Relacja z uroczystości 76 rocznicy Zbrodni Wołyńskiej w Lublinie

W 76 rocznicę apogeum dokonanego ludobójstwa na Wołyniu  i Kresach Południowo-Wschodnich               11 lipca 2019 r, młodzież lubelska skupiona w organizacjach i stowarzyszeniach, spotkała się przed Pomnikiem Wołyńskim. Przedstawiciele  - Stowarzyszenia Koliber, Kukiz 15, Młodzież Wszechpolska, Młodzi dla Wolności, Fundacja Kisielin, Ruch Narodowy, Vade Mecum w kilku zdaniach ukazali ogrom cierpienia i tragedii rodaków,  którzy w tamtym czasie ginęli tylko dlatego, że byli Polakami po czym zostały złożone przed pomnikiem wieńce, kwiaty oraz zapalone znicze.

W tym roku w Lublinie uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej zorganizował Instytut Pamięci Narodowej, Lubelski Urząd Wojewódzki, Urząd Marszałkowski  oraz przedstawiciele budowy Pomnika Wołyńskiego.

W dniu 16 lipca 2019 r w sali konferencyjnej IPN dr Leon Popek przedstawił rys historyczny Zbrodni Wołyńskiej – przyczyny, zakres, konsekwencje, oraz dzień dzisiejszy w relacjach polsko- ukraińskich. Następnie głos zabrał redaktor Piotr Kuśmierzak  (Polsat News Lublin),  który przed projekcją zobrazował nagrany przez siebie film p.t. „W martwym punkcie”.  Film przedstawia relacje polskich historyków oraz osób którzy przeżyli zbrodnię wołyńską oraz ukraińskich historyków oraz osób z Ukrainy zainteresowanych tematem. Widz po obejrzeniu tego filmu ma przedstawione dwie wizje, ogrom cierpienia i zbrodni dokonanej na Polakach oraz walk Ukraińców o niepodległość Ojczyzny. Film ukazuje, że mimo upływu czasu, badań historyków, śledztw, wspomnień setek świadków i zebranych dowodów, wydarzenia na Ukrainie wciąż dzielą i są przeszkodą na drodze do pojednania.

Uroczystości w dniu 17 lipca rozpoczęły się mszą świętą o godzinie 11 w Kościele Garnizonowym pw. Niepokalanego Poczęcia NMP.  Modlono się za wszystkich Polaków pomordowanych przez UPA-OUN na  ziemi wołyńskiej, tarnopolskiej,  stanisławowskiej, lwowskiej, poleskiej, lubelskiej i rzeszowskiej oraz za sprawiedliwych Ukraińców którzy zginęli ratując swych polskich sąsiadów.

Mszy Świętej przewodniczył  ks. dr hab. Andrzej Pietrzak prof. KUL, (rodzina księdza uratowana przez samoobronę wsi w Przebrażach), koncelebrował mszę świętą proboszcz kościoła garnizonowego,         ks. podpułkownik  Andrzej Piersiak,  kazanie wygłosił ks. Tomasz Trzaska, kapelan Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. W kazaniu nawiązał do pierwszego czytania (Rdz 4, 1-15.25) gdzie jest opis zabójstwa Abla przez Kaina. Tragedia która się wydarzyła między braćmi ma dalszy ciąg, pole które wspólnie uprawiali i które było miejscem zbrodni zostało zamienione w cmentarz. Dla Boga życie człowieka jest najważniejsze, za tą zbrodnię Kain otrzymał znamię na czole.  76 lat temu  w polską ziemię wsiąkła polska krew, krew niewinnych, bezbronnych dzieci, kobiet i starców.  Zazdrość przerodziła się w nienawiść i na lata zmieniła pola uprawne w cmentarze i doły śmierci. Mija trzecie pokolenie od tamtych dni. Pieśń Wołyńska która opiewała piękno tej ziemi, zamarła została zabita przez kosy i to co było pod ręką. Tą pieśń próbuje się dzisiaj odbudować, odtworzyć zwrotki tej pieśni, zwrotki prawdy do Boga o odnalezienie szczątków pomordowanych.

Po zakończeniu mszy świętej nastąpił przemarsz uczestników uroczystości do Pomnika Wołyńskiego, w kolejności, Sztandar Komisji NSZZ Solidarność Węzła PKP Lublin, Sztandar Ochotniczego Hufca Pracy, osoby mundurowe  i wszyscy uczestnicy, kolumnę zamykał niesiony transparent  z napisem „Ihrowica 24.12.1944. 92 ofiary mordu wigilijnego”.

