"Spłyniemy w dół..." - jeszcze jedno pytanie o sens metafory w wierszu K.I. Gałczyńskiego

mnie się kojarzy z hufcami Anielskimi, Orszakiem Skrzydlatym i poezją Adama Asnyka

"Wszystkich żywiołów zmieszały się tchnienia
I wszystkich potęg nadzmysłowe straże
Przyszły do ziemi szturmować sumienia,

A rozgrzebując milczące cmentarze,
Zajrzeć w ludzkości zapleśniałe serce,
Czy nic - prócz pleśni - więcej nic pokaże.

W takiej szalonej widziadeł rozterce
Trwoga i boleść wiały nieskończone,
Jakby w przeklętej od nieba szermierce

Miały być struny przeczuć potrącone
I w rozstrzygnięciu krwawego dramatu
Poza tryumfem piekieł nie skażone;

Wschodzące słońce miało wskazać światu,
W długim szeregu zatraceń i zniszczeń,
Od legendowych rajów Eufratu,

Drogę - wśród ciągłych bojów i oczyszczeń
Do tej anielskiej ojczyzny wszech ludów,
Co wolna, w chwili osiągniętych ziszczeń

Spłynie z rozbitej dziś kolebki cudów."

Jestem pod wrażeniem! Wiersza Asnyka nie skojarzyłem z Gałczyńskim, a wygląda na to, że powinienem, bo repertuar metafor i znaczeń bardzo przypominający. Łącznie z tym końcowym rajem, anielską ojczyzna i spływaniem. No, no!

:) zbyt odległe w czasoprzestrzeni obu Poetów i w innych realiach pisane, ale Duch ten sam.

Duch prowadzi do Słowackiego...

świętego Jana...

Zakorzenienie w Słowackim rozwinę nieco później, ale czy możesz teraz napisać szerzej o związkach z Apokalipsą św. Jana? Bo ja aż tak daleko nie sięgałem, gdy przygotowywałem opis ostatniej strofy "Piesni..."

Król Duch

" A wtem ujrzałem, że rycerstwo bierze
Skrzydła i wtyka sobie za pancerze.

Widok ten nowy, wspaniały!... czas późny!...
Błyskawic blaski wszędy!... wojsko w dali;
Gdzie każdy człowiek był jak upiór groźny,
Skrzydlaty... w czarnej rozświeconej stali.
Wszystko tak straszne, żem dreszcz uczuł mroźny
I krzyknął: "Sława Bohu! – świat się wali!
Ja pierwszy moją piersią go roztrącę!
Ja, duch! – a za mną – wojska latające".

Wprawdzie u Gałczyńskiego rycerze (westerplatczycy) "spływają w dół" a nie sfruwają czy zlatuja jak "skrzydlaci rycerze" w "Królu Duchu", ale i tak piękny i bardzo adekwatny cytat wkleiłaś.

I Miasto Święte - Jeruzalem Nowe
ujrzałem zstępujące z nieba od Boga,
przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla swego męża.

I usłyszałem donośny głos mówiący od tronu:
"Oto przybytek Boga z ludźmi:
i zamieszka wraz z nimi,
i będą oni Jego ludem,
a On będzie "BOGIEM Z NIMI".

I otrze z ich oczu wszelką łzę,
a śmierci już odtąd nie będzie.
Ani żałoby, ni krzyku, ni trudu

Tym fragmentem ze św. Jana wywróciłaś moje myślenie o tej strofie do góry nogami. Zakładałem, że chodzi o to, iż westerplatczycy przyjdą z pomocą na ziemię niczym legendarni Śpiący Rycerze. A tu taki cytat. I równie uprawniona interpretacja.
Jeszcze chwila, a wstyd mi będzie wkleić to, co sobie przygotowałem :)

nie pękaj, na pewno pięknie i naukowo to przygotowałeś, a ja znalazłam coś na deser :) Ale to potem.

To normalne... Taka jest poezja... I po to...

Pęknąć nie mogę :) Bo to co mam napisane, ukończyłem rok temu i jest to fragment ponad 400-stronicowej całości, która wyjdzie drukiem w tym roku.
Dajmy jeszcze szansę innym. Ja swoje wkleję jutro, a na Twój deser też możemy do jutra poczekać.

