Proby zamachow na Anglie

Ostatnim, ktoremu udalo sie podbic Wyspy Brytyjskie byl Wilhelm Zdobywca z Normandii. Stalo sie to w 1066 r. Wystarczylo 776 okretow i 10 000 zolnierzy. Po wyladowaniu jego armia zbudowala prowizoryczna twerdze w Hastings. Sukces ulatwiala  mu jednoczesna inwazja na polnocy wyspy dokonana przez innego najezdzce.  W bitwie z wojskami anglo-Saskimi Harolda mial przewage liczebna w stosunku 10 000:7 000. wynik mogl byc rozny. Dopisalo szczescie - krol Harold zostal trafiony w oko strzala i zginal na polu walki.

Pozniej juz byly same nieudane zamachy. W ciagu prawie tysiaca lata najpowazniejszymi probami byly trzy. Pierwszy jest znany jako zaglada Wielkiej Armady. Drugi, to plan Napoleona, a trzeci - niemiecka Operacja Lew Morski. Ten ostatni opisalem na swoim blogu w dniu 25 IX 2015 r. w tekscie pt. "Operacja Lew morski". Ten srodkowy jet najmniej znany i poswiece mu najwiecej miejsca.

Proba podjeta przez hiszpanska (wraz z sojusznikami) Wielka Armade w 1588 r. wygladala bardzo obiecujaco. Hiszpania byla poteznym, bardzo bogatym  krajem dysponujacym silna flota. Budzet Anglii w tym samym czasie byl smiesznie niski. Mniej wiecej o wysokosci dwoch hiszpanskich galeonow wraz z ladunkiem, czyli miedzy innymi i zlotem z Indii Zachodnich, jakie w miare regularnie plywaly przez Atlantyk do hiszpanskiej ojczyny. Anglia nadrabiala miedzy innymi dochodem z grabiezy dokonywanych przez piratow, miedzy innymi slynnego Drake'a.

Wielka Armada wyruszyla na Wyspy Brytyjskie w sile 130 okretow wojennych. Na ich pokladach znalazlo sie 31 500 ludzi, w tym 21 000 zolnierzy ladowych. Od poczatku szlo zle. W potyczkach z okretami angielskimi odpadlo troche jednostek. Czesc zostala uszkodzona w inny sposob. Najwieksze jednak straty poniosla Armada w czasie duzej burzy, ktora wyrzucila na brzegi Szkocji i Irlandii , czesto skaliste, 40 okretow. Ci co uratowali sie u wybrzezy Szkocji mieli wiecej szczescia, bo przezyli. Ci, ktrzy trafili do Irlandii skonczyli marnie - powieszono ich po torturach. Podobnie mogla skonczyc reszta floty, gdy w Kanale La Manche flauta i prad prawie, ze zepchnela resztki floty na wybrzeza dzisiejszej Holandii. Tam Hiszpanie calkiem niedawno okrutnie rozprawili sie z miejscowymi i czekal ich rewanz. Zdawali sobie z tego sprawe.

Do Hiszpanii powrocilo 65 okretow i polowa kudzi. Niestety nie wrocily piekne konie oraz pracowite muly, ktore na okretach przewozono. W czasie ucieczki Hiszpanie chcac odciazyc okrety wszystkie zwierzaczki wyrzucili do wody skazujac je w ten sposob na smierc. Szkoda tez zeglarzy angielskich. W walce zginelo ich tylko stu i nie stracili zadnego okretu. Zwycieskich marynarzy zwolniono ze sluzby bo Korony nie bylo stac na ich utrzymanie. Kilkanascie tysiecy z nich zmarlo z powodu chorob oraz glodu. Zycie marynarzy floty brytyjskiej nie bylo latwe ani wtedy, ani dwiescie lat pozniej, gdy swietowala ona zwyciestwo nad flota napoleonska pod Trafalgarem. Takze potem, gdy flota brytyjskla byla Krolowa Morz.

Wzrost potegi Francji za czasow napoleonskich w sposob nieunikniony prowadzil do konfliktu z Anglia, ktorej naczelna zasada polityki europejskiej bylo utrzymywanie rownowagi na kontynencie. Obie strony wiedzialy, mimo roznych tymczasowych porozumien,ze musi dojsc do ostatecznej rozprawy . I to nie Anglia miala byc strona atakujaca.  Wprawdzie miala bardzo silna flote, ale wojska ladowe byly rozproszone po swiecie. W trakcie prawie calej epoki napoleonskiej z Francja walczyly rozne kraje podczas gdy Anglicy wykorzystywali czas na zajmowanie kolejnych kolonii w Afryce i Ameryce Poludniowej. Nie liczac fazy koncowej, przez te wszystkie lata dali swoj wklad na ladzie w postaci obrony Sycylii.

