N. Chruszczow a glod na Ukrainie - II

Ukraina za rzadow bolszewikow, a pozniej wladz radzieckich, doswiadczyla trzech duzych glodow, ktore oczywiscie byly skrzetnie ukrywane dla mas ludzi sowieckich. Pierwszy z nich mial miejsce po Rewolucji w latach 1921-1923 i umarlo wtedy z glodu ponad poltora miliona ludzi. Drugi juz opisalem. Natomiast trzeci z nich byl niemal kompletnie ukryty, wiec nawet nie mozna powiedziec, ze byl zapomniany. Ukraincy cierpieli z glodu w latach 1946-1947. Skonalo z glodu wowczas okolo 1 mln. ludzi. "Spichlerz Europy" za czasow carskich, glodowal i z glodu umieral za czasow wladzy komunistycznej.

Okres bezposrednio po wojnie niezbyt interesowal szersza publicznosc. Stalinowskie ekscesy przedwojenne, alez owszem. Wielka Wojna Narodowa - efektowna dla publicznosci i obowiazek opisywania przez historykow. To jasne. Po wojnie, co oczywiste, zolnierze - zwyciezcy wracali do domu. W tym przypadku nie bylo to w pelni normalne, bowiem przywodca Rosji Sowieckiej, J. Stalin zadecydowal, zeby weteranow wyslac gdzies indziej, bo wsrod bliskich mogliby zwierzac sie jak to jest cywilizacyjnie na kapitalistyczym Zachodzie i - co gorsza - sluchacze by im uwierzyli. W obcych stronach opowiadacze byliby mniej wiarygodni.

Do odbudowy kraju z barbarzynskich zniszczen wojennych potrzeba bylo wielu milionow silnych rak i to nie byle jakich, potrzebni byli fachowcy. Tymczasem panstwo w wyniku wojny  stracilo okolo 20 milionow ludzi, glownie mezczyzn w wieku produkcyjnym. Industrializacja przed wojna, a reindustrializacja po wojnie, byly oczkiem w glowie Stalina. Rolnictwo i wies mialy znaczenie pomocnicze i za taki to podrzedny status ciezko zaplacily. Glowna sile robocza stanowily kobiety i starcy, takze dzieci. 'Mechanika" poszla na front, wiec dysponowali tylko najprymitywniejszymi narzedziami. Na front walki o zywnosc skierowano niepelnowartosciowy element z wojska, w tym inwalidow. Wypada dodac, ze tak Ukraina, jak Bialorus byly zrownane niemal do ziemi. Wiekszosc ludzi na wsi mieszkala w ziemiankach ledwo przykrytych jakims zadaszeniem. Troche tak, jak dzikie  zwierzeta.

O ile Wielki Glod byl wymuszony, to ten powojenny wstepnie mial uzasadnienie w dotkliwej suszy, jakiej nie widziano w tamtych stronach od roku 1890. Akurat trafilo na N.Chruszczowa, zrecznego partyjniaka od czasow mlodosci i politruka w czasie II wojny swiatowej. Na sztuce wojennej sie nie znal, ale wyszedl z niej w randze dwugwiazdkowego generala. Jego pozycja w dyktatorskim systemie byla bardzo mocna. Chociaz, ktoz to wie, przy Stalinie najwieksze gwiazdy gasly w jedna noc. Tak czy inaczej w 1945 r. i do marca 1946 r. rzadzil on Ukraina. Nie byl samym Stalinem, wiec otrzymywal w miare rzetelne  informacje od swoich podwladnych. A te byly alarmujace. W jego republice zaczynal sie glod. Ludzie jedli trawe, pokrzywy, liscie, psy i koty, padline i gryzonie (myszy i szczury).  Jeden z  zaufanych ludzi Chruszczowa, Kiriczenko, general z czasow wojny, opowiedzial mu, ze wszedl do jakiegos domu na wsi w okolicy Odessy i zastal tam kobiete przy stole. Na nim lezlay zwloki malego chlopczyka. Kobieta powiedziala mu, ze zjedli juz mieso z coreczki Maniusi, teraz przezyja dzieki zmarlemu synkowi Wasylkowi. To anegdota, liczby ze sprawozdan mowily za siebie. Rolnicy nie mieli co jesc i brakowalo zboza na zasiewy. To drugie bylo dla rolnikow swietoscia, w dawnych czasach mogli glodowac byle zaoszczedzic ziarno do siewu. To zrosumiale.

