Jak Napoleon zalatwil Niemcow - III

Przez ostatnich kilka dziesiecioleci XVIII w. Niemcy byli rozdarci pomiedzy Prusami i Austria. Napoleon w pierwszym okresie swojej triumfalnej dzialanosci wojskowej raz po raz bil na polach bitew armie austriackie. Apogeum stanowila bitwa pod Austerlitz, w wyniku ktorej nie tylko armia austriacka zostala rozgromiona, ale zgniecione zostalo cale panstwo austriackie. Prawda jest, ze niezwykle szybko Austriacy przemysleli bolesne doswiadczenia i dokonali reform, dzieki ktorym panstwo sie odbudowalo, a armia osiagnela poziom 300 000 zolnierzy. Z Prusami bylo inaczej. Wladca tego kraju Fryderyk Wilhelm III nie za bardzo pasowal do swoich poprzednikow, tez Fryderykow. Nie byl zbyt wojowniczy, za to byl niezdecydowany. Pozostawal bierny, gdy Napoleon urzadzal po swojemu Europe. Prawie sie dal wciagnac w III Koalicje. Gdyby to zrobil, losy Europy moglyby sie w tym czasie potoczyc inaczej, na niekorzysc Napoleona.

Fryderyk Wilhelm III prawie byl gotowy przystapic do koalicji, ale w ostatniej chwili, czyli bitwy pod Austerlitz, zrezygnowal. W ten to sposob nie znalazl sie na liscie krajow pokonanych i ukaranych. co wiecej, rywal, jakim byla Austria, przestal sie liczyc. W normalnych warunkach oznaczaloby to symetrycznie triumf w postaci dominacji Niemiec przez Prusy. Jednakze kraje poludniowych Niemiec zostaly nagrodzone przez Napoleona za swoja postawe i utworzyly Zwiazek Renski, stajac sie na dobre satelitami  Francji. Krotko mowiac, bylo po ptakach. Tyle, ze nie wszystkie ptaki odlecialy. Pozostaly polnocne Niemcy. Jasne, ze Napoleon dzialal z duzym rozmachem, ale jednoczesnie bardzo precyzyjnie. Na oddanie polnocnych Niemiec w rece prus nigdy by sie nie zgodzil.  To jednak nie przeszkadzalo mu potraktowac jako przynete w rozgrywce z Prusami. Fryderyk Wilhelm mial obiecane, ze dostanie Hannower, na ktory mial wielka ochote. Hannower byl okupowany przez wojska francuskie, choc jego formalnym wladca pozostawal krol Anglii. Pech chcial, ze krol Prus dowiedzial sie, ze jednoczesnie smakowity kasek, jakim byl Hannower, zostal zaoferowany nie tylko jemu, ale takze Anglikom. Czara goryczy sie przelala.

Decyzja Fryderyka Wilhelma nie wynikala z jakiegos naglego ataku odwagi;zmusila go do tego sytuacja. Spoleczenstwo pruskie bardzo cierpialo psychicznie patrzac jak znaczenie panstwa  pruskiego spada na leb na szyje. To nie tak mialo byc, to nie po to pokolenia Prusakow zgadzaly sie, by ich panstwo stawalo sie armia udajaca panstwo. Spoleczenstwo bylo bardzo obciazone podatkami, demokracji nie bylo za grosz, a mezczyzni gineli w licznych bitwach.

Kadra oficerska armii pruskiej miala bardzo zdanie o swojej sile. To zdanie podzielano w innych krajach europejskich. Nic dziwnego, ta armia i sluzace jej panstwo byla budowana przez ostatnie poltora wieku. Fryderyk Wielki (1620-1680) elektor brandenburski i ksiaze pruski objal wladze w kraju mocno wyniszczonym przez wojne trzydziestoletnia. Przeprowadzil reformy i wprowadzil kraj na droge budowy wojskowego mocarstwa. Proces ten zakonczyl sie panowaniem Fryderyka II. Wojna siedmioletnia (1756-1763) byla pokazem,  szczytem mozliwosci taktyki linearanej. Wojsko pruskie pod wodza Fryderyka Wielkiego wprowadzilo szyk skosny i na tym mozliwosci taktyczne  formy linearnej sie wyczerpaly. Tego jednak Prusacy nie dostrzegli. Ich mysl wojskowa oraz organizacja armii skamieniala na nastepne pol wieku. Przyszlo im za to zaplacic w wojnie z wojskami Napoleona.

Prusy wyslaly Francji ultimatum i wreszcie wyruszyly na wojne. I krol i kadra dowodcza byli tak pewni swego, ze nie zaczekali na przybycie wojsk rosyjskich w postaci dwoch kilkudziesieciotysiecznych armii. Swoje sily skoncentrowali w rejonie Jeny,ERfurtu i Weimaru. Napoleonowi tez ta wojna pasowala. Wielka Armia wylezakowala sie w goscinnych miastach i wsiach niemieckich i byla chetna i gotowa do walki. Do Francuzow dolaczyly liczne wojska z krajow nalezacych do Konfederacji Renskiej. Wojska napoleonskie wkroczyly do Saksonii i maszerowaly w kierunku polnocno-wschodnim na Berlin. Ten manewr  przejscia z Lasu Frankonskiego uznaje sie za jeden z najwiekszych dowodow na geniusz wojskowy Cesarza Francuzow. Do decydujacego starcia doszlo w okolicach Jeny i Auerstadt. Bitwy, ktore sie tam rozegraly w dniu 14 X 2006 r. byly przedziwne i zostaly wygrane przez Francuzow nie dzieki geniuszowi wodza tylko szczesliwemu zbiegowi okolicznosci, a szczescie, jak wiadomo, sprzyja lepszym. No i oczywiscie dzielnosc patriotycznego zolnierza francuskiego walczacego z wytresowanymi kijami podoficerow poddanymi krola Prus i sila wcielonymi obcokrajowcami, miala tu podstawowe znaczenie.