Napoleon wyciagal reke pokojowo prawie co roku i nie spotykal sie ze wzajemnoscia. Jednoczesnie uwazal, ze Anglia jest w zasiegu reki,latwa do podbicia.  Wystarczy przeskoczyc row i ja zajac. Powiedzial kiedys: "Kanal jest rowem latwym do przeskoczenia przez kazdego na tyle odwaznego, by to zrobic".Jeszcze zanim zostal cesarzem wyrobil sobie silne przekonanie, ze potega ladowa, nawet przy slabszej marynarce wojennej zawsze pokona potege morska nie dysponujaca silna armia ladowa. W polowie 1803 r. kazal zgromadzic w Boulogne i kilku mniejszych portach,silna armie w liczbie 160 000 zahartowanych zolnierzy.Saperzy zaczeli budowac 1 400 statkow, ktore mialy  przewiezc  armie przez Kanal la Manche w jednym rzucie. We wrzesniu 1803 r. nad kanalem stalo juz 114 000 zolnierzy, 7 000 koni, 432 dziala, 90 000 pociskow artyleryjskich, 32 000 zapasowych muszkietow i 14 mln. naboi do nich, 1.5 mln porcji zywnosciowych, 5 000 zywych owiec do zjedzenia oraz 250 000 pint brandy. Wkrotce armia ta liczyla 160 tys. zolnierzy i ukonczono budowe lodzi.

W odpowiedzi na to, Anglia zaczela szybkie przygotowania. W wojsku znalazlo sie 410 000 rekrutow z czego 70 000 w Irlandii. W wiekszosci byli to ochotnicy. Inni, z przymusowego zaciagu, ktorego mozna bylo uniknac znajdujac i oplacajac zastepce. Wystarczylo 30 funtow.Jakosc tego wojska byla bardzo niska. wygladalo na to, ze dla wladz ubranie kogos w mundur oznaczalo automatycznie zrobienie z niego zolnierza. Nie byli dobrze uzbrojeni i prawie wcale nie byli wyszkoleni. Za to w ramach powszecnego entuzjazmu patriotycznego byli bohaterami. Prawnicy nosili mundury pulkownikow, ekspedienci ze sklepow - porucznikami. Jakkolwiek ksiaze Bedford zaciagnal sie jako szeregowiec.Admiral Nelson wslawiony rozgromieniem floty francuskiej  w bitwie u ujscia Nilu (Bitwa w  Aboukir Bay) w 1798 r. traktowany byl jak narodowy heros. Ludzie na jego widok klekali. Muzyka wojskowa rozbrzmiewala wszedzie. A do tego, pospiesznie budowano roznego rodzaju fortyfikacje. Oczywiscie nawet takie zbrojenia musialy kosztowac. Do tego nalezy dodac koszty blokady Wysp. W sumie dlug narodowy Anglii wzrosl z 230 mln. funtow w 1793 r. do 830 mln funtow w 1815 r. Zas budzet panstwa wzrosl w tym samym okresie z 27 mln. funtow do 830 mln. funtow.

Jakkolwiek nie brakowalo tez roznego rodzaju obaw, chodzily sluchy, ze Francuzi draza tunel pod Kanalem;buduja most; maja juz flote powietrzna balonow zdolna do przeniesienia ludzi, koni i dzial nad Kanalem. Sam Napoleon malowany byl jako grozny potwor: zboczeniec uprawiajacy milosc ze swoimi siostrami, epileptyk, morderca, prawnuk niewolnika-galernika, wnuk rzeznika i syn prostytutki.

Napoleon wypowiedzial wojne Anglii z powodu niezgody co do Malty, Szwajcarii i Piemontu. Jasne bylo, ze do tego celu niezbedna bedzie flota. Miala ona  zneutralizowac flote angielska, tak by nie przeszkadzala w operacji inwazyjnej. Optymistycznie przy tym zakladano, ze mozna jej dokonac w jedna dobe. Jednakze, taki okres czasu musial uplynac od momentu odcumowania jednostki do wyladowania na drugim brzegu. Wszystkie nie mogly zrobic tego jednoczesnie, wiec cala operacja musialaby zajac szereg dni. Nie uwzgledniano tez czynnika, ktory mogl okazac sie decydujacym, czyli wrednej pogody.Natomiast prognoza Napoleona, ze po wyladowaniu jego wojska zajma Londyn, byla sluszna. Musial tak tez uwazac rzad angielski skoro przygotowano daleko od lOndynu siedzibe awaryjna dla krolowej i dla rzadu.

