Szkola Frankfurcka - I

Szkola Frankfurcka jest bardzo czesto traktowana jako zrodlo roznych zjawisk  politycznych, spolecznych i obyczajowych bardzo widocznych od dekad na Zachodzie, ktore jednak budza zastrzezenia ludzi, ktorzy  ich nie akceptuja. Utrwalily sie pewne przekonania dotyczace osadzenia Szkoly w tradycji filozoficznej marksizmu oraz funkcji jaka odegrala w najnowszej historii politycznej  Europy i Ameryki, a szczegolnie ruchow studenckich konca lat 60-ych XX wieku. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie by jeszcze raz sie temu przyjrzec.

Historia Szkoly Frankfurckiej rozciaga sie prawie na sto lat i sila rzeczy mozna w niej wyroznic  kilka okresow. Tworzylo ja i bylo z nia zwiazanych wielu myslicieli. Poczatkowo laczyly ich wiezi kolezenskie, pozniej one slably wraz z tym jak wybitni czesto uczeni poszli swoimi drogami. Jednak mozna i nalezy okreslic  zasadnicze zalozenia, chocby nawet sami ich tworcy sie od nich z czasem odzegnywali.

Wydarzeniem bezposrednio poprzedzajacym   zalozenie Szkoly byly tygodniowe warsztaty naukowe  noszace nazwe Erste Marxistische Arbeitswoche  w miejscowosci Ilmenau. Brali w niej udzial miedzy innymi: Georgy Lukacs, Friedrich Pollock, Korsch i Karl Wittfogel. Inicjatorem  i sponsorem byl  Felix Weil  (1898-1975), oddany sprawie  socjalista. Uznal on, ze  Pierwsze Marksistowskie Warsztaty Robocze  byly bardzo udane i  dobrze by bylo  zinstytucjonalizowac dzialalnosc. Traf chcial, ze socjalista mial bardzo zamoznego ojca, handlarza zbozem w Argentynie. Za jego pieniadze wybudowal we Frankfurcie nad Menem w  miare okazaly jak na potrzeby Szkoly budynek.

Instytucja, ktora sie tam miescila nosila nazwe  Institut fur Sozialforschung (Instytutu Badan Spolecznych). Oficjalna data zalozeni - 1923 r.Weil zalatwil w Ministerstwie Edukacji by placowka naukowa miala status  uniwersytetu (przy Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie), a dyrektorowi bedzie przyslugiwal tytul profesora w niemieckim systemie panstwowym. Bylo to pierwsze marksistowsko zorientowane centrum badawczw afiliowane z ktoryms z glownych uniwersytetow w Niemczech.

Pierwszym dyrektorem, (zdjecie powyzej) od 1924 r., byl Carl Grunberg (1861-1940).  Byl zdecydowanie starszy od glownych postaci tworzacych w pierwszym etapie Szkole Frankfurcka. Zdecydowana wiekszosc z nich urodzila sie w ostatniej dekadzie XX w.  Oni sie dopiero rodzili podczas gdy on juz w 1893 r. zalozyl i kierowal czasopismem naukowym Zeitschrift Fur Sozial- und Wirtschaftgeschichte. Publikowane w nim byly teksty z historii ruchu robotniczego i i socjalizmu. I taka tez problematyka miala dominowac w pierwszym okresie Szkoly Frankfurckiej zakonczonym w 1929 r. ustapieniem dyrektora z powodu udaru mozgu.

Jednak sztandarowym czasopismem naukowym Szkoly Frankfurckiej byl Zeitschrift fur Sozialforschung. Wydawane bylo ono w latach 1932-1941) przez caly czas  konsekwentnie w jezyku niemieckim, nawet w okresie emigracji najpierw we Francji a pozniej w Stanach Zjednoczonych w okresie rzadow hitleryzmu w Niemczech. 

Ponizej ludzie Szkoly Frankfurckiej w pierwszym okresie.

Nie da sie pominac pochodzenia glownych postaci tworzacych Szkole Frankfurcka. W duzej mierze zachowana byla w niej jednosc etniczna. Weil urodzil sie w rodzinie Zydow argentynskich, podczas gdy Grunberg, w rodzinie Zydow rumunskich (Besarabia). Prawdopodobnie glowna postac Szkoly, Max Horkheimer (1895-1973)  urodzil sie w konserwatywnej rodzinie zydowskiej. Jego ojciec Moritz byl wlascicielem kilku fabryk tekstylnych w Stuttgarcie. Z kolei Georgy Lukacs (1885-1971) urodzil sie jako  Gyorgy Bernat Lowinger. Jego ojcie byl bardzo bogatym bankierem na Wegrzech. Matka, Adele Wertheimer pochodzila z bogatej rodziny zydowskiej. Z pewnych powodow ojciec uzyskal tytul barona i syn, czyli pozniej znany, szczery komunista, nazywal sie w pelnym rozwinieciu Georg Bernard Baron  Lukacs von Szegedin. Z rodzin zydowskich pochodzili rowniez Herbert Marcuse (1898 -1979) oraz Theodor Adorno (1903-1969).  Ten ostatni pierwotnie nosil nazwisko Wiesengrund. Erich Fromm (1900-1993) pochodzil z ortodoksyjnej rodziny zydowskiej. Zydami byli tez Leo Lowenthal (1900-1993), Siegfried Kracauer (1889-1996) i  Walter Benjamin (1892-1940).

Ludzie ci, najczesciej zamozni i o pogladach socjaldemokratycznych chcieli gruntownie zmienic swiat. Jak chcieli to robic i w jakim stopniu udalo im sie to zrobic bedzie przedmiotem nastepnych odcinkow tego serialu.