Na Skwerze Ofiar Wołynia uroczystość rozpoczęła się od odśpiewania „Hymnu Państwowego”. Pełnomocnik prezydenta Lublina ds. kombatantów  Zdzisław Niedbała powiedział, że jesteśmy dzisiaj tutaj  aby pamięć o naszych rodakach na Wołyniu i Kresach Południowo-Wschodnich nie została zapomniana a szczególnie musimy przekazać nowym pokoleniom konieczność tej pamięci. Następnie powitał zgromadzonych gości oraz  udzielił mnie prawo głosu.                     

W pierwszych słowach nawiązałem do 11 lipca 2018 r, kiedy został odsłonięty pomnik przez żywych świadków zbrodni, obecnego Stefana Wichnika jednego z tych który dokonał tego odsłonięcia.  Przedstawiłem w krótkim zarysie okoliczności  powstania samoobrony w Hucie Stepańskiej, ich heroiczną obronę i wyprowadzenie z okrążenia  około 5 tysięcy cywilnej ludności polskiej.  Następnie przypomniałem uchwaloną przez Sejm RP ustawę o zmianie ustawy o IPN, która wpisała do naszego systemu prawnego jasny przepis, że banderyzm powinien być traktowany jako akt wrogi naszemu krajowi i potępiany przez Polskę i Polaków. W tym kontekście odniosłem się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego który przepisy nowelizacji ustawy o IPN zawierające pojęcia "ukraińscy nacjonaliści" i "Małopolska Wschodnia" uznał za niezgodne z konstytucją. Powiedziałem, że wyrok TK oddalił w czasie pojednanie polsko - ukraińskie i może być przyczyną narastających konfliktów społecznych.  Powyższy wyrok świadczy o tym że, obóz rządzący jest dalej uległy politycznie wobec Ukrainy. Na zakończenie poprosiłem Prezesa IPN o przekazanie informacji sprawującym władzę w naszej Ojczyźnie, że kresowianie i mieszkańcy Lublina nigdy nie pozwolą dokonać zmiany na tym pomniku,  na którym  napisane jest, że zbrodni ludobójstwa dokonali nacjonaliści ukraińscy. Na ręce Prezesa IPN złożyłem podziękowanie za udzieloną pomoc przy budowie tego pomnika. ( całość wystąpienia w załączniku).

Następnie głos zabrał Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek powiedział, że obchodzona jest rocznica niezwykle dramatycznych i tragicznych wydarzeń na Wołyniu i Małopolsce Wschodniej o których pamięć przez wiele lat była zaniedbana. Dzisiaj potomkowie tych, którzy byli w tak okrutny sposób mordowani, ich bliscy, nie są już sami. Z nimi jest już państwo polskie. Prezes IPN przywołał moje wystąpienie w którym zasygnalizowałem obawy o możliwości dokonywanych zmian na pomniku w związku z wyrokiem TK. Powiedział abym jako Przewodniczący budowy tego pomnika był spokojny bo takie zmiany nigdy dokonywane nie będą. Na zakończenie głos zaprał przedstawiciel młodego pokolenia który zapewnił, że młodzież tą pamięć o zbrodni na Wołyniu będzie kultywować i nigdy nie zapomni o tych Polakach którzy w tak okrutny sposób zostali zamordowani. 

Rozpoczęła się uroczystość złożenia wieńców, kwiatów i zniczy pamięci  – jako pierwszy złożyłem wieniec wraz z żywym świadkiem zbrodni oraz wykonawcą tego pomnika,  wieniec złożył Prezes IPN wraz z dyrektorem IPN oddział Lublin i Naczelnikiem IPN, złożono wieńce od Wojewody Lubelskiego, Marszałka Województwa Lubelskiego,  Prezydenta Miasta Lublin i Przewodniczącego oraz Radnych Miasta Lublin, wieniec złożył Przewodniczący Zarządu Powiatu, Forum Młodych Prawa i Sprawiedliwości, wieniec od Rektora, Senatu i Społeczności Akademickiej - Lotniczej Akademii Wojskowej,  Lubelskiego Kuratora Oświaty, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie,  Związku Żołnierzy  Narodowych Sił Zbrojnych okręg Lublin, 27 Dywizja Wołyńska, przedstawiciele środowisk kresowych, mieszkańcy Lublina.  Po zakończeniu tej ceremonii  delegacje przeszły na cmentarz przy ul. Białej w Lublinie gdzie wieniec na grobie ś.p. por. Henryka Cybulskiego, komendanta polskiej samoobrony Przebraża w 1943-1944, porucznika Armii Krajowej złożył Prezes IPN dr Jarosław Szarek, złożono wieniec od Wojewody Lubelskiego, zapalono znicze i pomodlono się.