Taka jest wielka poezja.
Pozdrawiam

:) poczekam. A mój deser też będzie słuszny i naukowy.

Zacznijmy od tego, że wielka poezja nie może nie być apokaliptyczną i już.
Juliusz Słowacki jest więc poetą ducha - i Apokalipsy... Jego wiersze to poezja ognia i lotu.
Za to go kocham... (nie tylko ja... Jan Paweł II, Józef Piłsudski...:))
W każdym prawie wierszu Słowackiego, zwłaszcza tych późniejszych, pisanych po zwrocie w jego życiu - wynikłym ze spotkania z Towiańskim z którym potem zerwał - płonie ogień, a duchy wzlatują, najczęściej po to żeby opaść i pomóc ludziom lub obudzić śpiących. Już w wierszu „Proroctwo” „Kiedy róża stanie..” mamy ten ogień i duchów poruszenie i lot - prawda? W „Pieśni konfederatów barskich” też ... Właściwie wszędzie...

Dzisiaj z przyjemnością wzięłam do rąk mój ulubiony wybór p.t. „Ja Orfeusz” (Przez furie jestem targan ja, Orfeusz,/Mówią mi abym wyrzekł się rozumu, A będę latał niebem – jak Perseusz...) i na prawie każdej stronie jest wzlatanie lub opadanie. No i oczywiście ogień. To program:
I duch mój poszedł na skrzydłach płomieni,
I dziś rycerstwo mych rozkazów słucha,
Bo jam jest Polską – minionych stuleci,
A gdzie ja idę, wszystko za mną leci...
(„Zawisza Czarny” redakcja D: z aktu
Mam jeszcze sporo przykładów, może przepiszę później...

na tym się wychowaliśmy i to za pierwszej komuny. Czym karmią teraz młodych Polaków? A mój deser już prawie podałaś :)

Za pierwszej komuny - na szczęście - żyli nauczyciele sprzed komuny... Ludzie ducha i poezji.. Oni przypominali...

Panie! jeżeli zamkniesz słuch narodu,
Na próżno człowiek swe głosy natęża.
Choćby miał siłę i odwagę męża,
Z niemiłowania - umrze tak jak z głodu.

Próżno na ręce rękawice kładnie
I jako szermierz wystąpi zapaśnie...
Lice mu wyschnie i oko zagaśnie.
Sprzepaści się pierś - i głos w nią zapadnie

Ale komu Ty twoje namaszczenie
Włożysz na czoło - ten bez żadnej pracy,
W powietrzu twoim jak powietrzni ptacy
Pływa, a święte karmią go promienie.

To też na temat... I pewnie druga część deseru :((
Ale cieszę sie - cudownie spotkać tutaj poetów i zafascynowanych poezją...
Zaimponowałaś mi też tym Asnykiem!!!

dodać Rycerzy śpiących po Giewontem,wszystko razem łączy się z ofiarną Ścieżką wśród zaminowanych pól na Mote Casino!.
Przecież my wciąż żyjemy tylko Nadzieją w Miłosierdzie Boże,każdy inny akt (przy dzisiejszych siłach szybkiego reagowania) wiąże się z samobójstwem.Tylko nierozumny zdecyduje się na taki krok!.
pozdrawiam.

o Śpiących Rycerzach będzie. Patrz komentarz kazefa nr. 10 - to będzie w Jego interpretacji, którą zamieści dzisiaj.
Śpiący Rycerze dla mnie mieszczą się w Anielskich Hufcach Michała Archanioła.

Pozdrawiam serdecznie

z góry dziękuję.Ogłaszam konkurs,kto i ilu ma w "zakładkach"

1 nagroda,uścisk dłoni niewątpliwe uroczej pani prezes.
2. nagroda,jej zastępcy
3. nagroda pocieszenia,uśmiechnę się ja przytomnie ;)

     Obecny w utworze nastrój śmierci ma charakter melancholijny. Poeta sięga po niego nieprzypadkowo. Trzeba pamiętać, że romantyzm w Polsce tworzył poezję śmierci, gdyż to była jego odpowiedź na zagrożenie bytu i brak niepodległego państwa. Wedle prawideł romantycznego patriotyzmu ten, kto umierał za Ojczyznę, doznawał od razu wniebowstąpienia, co żywych umacniało w nadziei na nieśmiertelność. Z taką właśnie wizją mamy do czynienia w utworze Gałczyńskiego: jego bohaterowie idą prosto do nieba („Prosto do nieba czwórkami szli…”).
         W ostatniej strofie poeta przewiduje możliwość podjęcia przez westerplatczyków działania po śmierci:

Lecz gdy wiatr zimny będzie dął,
i smutek krążył światem,
w środek Warszawy spłyniemy w dół,
żołnierze z Westerplatte.

