VI. Turańskość Rosji wedlug N.Trubeckiego

Rosja rozciaga sie znacznie dalej niz siegaly granice dawnego ZSRR. Tak przynajmniej sadza mysliciele i politycy okreslani jako "Turanczycy", "Euro-Azjaci" czy zwolennicy "Wielkiej Rosji". Poglad o kulturowej i jezykowej wspolnocie wielu ludow Azji i Europy Wschodniej zrodzil sie w XIX w. Tereny tej wspolnoty siegac maja od Morza Kaspijskiego i Morza Srodziemnego po Baltyk i Ocean Arktyczny, a na wschodzie po Pacyfik. Do ludow turanskich naleza: Mongolowie, Turcy, Japonczycy, Koreanczycy, Mandzurowie,Samojedzi (wymarli) oraz Ugro-Finowie (Finowie, szwedzcy Laponczyzy, Norrwegowie, Madziarzy, Mordowianie i Muromcy). Sama nazwa pochodzi od slowa tureckiego: "Ziemia Tur". Matecznikiem byla Nizina Turanska polozona w zachodniej czesci Azji  Centralnej, a dokladniej, dzisiejsze tereny Turkmenistanu, Uzbekistanu i Kazachstanu otaczajace Morze Kaspijskie. W samym srodku tego znajduje sie Pustynia Kara-kum. Od wschodu tereny te ograniczaja Gory Altaj i Tienszan. W slownikach "turanski" znaczy "Ural-Altajski".

Trzon "Turanczykow" stanowili rosyjscy emigranci intensywnie piszacy na ten temat w latach 20-ych XX w. Do glownych postaci nalezal Nikolaj Trubecki. 

Glowna idea Trubeckiego jest zbawcza misja Rosji w mediacji pomiedzy swiatami Zachodu i Wschodu. Moze ona ja pelnic przede wszystkim dzieki polozeniu geograficznemu pomiedzy obu tymi swiatami. Idac dalej, ludy turanskie wywarly przemozny wplyw na kulture rosyjska i podswiadomosc Rosjan.Tereny turanskie stanowily glowna czesc Rosji przez wiele wiekow. Zachodni Slowianie i ich panstwo Waredzko-Rosyjskie mieli znacznie mniejsze znaczenie w historii niz plemiona Uralsko-Altajskie. Co wiecej, i jest to dla mnie swieze spostrzezenie, zjednoczenie wspolczesnej Rosji jako panstwa najpierw zostalo osiagniete przez turanskich Mongolow, a nie Slowian. Tak wiec, jesli chce sie zrozumiec mentalnosc rosyjska, to nalezy siegnac do turanskich archetypow tkwiacych w swiadomosci zbiorowej Rosjan.

Sposrod Turanczykow Trubecki uznal Turkow jako tych, ktorych wzorce myslenia wycisnely njabardziej pietno na mentalnosci rosyjskiej. Nalezy do nich przede wszystkim prostota myslenia.Typowy Turek nie przejmuje sie subtelnosciami, najwazniejsze dla niego sa proste schematy kategoryzujace zjawiska w swiecie. Ceni sobie symetrie, spokoj i rownowage. Jednakze brak w nim potrzeby aktywnosci w celu ich osiagniecia. Cechuje go myslowa biernosc, przyjmuje z zadowoleniem schematy pochodzace z zewnatrz. Jesli zapewniaja mu proste, nie wymagajace tworczosci okulary, ktorymi patrzy na swiat i go interpretuje, to mu wystarczy. 

Dazenie do prostoty i spokoju przy wlasnej minimalnej aktywnosci intelektualnej sprawia, ze zdolnosci tworcze Turanczykow sa ograniczone. Dazenie do rozwoju nie jest immanentna wlasciwoscia tak Turkow, jak i i nych ludow turanskich. Pozostaje bierne nasladownictwo wzorow przyniesionych z zewnatrz.

Pierwiastki tworczosci wprowadzilo do mentalnosci rosyjskiej przyjecie idei Bizancjum. Elity poszly krok naprzod siegajac po wzory Zachodu. Nigdy jednak etyka pracy ludzi Zachodu nie zakorzenila sie w Rosji. Zas  lud pozostal przy tradycjach Chrzescijanstwa Ortodoksyjnego. W rezultacie kultura rosyjska jest stopem roznych wplywow: stepowych, bizantyjskich i zachodnich.

Trubecki zwraca uwage takze na usluznosc, poddanczosc Rosjan, ktora przenika umysly calego spoleczenstwa, bez wzgledu na miejsce na drabinie spolecznej. Uznaje to za glowna ceche mentalnosci turanskiej.  

Rozwazania Trubeckiego nie ida po linii znanego rozumowania, ze to Bizancjum i Prawoslawie zmienilo fundamentalnie panstwo mongolskie, ucywilizowalo je, wprowadzilo etyke do zycia politycznego.Uwaza on, ze bylo odwrotnie, owocem wzajemnego oddzialywania byla turanizacja tradycji bizantyjskiej i prawoslawnej. Nie pomogly wysilki modernizacyjne cara Piotra I i ksztaltujacy sie porzadek polityczny i kultura rosyjska zostaly przygniecione przymusem jako zasada organizujaca zycie publiczne w Rosji.Nie trzeba wytrawnego oka obserwatora, by stwierdzic, ze autokratyzm do dzis jest wlasciwoscia zycia politycznego Rosji i nie widac szans na zmiane tej sytuacji.