Następnie poproszono  Prezesa  IPN o udanie się do Krzyża Wołyńskiego na cmentarzu  gdzie 1 listopada mieszkańcy Lublina zapalają setki zniczy pamięci. Jest to miejsce wybrane spontanicznie przez kresowian w 2012 roku, gdzie ustawiono dębowy krzyż poświęcony przez miejscowego księdza, bo nie było gdzie zapalić znicza za ofiary banderowskiego ludobójstwa w Lublinie. Prezes IPN stanął w zadumie przy tym skromnym Krzyżu Wołyńskim, który symbolizuje nieistniejące groby Polaków  oraz zadeklarował,  że IPN udzieli pomocy aby to miejsce posiadało godniejszą wymowę. I tym pozytywnym akcentem zostały zakończone  w Lublinie uroczystości 76 rocznicy ludobójstwa Polaków na Wołyniu i Kresach Południowo-Wschodnich.  

                                                                                                                    Zdzisław Koguciuk                     Zobacz również

https://www.dziennikwschodni.pl/co-gdzie-kiedy/inne/obchody-narodowego-dnia-pamieci-ofiar-ludobojstwa-na-wolyniu,n,1000246664.html                                                                                                                     http://www.tvp.pl/regiony-tvp/regiony/lublin/aktualnosci/inne/pamieci-ofiar-ludobojstwa-na-wolyniu-uroczystosci-w-lublinie/43536508                           https://www.wojskonews.pl/article,obchody_rocznicy_tragedii_wolynskiej_w_lublinie.html       https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/74443,Pokaz-filmu-i-obchody-upamietniajace-76-rocznice-zbrodni-wolynskiej-Lublin-16-17.html                                                                                                                       https://www.dzieje.pl/aktualnosci/w-lublinie-obchody-76-rocznicy-zbrodni-wolynskiej     https://radio.lublin.pl/news/lublin-pamieta-o-ofiarach-zbrodni-wolynskiej                          http://wlubelskim.pl/2019/07/18/lublin-obchody-76-rocznicy-rzezi-wolynskiej/

Przemówienie:

W ubiegłym roku 11 lipca, w 75 rocznice apogeum dokonanego ludobójstwa na Wołyniu, żywi świadkowie zbrodni wołyńskiej dokonali odsłonięcia tego pomnika. Wykonawcą pomnika jest  Witold Marcewicz, który dzisiaj jest obecny z nami. Jest z nami również Stefan Wiechnik żywy świadek tej zbrodni który, dokonał odsłonięcia Pomnika Wołyńskiego. 11 lipca 1943 r była to niedziela. Polacy udając się do świątyń  na modlitwę zostali zaatakowani przez bandy z UPA i ochotników  ukraińskich współpracujących z III rzeszą niemiecką przy współudziale ukraińskiego chłopstwa. W tym dniu zginęło  około 10 tysięcy  Polaków ze 100 miejscowości.                                                                                                                                             Spotykamy się dzisiaj  17 lipca 2019 r aby oddać hołd Polakom którzy, oddali życie na ołtarzu Ojczyzny bo zginęli tylko dlatego że byli Polakami i wyznawcami wiary Rzymskokatolickiej                                            Spotykamy się dzisiaj 17 lipca aby oddać hołd obrońcom Huty Stepańskiej.    Przesiąknięta ich krwią ziemia znajduje się w fundamentach tego pomnika.  