            Zwraca uwagę specyficzna metafora o „spłynięciu w dół”. Do czego nawiązuje? W „Kordianie” Juliusza Słowackiego tytułowy bohater ogłasza: „Polska Winkelriedem narodów!”, po czym „Chmura znosi go z igły lodu” ze słowami: „Oto Polska - działaj teraz!...”. Znamienny jest przy tym kierunek – z góry na dół”. W przypadku metafory Gałczyńskiego można zatem poprzez słowa „w środek Warszawy spłyniemy w dół”, zauważyć podwójny trop: stylistyczny, bo nawiązujący do jednej z najważniejszych scen polskiego romantyzmu, i znaczeniowy - po odwołaniu się na początku utworu do symboliki Chrystusowej śmierci, w słowach o „spłynięciu w dół” można odszukać wizję, która przypomina o zmartwychwstaniu jako spłynięciu z „rajskich wrzosowisk”.
            Możliwa jest jednak inna interpretacja ostatniej strofy, powiedzielibyśmy: bardziej dynamiczna i burząca „melancholię”. Badacze często interpretują ostatnie cztery wersy jako urzeczywistnienie ducha zemsty, odwetu dokonanego przez westerplatczyków, którzy mają pomóc ojczyźnie w potrzebie na wzór legendarnych śpiących rycerzy (1). Wydaje się, że takie odczytanie utworu jest równie uprawnione. Sławomir Buryła, który w 2010 r. w ten właśnie sposób skomentował ostatni fragment poematu, przywołał popularne w romantyzmie motywy tyrtejskie, które charakteryzowały się nawoływaniem do walki i zdecydowanego przeciwstawienia się najeźdźcy. „Tyrteusz – legendarny autor elegii – w poezji dostrzegał możliwość formowania rzeczywistości, reagowania na aktualne wypadki dziejowe” – przypominał Buryła. Utwór Gałczyńskiego jest, jego zdaniem, „doskonałym przykładem tak pojętego interwencjonizmu literatury”. „Dwa końcowe wersy roztaczają przed nami wizję duchów żołnierzy z Westerplatte gotowych nieść pomoc stolicy” – ocenia Buryła, i wypada się z nim zgodzić, zwłaszcza, że utwór stworzony 16 września, czyli podczas trwającego oblężenia Warszawy, pisany był przez poetę – mieszkańca Warszawy. „<Spłyniemy w dół> - kontynuuje Buryła - to metafora, która stanowi semantyczne i wizualne centrum ostatniej zwrotki. Nie sposób nie dostrzec ambiwalencji, jaką wnosi ten obraz, spajając w sobie łagodność (<spłynąć>) z agresywnym dynamizmem (<spłynąć w dół> to jakby runąć>). Wydaje się, iż <spłynięcie w dół> niesie ze sobą nieuchronne fizyczne zniszczenie. Wygląda na to, jakby <spłynięcie w dół> było czymś na kształt bicza bożego, karą dosięgającą wroga” (2).
         Powyższa interpretacja, zakładająca ambiwalencję i dysonans między roztoczoną na początku wiersza łagodnością a końcowym agresywnym dynamizmem, na pierwszy rzut oka kłóci się z interpretacją „kordianowską” i łagodnym „spływaniem w dół” na chmurze, które wyklucza „runięcie” w dół. Zagłębiając się jednak w czymś tak nieuchwytnym jak natchniona wizja poety, zauważmy, że w jego wyobraźni mógł powstać obraz kojarzący się z „kordianowskim” spływaniem w dół na chmurze, ale przecież takie działanie, aby mogło pomóc zagrożonej Warszawie, wymagało tempa i pośpiechu. Słowacki nadał zatem nowy sens metaforze wywodzącej się z „Kordiana”. Buryła zauważył, że ostatnia strofka wyróżnia się na tle pozostałych, bo uderza w inne tonacje i pojawia się w niej „nowy, złowieszczy duch”. Ale dostrzegał także jeszcze inny wymiar tej sceny: „możliwa jest też i taka interpretacja, napisał, - która – łagodząc ekspresywny aspekt zajmującej nas metafory – ujrzy w owym <spłynięciu w dół> akt duchowy, wzmocnienie woli walki obrońców, jakie daje pamięć o postawie westerplatczyków. (…) Doniosłość postawy żołnierzy z Westerplatte polegałaby więc nie na bezpośrednich osiągnięciach militarnych (…), lecz na tym, że pozostawili coś, co jest znacznie trudniejsze do zniszczenia – bezcenny przykład bohaterstwa” (3).

