjaciółmi,
którzy zginęli w katastrofie Czesławem Cywińskim, Katarzyną Piskorską,
Stefanem Melakiem. Oni obiecali być tego dnia z nami … i wierzę, że
byli.   

Dziękuję za rozmowę.