Po apogeum zbrodni 11 lipca 1943 r uratowani Polacy ukrywali się w lasach, mokradłach, bagnach, głodni, ranni,  brudni, zmęczeni i nie wiedzieli co dalej ze sobą zrobić. Przemieszczanie się z kryjówek do innych miejscowości odbywało się tylko nocą  gdyż w dzień spotykając na drodze Ukraińca - groziła śmierć.                    W takim stanie odnajdowali miejsca gdzie jeszcze można było mieć nadzieję na uratowanie życia. Wielu Polaków, którzy z tego zmasowanego napadu uszli z życiem, schronili się w Hucie Stepańskiej, będącej najsilniejszą samoobroną w tej okolicy, Powstanie samoobrony w Hucie Stepańskiej odbyło się po zbrodni w Butejkach  9 lutego 1943 r. W pobliskim majątku ziemskim zamordowano całą rodzinę wraz z małymi dziećmi poprzez  obcięcie głów toporem na pniu do rąbania drewna. Po pogrzebie tych osób w Hucie Stepańskiej odbyła się narada, na której powołano samoobronę wsi.

Każdy zbroił się jak mógł, zaczęto wyciągać różnego rodzaju pistolety, dubeltówki, pojedynki nabijane przez lufę, różne »obrzynki«  z I wojny światowej. Broni tej starczyło dla około 80 ludzi, reszta musiała zadowolić się szablami, kosami ustawionymi na sztorc oraz tzw. szpikulcami. Łącznie ilość obrońców Huty osiągnęła około 500 osób.             

Oddziały UPA, które w niedzielę 11 lipca 1943 roku dokonały masakry ludności polskiej w niespełna stu wioskach, w powiatach horochowskim i włodzimierskim, w ciągu kilku następnych dni zgrupowały się w rejonie Stepania. W nocy z 16 na 17 lipca do Huty Stepańskiej wycofała się samoobrona z Wyrki i Siedlisk wraz z ludnością cywilną.                                                                                                                                                                Rano 17 lipca 1943 r. UPA przypuściła zasadniczy atak na Hutę Stepańską. Falowe natarcia upowców i uzbrojonego chłopstwa w liczbie około trzech tysięcy z trudem odpierało 500 obrońców.                             

W nocy z 17 na 18 lipca dowództwo samoobrony krytycznie oceniło położenie Huty. Obrońcom szczególnie brakowało amunicji.                   

Analiza sytuacji wskazywała na nieuchronność upadku ośrodka samoobrony w dniu następnym. Podjęto decyzję o ewakuacji i przebijaniu się przez pierścień oblężenia na odcinku północnym w kierunku linii kolejowej Kowel-Sarny.                                                                                                                                            Przez noc uformowano kolumnę wozów i załadowano na nie kobiety, dzieci, chorych i rannych oraz część dobytku. Kolumna liczyła około 5 tysięcy osób. Nad ranem 18 lipca 1943 r. wszystkie siły samoobrony zaatakowały na odcinku północnym, odrzucając siły UPA na boki. W powstały korytarz wdarła się 3-kilometrowa kolumna wozów i pieszych. Dzięki gęstej mgle udało się uniknąć ostrzału przeciwnika i ofiar wśród uciekinierów. Po wydostaniu się kolumny z kotła, jej koniec obsadzili żołnierze samoobrony odrzucając ukraiński pościg.           

Po przebyciu około 20 km dotarli do linii kolejowej Kowel-Sarny i wszyscy zostali uratowani.                     Według polskich szacunków w wyniku ataków UPA na miejscowości skupione w ośrodku samoobrony Huta Stepańska-Wyrka w dniach 16–18 lipca 1943 r. zginęło około 600 Polaków Huta Stepańska nie została zdobyta. Hutę Stepańską Polacy opuścili z podniesionymi sztandarami. Oddajemy dzisiaj hołd i chwałę bohaterskim i heroicznym obrońcom Huty Stepańskiej.

Likwidacją ośrodka samoobrony Huta Stepańska kierował banderowiec Iwan Łytwyńczuk pseudonim „Dubowyj”. Akcję wspomagała  sotnia „Czyhana” oraz sotnia „Jaremy”.                             

19 lipca 1943 r. przed kościołem pw. Najświętszego Serca Jezusowego w Hucie Stepańskiej prawosławni popi z okolicznych miejscowości odprawili dziękczynne nabożeństwo za rozbicie polskiego ośrodka samoobrony. Dziękowano że polski element, kąkol jakimi byli Lachy dłużej nie będzie wyjaławiał Ukraińskiej ziemi. Po nabożeństwie grupa Ukraińców podpaliła drewniany kościół. Wieś została całkowicie spalona, murowane budynki wysadzono.