Jest: Słowacki nadał zatem nowy sens metaforze
Powinno być: Gałczyński nadał zatem nowy sens metaforze

ciekawie się zapowiada ten " fragment ponad 400-stronicowej całości, która wyjdzie drukiem w tym roku." Czekamy z niecierpliwością na druk kolejnej Twojej ksiązki.

A teraz deser.

Bóg, Honor, Ojczyzna - nie bez powodu taka była doktryna Polaków przez wieki .
Nasi najwięksi Wieszczowie w swojej twórczości odnosili się do Ewangelii i dzieki wierze w Boga, który dawał nam nadzieję i miłość, przetrwaliśmy jako Naród.

Przecież wielu z naszych Dowódców, prowadzących Polaków w bój o niepodległość, nie była nawet katolikami, ale wszyscy byli wychowani na naszych Wieszczach i Poetach.

I tu deser - Wieszcz i Wódz.
"Za życia Słowackiego sen o wolności nie ziścił się. A
jednak, pomimo życiowej tragedii Poety, przymusowego rozstania z Polską i
poczucia niespełnienia się, właśnie Jego twórczość, znana i głęboko
rozumiana przez pokolenie Marszałka, dostarczała nie tylko wzruszeń, ale
i dobitnych przykładów szlachetnych poświęceń w imię Ojczyzny. Co więc,
oprócz umiłowania do wolności i kraju, łączyło subtelnego poetę z
żołnierzem i dowódcą, który nie krył swego wzruszenia pamiętnego dnia na
Wawelu?...

Niewątpliwie miłość do poezji i do Matek. Słowacki
poezję tworzył, Piłsudski ją czytał (w tym swej umierającej matce),
rozumiał, recytował, a fragmenty ukochanego przez niego i jego matkę
Słowackiego kazał umieścić na płycie kryjącej swoje serce i szczątki
matki w Wilnie na Rossie. Juliusz przez całe życie pisał do matki listy i
jej poświęcał swoje najpiękniejsze strofy. Józef Klemens w testamencie
zaznaczył: A zaklinam wszystkich, co mnie kochali, sprowadzić zwłoki
mojej matki z Sugint wiłkomierskiego powiatu do Wilna (...). Niech
dumne moje serce u stóp dumnej matki spoczywa (...). Matka mnie do tej
roli, jaka mnie wypadła, chowała...(..)

Prasa wileńska opublikowała mowę wygłoszoną przez Józefa Piłsudskiego na
dziedzińcu wawelskim przed ustawioną na wysokim purpurowym podium, na
którym stała trumna ze szczątkami Juliusza Słowackiego. W tym słowa,
które przeszły do historii: „Prawda śmierci okrutna, prawda śmierci
potężna nie istnieje dla niego”, „Słowacki żyje dlatego, że umrzeć nie
może”, „Idzie, by przedłużyć swe życie, by być nie tylko z naszym
pokoleniem, lecz i z tymi, którzy nadejdą. Idzie jako Król-Duch”. (..)

http://www.tygodnik.lt/200930/bliska3.html

Deser pyszny :) Dziękuję.
Słowacki był w w międzywojniu szczególnie wielbiony, a do rozmiłowanego w poezji serca Marszałka mógł rzeczywiście trafić także poprzez wspólne dla obu wyjątkowe oddanie dla Matek.

Ps. W tej zapowiedzianej 450-stronicowej publikacji, "Pieśni o żołnierzach z Westerplatte" Gałczyńskiego poświęcam 15 stron. Zatem to, co tu wkleiłem, to jedynie niewielki fragment.