Aparat podlegly Chruszczowowi wyliczyl, ze republika jest w stanie wyprodukowac okolo 100-200 mln. pudow zboza, podczas gdy narzucony z Moskwy plan nakazywal dostarczenie 500 mln. pudow, co bylo niemozliwe. Szef republiki wiedzial, co jest potrzebne. Glowny problem to mechanizacja i skladowanie zboz po ich zebraniu. Zdarzylo mi sie juz czytac, jak to wygladalo z magazynowaniem przy stacjach kolejowych. Po prostu, zboze zrzucano na wielkie stogi; kiedy padal deszcz - gnilo. Chruszczow odwazyl sie przedstawic sprawe Stalinowi, co wymagalo odwagi. Zapropnowal tez wprowadzenie systemu kartkowego dla rolnikow. Stalin sie wsciekl, ale nie uznal Chruszczowa za sabotazyste.

Towarzysz Nikita wrocil na Ukraine i robil, co mogl. Pewnie mniej ludzi dzieki niemu umarloz glodu. Cos jednak wzbudzilo podejrzenia Stalina i ten wyslal do Kijowa Kaganowicza. To byl dotychczasowy niedzwiedz Chruszczowa, ale czasy sie zmienily. Kaganowicz byl prymitywnym, brutalnym czlowiekiem. Byl zydem, ale zydow nienawidzil i ich przesladowal. W dniu 3 III 1947 r. zastapil C Ukrainyhruszczowa na stanowisku I sekretarza partii komunistycznej, a w relacjach Chruszczowa nastapila zagadkowa przerwa. Napisal, ze nagle zachorowal na zapalenie pluc i przez dlugi czas musial byc trzymany w kopule z tlenem. Nie jest to wiarygodne, Nikite odsunieto na jakis czas, jak to bylo w zwyczaju Stalina. Przebudzil sie w grudniu, czyli Kaganowicz sie nie sprawdzil i powrocono do Chruszczowa. Po 7 miesiacach zastal partie zdziesietkowana, bo za blad w kolektywizacji oskarzono wlasnie sekretarzy partii. Usunieto tez 1 300 szefow kolchozow; czesc rozstrzelano, czesc trafila tradycyjnie na Sybir. Wielu ucierpialo za niewinnosc. Przykladowo, Moskwa wysylala rozne grozne dekrety, ktore nakazywalo szkodliwe dla uprawy roslin praktyki. Jednym z nich byl zakaz plytkiego orania, ktore bylo efektywne. Wystarczylo by jakis uczony profesor napisal na ten temat "uczona" analize. Pozniej to potepiano, ale co stracono, to stracono nieodwolanie.

Plony z roku 1946 byly trzykrotnie nizsze niz w 1940 r., nizsze nawet od zbiorow w czasie Holodomoru. Ciekawe, ze  glod nie dotknal Zachodniej Ukrainy, Lwowa, Tarnopola. Tam ludzie przed wojna mieszkali w Polsce i znali kulture rolna lepiej niz pobratymcy na wschodzie. Zaradniejsi ludzie ze wschodnich terenow starali sie jakos handlowac by dostac zywnosc. Czesc starala sie na stale przeniesc na dawne polskie tereny. Ogladnalem troche nowych filmow ukrainskich na na temat bohaterskiej UPA, gdzie Polacy nieodmiennie byli zbrodniarzami i gwalcicielami. Gdyby mieszkali troche na wschod, to co innego by mieli w glowie.