Rokitna

Jego śmierć opisał uczestnik szarży Stanisław Rostworowski*:

 

Rotmistrz krzyknął: Zdawajsia! i stała się rzecz nieoczekiwana. Ci ukryci w głębokim okopie sołdaci rosyjscy, których ułani nawet szablą dosięgnąć nie mogli, zdrętwieli na widok pędzących, ręce wznieśli do góry i o zmiłowanie prosili.
Okop był zdobyty. Ale z lewej i prawej flanki ogień nie zesłabł: owszem. wzmógł się jeszcze.
Padła "Hochla" pod rotmistrzem, chcieli go ratować – dał znak ręką, by jechali dalej, z rewolwerem w ręku zerwał się, strzelił kilkakrotnie wzdłuż okopu, ale wnet się zachwiał, słaniając się przeszedł kilkanaście kroków i upadł z przestrzelonym bokiem. Krew musiała gwałtownie uchodzić, osłabł – i usnął na wieki.
W Dzienniku z kampanii rosyjskiej” August Krasicki* pisze:
 
 „Legiony są nieustannie w boju i bez uzupełnień. Mimo woli przychodzi nam na myśl, czy nie gra tu roli jakaś zakulisowa intryga austriacka, tj. że chcą się po prostu Legionów pozbyć”. Straty były bowiem ogromne. W chwili wymarszu z Krakowa we wrześniu 1914 roku liczyły prawie 8 tys. ochotników. W marcu 1915 roku pod bronią pozostawało jeszcze zaledwie 680. Łączne straty II Brygady Legionów wynosiły 422 zabitych i zmarłych, 1751 rannych, 1827 chorych i kontuzjowanych, 208 zaginionych oraz 440 wziętych do niewoli".
 
Mimo olbrzymiej brawury i znajomosci sztuki wojennej, szarża nie przyniosła oczekiwanych rezultatów. Obok rotmistrza Zbigniewa Dunina Wąsowicza zginęli por. Roman Prawdzic Włodek i por. Jerzy Topór-Kisielnicki.
Poległo 18 ułanów,  27 odniosło rany, 2 zaginęło, 6 dostało się do niewoli, a tylko 9 wyszło z walki bez szwanku.
W dniu 15 czerwca 1915 roku odbył się na maleńkim bezimiennym wojskowym  cmentarzu w Rarańczy uroczysty pogrzeb Dunin-Wąsowicza i jego zołnierzy . Na grobie rotmistrza złożono ułańskie czako i złamaną szablę.
W 1923 roku dokonano ekshumacji poległych ułanów pod Rokitnem, przewieziono je do Krakowa gdzie pochowano z wszelkimi honorami wojskowymi na Cmentarzu Rakowickim. W uroczystościach żałobnych wzięli udział Marszałek Józef Piłsudski i arcybiskup / biskup / Adam Stefan, książe  Sapiecha herbu Lis
 Ułanów pochowano w zbiorowej mogile, a na nagrobku umieszczono napis:
Błyskawice ich szabel
   były jutrzenką wolności
   Widziały Ich i śnieżne szczyty Karpat
   i srebrzyste wody Cisy
   i bystre fale Czeremoszu
   i lasy bukowińskie ich widziały
   i brzegi Prutu
   o błonia naddniestrzańskie
   i besarabskie stepy.
   Padli na polach Rokitny.
   Ku największej Polski chwale

 

 
Zbigniew Dymitr Dunin Wąsowicz pochodził z bardzo starego i bogatego  rodu szlacheckiego, pieczętującego się herbem Łabędź. Był potomkiem  palatyna Bolesława Krzywoustego.
 Był synem Bolesława Dunin Wąsowicza, szambelana dworu,  oficera Cesarskiej i Królewskiej Armii, Armii Monarchii Austro-Węgierskiej i  baronówny von Muller
Praprawnukiem, szwoleżera Mikołaja Dunin Wąsowicza, uczestnika bitwy w wwozie pod Somosierrą.
Urodził się w rodzinnym majątku Brzeżany na Podolu nad rzeką Złota Lipa, dziś Ukraina.
Po ukończeniu szkoły Korpusu Kadetów w Łobzowie, został zawodowym żołnierzem, oficerem Cesarskiej, Królewskiej Armii.
W 1912 roku zrezygnował ze służby w wojsku Austriackim. Związał się z ruchem strzeleckim. W Brzeżanach został kierownikiem wyszkolenia strzelców.
Następnie wyjechał do Lwowa, później Krakowa gdzie 11 sierpnia został dowódcą Sokołów Konnych związanych z Józefem Piłsudskim.
Po połączeniu z oddziałem pułkownika Władysława  Zygmunta Beliny -Prażmowskieg owrócił do Krakowa, gdzie z Rozkazu Józefa Piłsudskiego organizował kolejne oddziały kawalerii Legionów Polskich.
Po bitwie pod Cudnowem został mianowany rotmistrzem.
 
Nasz Wąsowicz chłop morowy,
   Zbił moskali w Cucyłowej,
   Z pistoletu w środku drogi,
   Celnie prażył dzikie wrogi,
   Przy nim jego szwadron drugi,
   Wrażej krwi przelewał strugi...         
Józef Piłsudski mianował go dowódcą  II  szwadronu  kawalerii Legionów Polskich II Brygady Legionów. Drugi szwadron liczył około 100  kawalerzystów rozlokowanych w podkrakowskich Przegorzałach.
Czerwone Maki na Monte Cassino
 
Runęli przez ogień straceńcy!
Niejeden z nich dostał i padł...
Jak ci z Somosierry szaleńcy,
Jak ci spod Rokitny sprzed lat.