"Kolberg" - film wszechczasow

Kiedys, w dawnych czasach, o roznych filmach gloszono, ze sa "filmami wszechczasow". Pamietam, ze dotyczylo to "Casablanki", rok produkcji 1942, budzet - $1 mln., dochod - $6 mln. Jednak najbardziej na to miano zaslugiwal film pt. "Przeminelo z wiatrem"; rok produkcji - 1939, budzet - $3.8 mln., dochody - $390 mln., po raz pierwszy uzyto ekranu panoramicznego, 8 Oskarow plus dwa honorowe.

Czy ktos slyszal o niemieckim filmie pt. "Kolberg", ktory minister III Rzeszy Goebbels  okreslil jako "film wszechczasow"? Dla mnie to, zrobione z duzym rozmachem, dzielo prawie na to zasluguje. Budzet wyniosl 7.6 mln RM, a biorac pod uwage przelicznik na amerykanskie dolary (2.5:1) wychodzi $3 mln. (dzisiejsze 30 mln. dolarow). O dochodach czy nagrodach nie wypada wspominac. Zaraz okaze sie dlaczego.

Niemiecka UFA uzyla techniki Agfacolor, cos w rodzaju amerykanskiej Technicolor. Szacunek budzi lista statystow - 50 tys., ktorymi byli zolnierze Wehrmachtu, marynarze Kriegsmarine i Ruscy z Armii gen. Wlasowa. Placono im 2 RM za dzien pracy. W czasie krecenia filmu nie szczedzono srodkow, np. dowieziono 100 wagonow soli by udawala snieg w czasie kolobrzeskiej zimy 1806/1807. Swobodnie uzywano tez srodkow pirotechnicznych.

Film krecono w wytworni filmow Babelsberg (Poczdam), Kolobrzegu,Wroclawiu, Trzebiatowie, no i w Szczecinku. Co do tego ostatniego, w czasie 1:08:38 - 1:09:30, mozna zobaczyc mjr. Gneisenau na koniu przemawiajacego do wojska i cywili na Maslanym Rynku, ktory udawal plac w Kolobrzegu.

"Kolberg" jest filmem propagandowym majacym wykrzesac patriotyzm w niemieckim spoleczenstwie w okresie II wojny swiatowej. Sluzy temu juz sam poczatek datowany na 1813 r. , w ktorym ksiaze August Neidhardt von Gneisenau (1760 - 1831) majacy range generala majora przekonuje krola Prus Fryderyka Wilhelma III by oglosil wojne narodowowyzwolencza przeciwko wojskom napoleonskim. Za oknem maszeruja radosne tlumy "Landswehry" i ochotnikow. W koncu krol zgadza sie. Jak wiadomo, Niemcy wchodza w epoke odrodzenia, unowoczesnia sie panstwo, szkolnictwo i armia.

Ponizej wizerunki Gneisenau (po lewej) i Nettelbecka (po prawej). Gneisenau na filmie wyglada bardzo mlodo, tymczasem w 1807 r. mial 47 lat, zas w 1813 r. - juz 53 lata.

Nastepnie akcja przenosi sie o kilka lat wstecz na dwor Swietego Cesarstwa Narodu Niemieckiego. Uroczyscie abdykuje cesarz, Austriak Franciszek II. I dalej, akcja wedruje wreszcie do Kolobrzegu. Jest lato 1806 r. Mieszkancy kosza zboze, lowia ryby i tancza. Niestety nadciagaja wojska francuskie i przystepuja do oblezenia miasta. Film obejmuje okres: kwiecien 1807 r. - lipiec 1807 r.

Wojsko pruskie zachowuje sie niejednoznacznie i inicjatywe przejmuje dzielny burmistrz Joachim Nettelbeck. Organizuje samoobrone obywatelska (zacheta do wstepowania do "Volkssturmu"), ktora silnie wspiera wojsko. Na cale szczescie, dowodztwo obejmuje mjr. Gneisenau, wazna postac w historii niemieckiej wojskowosci. W 1815 r. wkroczyl z wojskiem pruskim do Paryza , a w 1825 r. zostal mianowany feldmarszalkiem. Obu bohaterom wystawiono pozniej w Kolobrzegu pomnik. A na nim Gneisenau gratuluje Nettelbeckowi.

Oprocz nich w filmie wystepuje slynny niemiecki partyzant por. Ferdinand von Schill, ktory nawiazuje romans z Maria, corka patriotycznego bauera Wernera. Obrona miasta okazala sie skuteczna i Francuzi zaprzestaja jej.

Film "Kolberg" zaczeto nakrecac w 1943 r., calosc nakrecono w 1944 r., zas premiera kinowa nastapila w dniu 30 I 1945. wypada przypomniec, ze tzw. ofensywa zimowa Armii Czerwonej zaczela sie w dniu 12 I 1945 r. W dniu 31 I 1945 r. pierwsze jednostki wojsk rosyjskich przeprawily sie przez Odre. Kolobrzeg byl oblezony przez jednostki 1 armii pancernej oraz I Armii Wojska Polskiego. Trwalo ono 11 dni. W ciagu nocy 17/18 III 1945 r. wojska niemieckie dokonaly niezwykle udanej ewakuacji droga morska wraz z cywilami.

Ktos niesprawiedliwie i z duza przesada napisal, ze film "Kolberg" byl najbardziej kosztownym filmem, ktorego nikt nie ogladal.

PS Ponizej zdjecie z Targu Maslanego w Neustettin, ktorego nie ma na filmie.