Nie jest więc prawdą że Polacy nie bronili się i pozwalali bezkarnie bandytom z UPA  dokonywać ludobójstwa bezbronnych dzieci, kobiet i starców. Ukraińska Powstańcza Armia nie może przypisywać sobie nazwy – Partyzanci bo Partyzanci nie mordują bezbronnej ludności cywilnej. Ukraińską Powstańczą Armię   tworzyli bandyci i najgorsi zbrodniarze. 

Tutaj za tym murem cmentarnym spoczywa dowódca samoobrony innej wsi Wołynia - Przebraże.   To Henryk Cybulski porucznik Armii Krajowej który obronił przed bandytami UPA około 25 tysięcy polskich mieszkańców Wołynia. Po uroczystościach udamy się na jego mogiłę na krótką modlitwę. 

Uczestnicy niniejszej uroczystości

Ustawa o zmianie ustawy o IPN przyjęta przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 26 stycznia 2018 r. wpisała do naszego systemu prawnego jasny przepis, że nazizm ukraiński, czyli banderyzm powinien być traktowany jako akt wrogi naszemu krajowi i potępiany przez Polskę i Polaków.  W przyjętej Ustawie penalizacja banderyzmu jak również podważanie zbrodni ludobójstwa na Wołyniu i Kresach Południowo-Wschodnich jest zagrożona karą grzywny bądź pozbawieniem wolności do lat 3.

Kresowianie przyjęli z wielkim rozczarowaniem  wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2019 r  że przepisy nowelizacji ustawy o IPN są niezgodne z Konstytucją.  Wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją niektórych zmian w ustawie o Instytucie Pamięci Narodowej złożył Prezydent  Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z konstytucją przepisy nowelizacji ustawy o IPN zawierające pojęcia "ukraińscy nacjonaliści" i "Małopolska Wschodnia".

Potrzeba naprawdę dużo złej woli żeby w chwili gdy kości pomordowanych Polaków od 70 lat nie są godnie pochowane -  kwestionować sformułowania które są jednoznaczne.  Nie ma wątpliwości w badaniach historycznych kim byli nacjonaliści ukraińscy, to są ci którzy zrzeszyli się w ramach OUN frakcja Stepana Bandery jak i oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz SS Galizien czy innych formacjach  kolaboranckich  z rzeszą niemiecka a także ci, którzy z własnej woli pałający nienawiścią, która płynęła z dekalogu  nacjonalisty ukraińskiego mordowali Polaków.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest ogromną krzywdą i cierpieniem dokonanym rodzinom pomordowanych Polaków na Kresach Wschodnich i tym którzy dążą do prawdy.  Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego oddalił w czasie pojednanie polsko - ukraińskie i może być przyczyną narastających konfliktów społecznych. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego świadczy o tym że obóz rządzący jest dalej uległy politycznie wobec Ukrainy. Słowa Motta wszystkich rodzin pomordowanych brzmią „ Nie o zemstę lecz o pamięć wołają ofiary ludobójstwa na kresach wschodnich”  

Panie Prezesie Instytutu Pamięci Narodowej na naszym pomniku jest napisane że zbrodni ludobójstwa na Polakach na Wołyniu i Kresach Południowo-Wschodnich  dokonali nacjonaliści ukraińscy i proszę przekazać sprawującym władzę  w naszej Ojczyźnie, że kresowianie i mieszkańcy Lublina nigdy nie pozwolą dokonywać zmian na tym pomniku. 

Uczestnicy niniejszej uroczystości

Powołany przez Prezydenta Miasta Lublin - Zespól Pomnikowy zobligował nas  do wykonania  Pomnika Wołyńskiego  w rzeźbiarskiej formie co wiązało się ze znacznymi kosztami finansowymi. Kresowianie którzy uciekli spod banderowskiej siekiery cały dobytek na który pracowały pokolenia zostawili w jednej chwili i nie są zasobni bo życie rozpoczynali od przysłowiowego zera .  Dlatego nie mogliśmy sami udźwignąć kosztów budowy tego pomnika i bez pomocy Centrali Instytutu Pamięci Narodowej nie ukończono by tej budowy. Dzisiaj na ręce Pana Prezesa IPN wobec całego zgromadzenia chcę złożyć serdeczne podziękowanie za udzieloną pomoc. 

Zdzisław Koguciuk