Dziwnosc tych bitew polegala na tym, ze poszczegolne grupy wojsk  francuskich, a bylo ich trzy, walczyly z innym  przeciwnikiem niz myslaly. Wypada zaczac od Napoleona. Dowodzil on glownymi silami i sadzil, ze ma przed soba glowne sily pruskie, co nie bylo prawda. Bez trudu, uderzajac z marszu rogromil znajdujacego sie przed nim przeciwnika. Jednak zdziwil sie bardzo, a nawet zakpil szyderczo, gdy poinformowano go, ze wlasnie korpus marszalka Davout tuz w poblizu, w Auerstadt pokonal glowne sily Prusakow. I bylo to prawda. Korpus ten rozprawial sie kolejno z dywizjami pruskimi stosujac uderzenia skrzydlowe. W walce padl glownodowodzacy ksiaze Brunszwicki, starszy juz czlowiek z niechecia traktujacy dowodzenie. Krol pruski, ktory przejal dowodzenie uszedl wraz ze swoja piekna malzonka-Amazonka. Nie wprowadzil do walki korpusu Kalkreutha i dwoch innych dywizji. Bitwa ta byla zawstydzajaca dla Prusakow, gdyz mieli ogromna przewage liczebna. Przykladowo, Prusacy dysponowali 80 szwadronami kawalerii, podczas, gdy Francuzi jedynie dziewiecioma. Artyleria pruska liczyla 230 dzial, podczas gdy francuska tylko 44. Napoleon nie za bardzo chcial sie pogodzic, ze to Davoult wygral bitwe i w swoich biuetynach utrzymywal, zewlasciwie  byla tylko jedna bitwa, bitwa pod Jena. 

Krol pruski wraz z ona schronil sie pod skrzydlami rosyjskimi. Wraz z nim kilkanascie tysiecy zolnierzy, ktorzy wspomagali sojusznika w nastepnych miesiacach. Byl to korpus w sile 15 000 zolnierzy dowodzonych przez gen.Lestoqa. Zas wojska napoleonskie zajely sie zdobywaniem kolejnych twierdz i terenow. Bez walki zajeto Berlin i Szczecin. I to wlasnie z Berlina wyslal Napoleon swoje dekrety obciazajace cala  Europe tak, by pracowala na rzecz Francji.

Przez nastepne pol roku Francuzi wojowali z wojskami rosyjskimi przy niezlym wsparciu wojsk pruskich. Po glupio przegranej bitwie sojusznikow pod Fiedlandem doszlo na poczatku lipca 1807 r.do podpisania pokoju tylzyckiego. Wlasciwie byly to dwa traktaty oddzielone dwoma dniami.  Napoleon potraktowal Fryderyka Wilhelma III z ostentacyjnym lekcewazeniem. Zabral mu jedna trzecia terytorium i prawie polowe populacji. A ta populacja, to przeciez tak potrzebni podatnicy.Mimo tej utraty Prusacy musieli corocznie placic  Francji pokazne sumy pieniedzy. A te byly Francji niezwykle potrzebne. Polowa podatkow sciaganych od obywateli francuskich szla na wojsko. I ta suma pokrywala potrzeby armii w trzech czwartych. Reszte zapewnialy kontrybucje wojenne. Cala Europa placila na specjalnie utworzony Fundusz Armii. Austria i Prusy w latach 1805-1810 zaplacily Francji  743 mln. frankow, co bylo rowne jednorocznemu budzetowi tego kraju.

Koszty sojuszu z Francja, czyli zaszczytu bycia satelita, nie konczyly sie na tym.Prusy, podobnie jak kraje nalezace do Zwiazku Renskiego musialy na wypadek wojny dostarczac kontyngenty wojskowe. W ten to sposob obok 20 000 zolnierzy pruskich w 1812 r. na Rosje pomaszerowaly tysiace innych Niemcow: Bawarczykow (20 000), Sasow (20 000), Westfalczykow (17 000) ...Kleska Grande Armee byla takze ich kleska.

Glowne zrodla:

1. Owen Connelly, "Blundering to Glory.Napoleon's Military Campaigns", SR Books, Wilmington, 1987.

2. Christopher Herold, "The Age of Napoleon", American Heritage Publishing,Co, NY, 1963.

3. H.A.L. Fisher, "Napoleon", Oxford University Press, NY 1967.

4. Alan Schom, "Napoleon Bonaparte",Harper Perennial, NY 1997.

5. Eric Ledru, "Napoleon. The Visionary Conqueror", Grange Books, Kent.