Flota francuska byla rozrzucona po Morzu Srodziemnym, Atlantyku, Karaibach i Oceanie Indyjskim. Napoleon uwazal, ze wystarcza eskadry stacjonujace w trzech portach: Toulon (Morze Srodziemne), Brest (Bretania) i Rochefort (Atlantyk). Problem polegal na tym, ze te trzy porty byly blokowane przez okrety angielskie. Jakkolwiek nie to bylo najwazniejsze, kluczem byla jakosc zalog. Brytyjczycy mieli kadry pierwszej klasy, podczas gdy Francuzi i wspomagajacy ich Hiszpanie mieli bardzo marne kadry. Czesc zalog okretow hiszpanskich w ogole nie plywala jeszcze po morzu. A wszyscy razem kisili sie zablokownai w portach. Tymczasem Anglicy ciagle jeszcze sie szkolili. Przykladowo, dzialo okretowe operowane przez Anglikow (14 ludzi + chlopak do przynoszenia woreczkow z prochem zwany brzydko "powder monkey") wystrzeliwalo 3 pociski w ciagu 5 minut, podczas gdy przeciwnicy zdolni byli do wystrzelenia tylko dwoch. Bardzo zdemoralizowana kadra ofierska floty napoleonskiej na czele z admiralem Pierre Villanueve. Jako oficer byl swiadkiem kleski floty francuskiej u ujscia nilu pare lat wczesniej. Szczegolnie musial przerazac go widok wylatujacego w powietrze giganta jakim byl 120-dzialowy "L'Orient". W tamtej bitwie 14 okretow angielskich rozgromilo 17 okretow francuskich, tak, ze tylko 2 uciekly (takze dwie fregaty).

Plan Napoleona polegal na wyplynieciu ekadr z trzech portow i polaczeniu sil w indiach Zachodnich (Karaiby). Nastepnie calosc sil miala plynac do Kanalu La Manche i wiadomo co zrobic. Wyszlo jednak tak, ze eskadra z Brest w ogole nie wziela udzialu  wydarzeniach. Eskadra z Rochefort  wyszla w morze, spladrowala Antyle Brytyjskie,ale wrocila do bazy i tez nie zaangazowala sie w wielka sprawe. Pozostala eskadra z Toulon. Po roznych nieporozumieniach i gafach z obu stron zakotwiczyla ona w hiszpanskim Kadyksie. Tam polaczyla sie z mala liczebnie, silna wielkoscia okretow flota hiszpanska. Trzeba powiedzie, ze w grudniu 1804 r. krol Hiszpanii Karol IV czesciowo ulegajac presji Napoleona, a zdenerwowany zagarnieciem przez okretry angilskie czterech statkow hiszpanskich wiozacych do ojczyzny zloto ($5 mln. w zlocie), wypowiedzial wojne Anglii. Trzy z czterech okretow hiszpanskich byly pierwszej klasy. "Santisima Trinidad" byla najwiekszym okretem wybudowanym w XVIII w. i byla wyposazona w 130 dzial. Dwa inne mialy po 112 dzial okretowych. Dla porownania, flagowy okret H.Nelsona  HMS 'Victory" mial 100 dzial.

Napoleon zniechecony nieudolnoscia adm. Villaneuvy, dal rozkaz wyplyniecia i udania sie na morze Srodziemne w celu wspomozenia dzialn ladowych w Europie poludniowej. Admiral bal sie, choc w pewnym okresie port w Kadyksie byl dosc luzno blokowany jedynie przez trzy angielskie okrety. Zdecydowal sie, gdy doszla go wiesc, ze Napoleon wlasnie wyslal innego admirala w droge w celu zastapienia go. Vlillaneuve nie doplynal nawet do Gibraltaru, gdyz tam tez udal sie Nelson ze swoimi okretami. Flota francusko-hiszpanska zawrocila. W ten to sposob w  dniu 21 X 1805 r. w okolicy przyladka Trafalgar doszlo do slawnej bitwy.Po stronie francuskiej byly 33 okrety uzbrojone w 2 568 dzial i zaloga 30 tys. ludzi. Sily angielskie byly mniejsze: 27 okretow, 2 148 dzial i 17 000 zeglarzy.

