Sprawcy Wielkiej Wojny

Nie ma problemu z identyfikacja sprawcow II wojny swiatowej. III Rzesza w ciagu kilku lat dokonala kilku aneksji terytoriow wlacznie z zagarnieciem calego panstwa (Austria). Napasc na Polske rozpoczynajaca nowa wojne byla elementem tej oczywistej sekwencji wydarzen. Pozniej doszly napasci na inne kraje. Natomiast sprawstwo Wielkiej Wojny nazwanej pozniej I wojna swiatowa bylo nieco bardziej skomplikowane. Do tego stopnia, ze wszkole uczono mnie, ze w 1914 r. wystepowal nabrzmialy konflikt interesow krajow kapitalistycznych, mocarstwa byly uzbrojone po zeby, Europa stala sie beczka prochu i tylko czekano na iskre, ktora doprowadzi do wybuchu. Jednakze sprawa byla  znacznie prostsza i rzeczywistym winowajca  byl jeden kraj.

By zachowac jasnosc myslenia najlepiej siegnac do zrodel z tamtych czasow.  Alurat mam w swojej biblioteczce domowej sporych rozmiarow dzielo zatytulowane: Pictorial History of the Great War" autorstwa S.J.Clarka, W.R.Plewmana i W.S.Wallace'a. Wydano ja w Toronto w 1919 r. (The John A.Hertel Co.,Limited). Autorzy jednoznacznie wskazuja na Cesarstwo Niemieckie jako zloczyncow. Wywod siega okresu wcesniejszego o dwa i pol wieku az do Marchii Brandenburskiej.Wielki Elektor Fryderyk Wilhelm byl zalozycielem agresywnego i pozbawionego skrupulow panstwa. Zawiesil konstytucje i stal sie wladca  absolutnym.Wyszkolil zdyscyplinowana armie i zabral sie do podbijania sasiadow.Wyznawane przez niego  trzy zasady: absolutyzm, sila militarna i podboj  przestrzegali jego nastepcy.przekazal nastepcom.

Podboje panstwa pruskiego obejmowaly obszary polozone w roznych kierunkach geograficznych. Na krotko proceder ten przerwal Napoleon, ale pozniej wszystko wrocilo do (zlej) normy. Wziete w ryzy spoleczenstwo proboalo walczyc o wolnosc w latach 1848-1849 (Berlin, Badenia i Saksonia), ale te dazenia brutalnie stlumiono. Niemcy staly sie na dobre wrogami wolnosci i demokracji i tak juz mialo pozostac.

Kanclerz Bismarck scementowal imperium rzadzone przez Hohenzollernow. Cesarstwu podporzadkowano Austrie i stworzono konfederacje, w ktorej znalazla sie rowniez Bawaria, ktora przegrala jako sojusznik Austrii. W ujarzmionej Bawarii nienawidzono Prusy i Prusakow. I tak utrzymuje sie do dzis. W pierwszych latach obowiazywal zakaz wywieszania flag niemeickich w Bawarii.

W ramach konfederacji Prusy poddaly reszte silnej indoktrynmacji swieckiej i religijnej. Nauczano, ze Niemcy sa narodem wybranym, a kajzer i sztab generalny armii staly sie glosem Boga. Plany imperialne obejmowaly tereny nawet dosc daleko polozone. Po koniec XIX w. drukowano mapy, na ktorych Cesarstwo obejmowalo Belgie, Holandie, obszary zajmowane przez Baltow znajdujace sie w Imperium Rosyjskim, Balkany az po Azje Mniejsza i Mezopotamie. Wilhelm II intensywnie pracowal  nad tym i  czesto odwiedzal Konstantynopol, Damaszek i Jerozolime. Wojny balkanskie, ktore przyniosly kleske sojusznika Niemiec, Turcji i powstanie niepodleglej Serbii pokrzyowaly plany skierowane w kierunku poludniowo-wschodnim. Dotkliwe bylo przerwanie tzw. korytarza bagdadzkiego, co oznaczalo przede wszystkim 'kolej bagdadzka".

