"Partia Sądowa"

Normalnie jest tak, że jakaś partia wygrywa wybory parlamentarne, i tworzy  rząd. Po jakimś czasie inna partia wygrywa wybory i przejmuje władzę w państwie, itd. Jednakże od kilkudziesięciu lat w Kanadzie rządzi nieformalna partia bez nazwy, która bez względu na wyniki wyborów parlamentarnych przewyższa inne. Nazywa się to supremacja. Mowa o władzy sądowniczej połączonej z różnymi grupami interesów. Profesor prawa z University of Calgary, Ted Morton nazwał ją "Partia Sądowa" (Court Party). Problem z tą partią polega na tym, że podporządkowała sobie władzę ustawodawczą i wykonawczą i wykazuje rażące odchylenie. Decyzje sądowe na najwyższym szczeblu (Sąd Najwyższy) nie są obiektywne, są podporządkowane interesom Lewicy. Jak pisze Morton:

"Lewica polityczna w Kanadzie była  bardzo skuteczna w używaniu sądów do wygrywania bitew, których nie dało się wygrać w wyniku uczciwych, wolnych wyborów. Lista spraw, które zostały rozstrzygnięte prawem stworzonym przez jakiegoś sędziego jest długa: aborcja, małżenstwa homoseksualne, pomoc lekarzy w samobójstwach, prawa Indian, imigracja i uchodźcy, płace sędziów, reforma Senatu, prostytucja oraz przetargi pracodawcy-związki zawodowe".

Sądownictwo nie tylko w Kanadzie  narusza racjonalność procesu politycznego. Jest jak wrzód, a może nawet nowotwór. Te patologie należy wypalić gorącym żelazem. W Kanadzie walka z hydrą ma swoją specyfikę i w Polsce też. Ta w Polsce odbywa się na bieżąco na oczach publiczności. Ta kanadyjska jest mniej w Polsce znana i temu jest poświęcony ten tekst.

Walka z patologią w Kanadzie właśnie rozgrywana obraca się wokół elementu mającego pomagać w utrzymaniu równowagi pomiędzy różnymi władzami, a który nosi nazwę "notwithstanding clause" (klauzula). Słowo "nothwithstanding" tlumaczy się jako; "jednakże", "nie zważając", "pomimo". To uprawnienie w założeniu miało (i jest) dotyczyć sytuacji zupełnie wyjątkowych. W Canadian Charter of Rights and Freedoms (Kanadyjska Karta Praw i Wolności) zawarta jest w sekcji 33. Zrodziła się w trakcie negocjacji podczas uzgadniania Charteru. Otóż zachodnie prowincje Kanady nie miały zaufania do efekciarza, premiera J.P. Trudeau oraz szefa Sądu Najwyższego (1973-1984), Bore Laskina (syn Blumy Zingel i Maxa Laskina). Obawaino się, że Charter będzie służył rządowi federalnemu do obalania praw stanowionych w legislaturach prowincji. Jak się później okazało, miały one racje.  Notwithstanding clause miało być hamulcem pozwalającym parlamentom na blokowanie mylnych decyzji sądowych opierających się na Karcie. Decyzje Sądu Najwyższego można odraczać o 5 lat, a w szczególnych przypadkach nawet na zawsze. "To prawo jest całkowicie uzasadnione przez teorie. Reprezentuje twórczą przestrzeń pośrodku pomiędzy przewagą Parlamentu a przewagą sądów. Utrzymuje równowagę pomiędzy kanadyjską tradycją odpowiedzialnego rządu a amerykańskim modelem sądowej kontroli praw konstytucyjnych obywateli".

Dekada lat 80-ych ubiegłego wieku stała się czasem "Rewolucji Charterowej". Sądy przygniotły władzę ustawodawczą. Prof. Morton w swoim wystąpieniu na jednej z konferencji w 1992 r. stwierdził, że przyjęcie Charteru w 1982 r. przeorało zarówno teorie jak i praktykę kanadyjskiej polityki. "Zastąpiono istniejącą od wieku przewagę Parlamentu nowym reżimem sytuującym się na krawędzi  sądową supremacją. Sędziowie porzucili bezstronność i samoograniczanie się , które cechowały wcześniejsze sądownictwo i stali się aktywnymi graczami w procesie politycznym...Uniwrsytety, a szczególnie wydziały prawa są prawdopodobnie najważniejszym elektoratem Partii Sądowej. Dostarczają zarówno kadr, jak i idei kierujących ruchem "charterowym".

Jak do tej pory szczególne uprawnienie omijani decyzji Sądu Najwyższego było wykorzystywane przez prowincje niezwykle rzadko. Tylko kilka razy.  Tak ich stłamisiła poprawność polityczna, że nie chcieli wyglądać na jakichś wyrzutków. Teraz sytuacja się zmieniła. Stało się to za sprawą nowego rządu stworzonego przez Partię Konserwatywną w prowincji Ontario. Zdarzyło się to po raz pierwszy w tej prowincji. Premier Ford w sierpniu przeforsował w Parlamencie 'Better Local  Government Act" redukujący liczbę radnych w torontońskiej Radzie Miejskiej. Lewactwo zawyło, bo w niej od dawien dawna rządziło. Użyto wszelkich dostępnych Lewakom środków. Wśród wyjców nie zabrałlo recydywistów takich jak Amnesty International. W dniu  10 IX 2018 r. Pan Sędzia E.Belobaba obalił nową ustawę. Na to Ford wykorzystał klauzulę "notwithstanding clause". Decyzja Belobaby zostanie obalona. Niby jeszcze premierowi Kanady J.Trudeaau, czyli synkowi Pierre'a przysługuje prawo obalenia decyzji Parlamentu Ontaryjskiego, ale ten już zapodał, że z niego nie skorzysta. Problem polega na tym, że Ontario dało przykład innym prowincjom, które wielokrotnie cierpiały pod jedwabnym knutem Partii Sądowej.

Główne źródla:

Ted Morton, "The Charter Revolution and the Court Party',Osgood Hall Law School, t.30, nr 3, 1992.

Ted Morton, "Ted Morton: Provinces demanded "notwithstanding" powers for good reasons. They shall use them", The National Post", August 14, 2018. (Prowincje slusznie domagaly sie uprawnienia "notwithstanding".Powinny go uzywac).