Strona napoleonska zachowala sie rozsadnie, ustawila sie w klasyczna linie. Normalnie, przeciwnik powinien ustawic sie tez w linie i armaty obu stron powinny grzmiec przez te pare godzin. Ten paralelny uklad stron nazywano "Broadside".Jednak Nelson znow zaryzykowal. Podobnie jak w The Battle of Aboukir Bay, jego okrety zastosowaly taktyke zwana "Raking", czyli poszly linia prostopadle w kierunku linii przeciwnikow. Na czele jednej kolumny plynal HMS "Victory" Nelsona, a drugiej, adm.Collingwood na HMS Royal Sovereign. Nie rozumiem dlaczego tak ryzykowano. Byl to stary nawyk wynikajacy ze slabosci komunikacji. Dowodcy kierowali dzialaniami swoich okretow wysylajac sygnaly choragiewkami. Czesto flagi wisialy i przez godziny ich nie odczytywano. tymczasem, od niedawna Anglicy wprowadzili nowatorski system komunikacji. Wszystkie rozkazy zostaly przekazane. O 11:45 kapitanowie okretow odetchneli, bo Nelson przestal ich zarzucac informacjami. Ryzyko polegalo na tym, ze w pierwszej fazie atakujacy byli ostrzeliwani setkami dzial znajdujacych sie na burtach. Sami niewiele mogli wiele zrobic. Pozostawala modlitwa. Tak wiec dwie kolumny okretow Nelsona w dwoch kolumnach zaczely plynac w kierunku okretow adm. Villaneuvy. Szybkosc mogla wynosic ok. 17 km na godzine. Skuteczny ogien mogl dosiegnac ich maszty i kadluby z odleglosci okol 600 m. Jasne, ze poniesiono strat (uszkodzenia). Jednak nie na tyle duze, by nie wedrzec sie w linie przeciwnika, pomiedzy dzioby i rufy. Wtedy to zaczelo sie strzelanie okretow francuskich i wloskich wzdluz ich kadlubow. Nastapila masakra. Zgodnie z planem, dwie kolumny rpzczlonkowaly kolumne przeciwnikow na trzy czesci i zajely sie niszczeniem srodkowej i tylnej grupy. Trzy okrety angielskie zbombardowaly  "Santisime Trinidad" i ta zatonela.W sumie, flota admirala Nelsona stracila 1 700 zabitych i rannych, podczas gdy przeciwnicy - 6 000. 

Niestety w czasie bitwy zostal zabity adm.H.Nelson. Byl niezbyt rosly, wiec nie stanowil zbyt dobrego celu dla snajperow francuskich. Jednakze mial glupi zwyczaj przypinania  przed bitwa wszystkich orderow do munduru i przez to rzucal sie w oczy. Trafil go z muszkietu snajper, Szwajcar znajdujacy sie na okrecie " Redoutable". Mozna powiedziec, ze zaloga tego okretu ciezko zaplacila za nietakt. Na 645 czlonkow zalogi az 522 zostalo zabitych albo rannych.

Admiral wczesniej zadecydowal, ze nie chce byc pochowany w morzu. Problem w miare higienicznego transportu zwlok do ojczyzny (6 tygodni), zalatwiono przemyslnie w ten sposob, ze wsadzono je do najwiekszej beczki na okrecie wypelnionej najlepsza whiskey.

Niektorzy chca uwazac kleske Francuzow pod Trafalgarem za przelomowy moment okresu napoleonskiego. Pewnie, ze miala ona znaczenie propagandowe, ale bez przesady. Polowa floty francuskiej zdolala zbiec.Zanim sie zaczela Napoleon skierowal swoje wojska inwazyjne w bardziej pozytecznym kierunku i odniosl jeszcze sporo sukcesow. Wygrana floty francuskiej pod Trafalgarem nie uruchomilaby wiec inwazji na Wyspy, bo wojsk inwazyjnych juz nie bylo. Zostaly lodzie, w ktorych budowanie wlozono sporo pieniedzy. Takze ciezkie pieniadze kosztowalo utrzymywanie wojsk inwazyjnych. To bylo bolesne. Bolesniejsze byly inne straty,ktore nastapily pozniej. Ucieczka  floty portugalskiej z Lizbony oraz zagarniecie floty dunskiej przez Anglikow byly dla Napoleona kosztowniejsze.

 Minelo sporo miesiecy zanim Napoleon oficjalnie odwolal plany ataku przez kanal La Manche.

  Rozkaz wcielenia w zycie planu  inwazji niemieckiej na Wyspy Brytyjskie zostal sformulowany w Dyrektywie nr 16 podanej w dniu 16 VII 1940 r. Pozniej bylo szereg terminow tej operacji. Akcje uzalezniano od uzyskania zdecydowanej przewagi w powietrzu. Jednak 67 tys. zolnierzy Wehrmachtu czekajacych w Boulogne uniknelo masakry.Nigdy tez nie uzylo zgromadzonej floty 2 400 barek (w tym 800 motorowych). nie sadze, by oddano je prawowitym wlascicielom. Podobnie jak setek cudacznej "motley crew", czyli statkow wycieczkowych, motorowek itp.W dniu 12 X 1940 r. zadecydowano o przeniesieniu terminu inwazji na nastepny rok, czyli na swietej Nigdy. Inwazyjne dywizje spakowaly manatki i wyslano je ginac gdzie indziej.