Autorzy ksiazki uwazaja zamach w Sarajewie na Arcyksiecia Franciszka Ferdynanda i jego zone jako podejrzana afere, w ktorej maczac rece musieli Niemcy. Jako jeden z dowodow podaja niski, bo tylko 20-letni wyrok wiezienia jaki otrzymal zamachowiec  G.Princip. Poczatkowo obawiano sie w Europie, ze Austro-Wegry zaatakuja Serbie. Jednak te obawy zostaly rozwiane przez premiera ksiecia Tisze, ktory wyglosil uspokajajace przemowienie  w parlamencie austriackim. Cos sie jednak stalo i  tydzien pozniej, czyki 23 VII 1914 r. Wieden wyslal Serbii 48-godzinne ultimatum. Jak stwierdzil po wojnie dr Muehlon, byly dyrektor Kruppa, Wilhelm II na drastycznosc ultimatum mial duzy wplyw sam kajzer. Po wyslaniu ultimatum kajzer-wspolsprawca udal sie dla niepoznaki w rejs swoim cesarskim jachtem.

Upokarzajace Serbow ultimatum zostalo przyjete i zgodzono sie na zawarte w nim warunki. Nie mialo to znaczenia, gdyz decyzja o ataku na Serbie zostala juz wczesniej podjeta. Wojska austriackie uderzyly na Serbie. Niemcy kontynuowaly mobilizacje, na co tym samym odpowiedziala Rosja. W zwiazku z tym Niemcy wyslali Rosji ultimatum, ktore nie zostalo przyjete i w dniu 1 VIII 1914 r. Niemcy wypowiedzialy wojne Cesarstwu Rosyjskiemu, a dwa dni pozniej Francji. No i sie zaczelo!

Dowody na sprawstwo Niemiec mozna znalezc w innych zrodlach, miedy innymi w swietnej ksiazce Barbary W. Tuchman pt. "The Guns of August" (1962). Pisze ona, ze Niemcy dlugo przygotowywaly sie do tej wojny. Ostatnim guzikiem, ktory zostal zapiety bylo zakonczenie poszerzanaia Kanalu Kilonskiego umozliwiajace niemieckim pancernikom przeplywanie z Morza Polnocnego do Baltyku. Na str.27 autorka cytuje dwie wypowiedzi H.von Moltke, szefa sztabu armii niemieckiej. W maju 1914 r. wizytujac swego austriackiego odpowiednika, Franza Conrada von Hotzendorffa mial powiedziec, ze jakiekolwiek opoznienie moze zmniejszyc szanse naszego sukcesu. A 1 czerwca tegoz roku powiedzial baronowi Eckhardsteinowi: "My jestesmy gotowi, im szybciej nastapi wojna, tym lepiej". 

Ze wszystkich mocarstw najbardziej pokojowo byla usposobiona Wielka Brytania. Tam wybuchlo szalenstwo pacyfistyczne wywolane ksiazka Normana Angella zatytulowana "Tha Great Illusion". Autor dowiodl dlaczego wojna jest niemozliwa. Glownym czynnikiem byla wspolzaleznosc gospodarcza i finansowa. Tylko szaleniec moglby sie powazyc na wywolanie wojny - twierdzil autor. Ksiazke przetlumaczono na 11 jezykow, a w Anglii zdominowala myslenie w kregach uniwersyteckich, gospodarczych i politycznych.

Natomiast w Niemczech, wprost przeciwnie, umysly mocno pobudzala wydana w 1911 r. ksiazka gen. von Bernhardi pt. "Niemcy a nastepna wojna". Oto tytuly niektorych rozdzialow: "Prawo do wywolania wojny", "Obowiazek wywolania wojny" czy "Mocarstwo swiatowe, albo upadek". Przemyslowcom dosc wyraznie powiedziano jakie jest ich zadanie w obecnym czasie. A zindoktrynowane spoleczenstwo niemieckie przyjelo z entuzjazmem wiesc o rozpoczynajacej sie wojnie.