Czy Polska uratowala Zachod w 1920 r.? - IV

Postawy przywodcow mocarstw obradujacych i podejmujacych decyzje w Wersalu po zakonczeniu  I wojny swiatowej nie byly spojne. Podobnie bylo z dzialaniami podejmowanymi przez alianckich przywodcow. Najprosciej ujmujac premier Wielkiej Brytanii i prezydent Stanow Zjednoczonych byli po jednej stronie, zas premier Francji, po drugiej. Stosunek 2:1 na korzysc  lagodniejszego traktowania bolszewickiej Rosji.

Zdecydowanie postepowi, Wilson i LLoyd George, byli przekonani, ze  nie nalezy interweniowac w Rosji, gdzie klebia sie rozne sily. Niech sie one wymecza i beda zmuszone do zawarcia jakiegos kompromisu. Jednoczesnie chlopi dostana ziemie a robotnicy prace i  ogien bolszewicki zostanie pozbawiony tlenu.  W rezultacie bolszewicy sie ucywilizuja i przeobraza sie w normalna burzuazja.

Ambasadorowie Francji i Danii, ktorzy wrocili z Rosji chcieli byc wysluchani. Oni widzieli terror na wlasne oczy. Lloyd George  zbyl ich uwaga, ze przesadzaja.

W krajach zachodnich nie brakowalo ludzi postepu, okreslanych jako liberalowie. Byly tez "krwawiace serca". Bardzo silny byl ruch robotniczych. Ich haslem bylo: "Rece precz od Rosji!"

Natomiast francuski premier Clemenceau nie mial  zludzen do bolszewikow. Rewolucje  w swoim kraju lubil, uwazal ja nawet za sublimowana, ale tylko do momentu przejecia wladzy przez  Jakobinow. Lenina nienawidzil na rowni z Robespierre z powodu stosowanego przez nich terroru.  A do tego doszla niechec do nowej wladzy w Rosji z powodu  zdrady i wspolpracy z  Niemcami. Trzeba tez uwzglednic  potezne sumy zainwestowane przez Francje w Rosji, a przede wszystkim przez srednia burzuazje, ktorych to dlugow  rzad bolszewicki nie zamierzal splacac.

W sposob oczywisty negatywny stosunek do bolszewikow prezentowali tez sami Rosjanie, ktorzy powoilali w Paryzu  cialo o nazwie Rosyjska Konferencja Polityczna. Tworzyli ja ludzie z calego (poza bolszewikami) spektrum sil politycznych Rosji. Obok bylego carskiego ministra spraw zagranicznych S.Sazonowa mozna bylo tam zobaczyc  znanego terroryste B.Sawinkowa.

Do tego wszystkiego trzeba dodac  interesy roznych krajow. A te spowodowaly, ze angielskie wojska wyladowaly w Murmansku i Archangieldku, portach polnocnej Rosji. O swoje interesy zadbala rowniez Japonia. Jej wojska zajely port we Wladywostoku i rozlaly sie szeroko po Syberii. W ten sposob ograniczono dostawy surowcow oraz zboza dla Niemiec. Sama Japonia tez potrzebowala wegla, ropy naftowej i rudy zelaza. To z kolei nie moglo sie podobac Amerykanom, wiec wyslali swoich zolnierzy na Daleki Wschod, by nie dopuscic sie do panoszenia Japonczykow. Podrzednym celem byla ochrona Korpusu Czeskiego, ktory znajdowal sie na Syberii. Skad oni tam? Ano byli to jency, ktorzy tak chetnie poddawali sie Rosjanom w czasie wojny. Nie zabraklo tez wojsk kanadyjskich wyslanych tam przez Korone dla rownowazenia wplywow japonskich i amerykanskich. Brytyjczycy znalezli sie tez na Kaukazie. Tam interesowaly ich zloza ropy naftowej, a z czasem wsparli bialogwardzistow.  Nie zabraklo tez Francji, wojska francuskie zostaly wysadzone  w porcie odeskim. Wraz z nimi byli tez zolnierze greccy i polscy. W sumie, w koncu 1918 r. na terenie Rosji operowalo 180 000 zolnierzy z obcych krajow.

Brytyjscy i amerykanscy alianci nie skorzystali z interesujacej propozycji francuskiego marszalka Focha. Zaproponowal on, by na Rosje ruszyly armie kilku krajow: Polski, Grecji, Rumunii, Czech i Finlandii. Co  nie mniej wazne, Foch proponowal uzycie  licznych jencow rosyjskich znajdujacych sie na terenie Niemiec.  Ilez  to korpusow, ile armii mozna byloby sformowac z 2 mln. wyszkolonych zolnierzy. Rzady niektorych wymienionych krajow nie przystaly na propozycje. Swoja droga, ciekawie by to moglo wygladac.

Przed nastaniem wiosny i  zwiazanych z nia roztopow, armie bialogwardzistow uderzyly na  Armie Czerwona, Kolczak  z Syberii i  Denikin z poludnia.  Ta dala tyly i atakujace armie zajely olbrzymie obszary. Niestety Alianci wycofali swoje poparcie i  Armia Czerwona odzyskala wigor.  Nacierajace armie musialy sie wycofac. Kolczak poprosil o protekcje Czeski Korpus. Czesi go przyjeli nastepnie wydali bolszewikom. Zostal rozstrzelany w lutym  1920 r.

Wojska francuskie walczace w Odessie z bolszewikami, nacjonalistami ukrainskimi i anarchistami zostaly nagle wycofane w kwietniu 1919 r.  Okrety i statki francuskie nie zabraly rosyjskich cywili ze soba. Zrobil to mniejszy kontyngent wojska operujacego w rejonie Sewastopola, zabrali ze soba 40 000 Rosjan. Zaraz potem zbuntowala sie francuska flota Morza Czarnego. Trzeba powiedziec, ze interwencja w Rosji nie byla popularna wsrod wojsk francuskich, angielskich i amerykanskich.

W styczniu 1921 r. Alianci zdecydowali sie na calkowite wycofanie swoich sil interwencyjnych. W marcu 1921 r.  Brytyjczycy zawarli umowe handlowa z Rosja, zas w 1924 r. przywrocone zostaly stosunki dyplomatyczne pomiedzy Wielka Brytania  i Rosja. Nieco pozniej w slady za Anglikami poszla Francja. Amerykanom zajelo to znacznie wiecej czasu. No, ale Amerykanie, to nie europejska rodzinka z przeszloscia. Dzis patrza na I i II wojne swiatowa i zastanawiaja sie, po co nam to bylo? Niemcy zawsze zostana Niemcami, a Rosja, Rosja. A owce, czyli inne kraje europejskie, pozostana owcami.

Zrodlo: Margaret Macmillan, "Paris 1919. Six Month That Changed The World" (Paryz 1919. Szesc miesiecy, ktore zmieniy swiat), Random House, New York 2002.