Pułkownik na Forcie VII, sztandar ZŻ NSZ Okręg "Wielkopolska"

arch./-

Działająca w konspiracji w okresie II wojny
światowej i po jej zakończeniu formacja wojskowa obozu narodowego –
Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) powstała 20 września 1942 roku. W tym roku
mija 71 lat od tego wydarzenia.

– Kierunek polityczny, który był najsilniejszy przed wojną – obóz
narodowy, powołał kilka swoich struktur, w tym także 20 września 1942
roku Narodowe Siły Zbrojne, które poza obecnością na scenie politycznej
miały przede wszystkim znaczenie na arenie wojskowej – powiedział w
rozmowie z NaszymDziennikiem.pl Leszek Żebrowski, historyk. Jak dodał,
NSZ – obok Armii Krajowej – były jedyną organizacją zorganizowaną
profesjonalnie, przez zawodowych wojskowych.

– Narodowe Siły Zbrojne to ośrodek niezależny ideowo od organizacji
ponadnarodowych, to przede wszystkim organizacja oddolna, która nie
miała nad sobą ujawnionych lub tajnych ośrodków decyzyjnych, i
najważniejsze - to organizacja całkowicie niezależna finansowo –
wyjaśnił historyk.

Do utworzenia Narodowych Sił Zbrojnych doszło na mocy rozkazu płk.
Ignacego Oziewicza „Czesława”, pierwszego komendanta głównego formacji.

Tak główny cel walki NSZ streszczał w rozkazie ogólnym nr 3 ze
stycznia 1944 r. ówczesny komendant główny płk Tadeusz Kurcyusz
„Żegota”. „Wobec przekroczenia przez wojska sowieckie granicy Polski,
Rząd Polski w Londynie oraz społeczeństwo polskie w Kraju wyrażają swą
niezłomną wolę przywrócenia niepodległości całego terytorium polskiego
do granicy na Wschodzie sprzed roku 1939, ustalonej za obustronną zgodą
traktatem ryskim (...) Jedna jest dla nas Polska prawdziwie Niepodległa i
Wielka, zdolna zapewnić pokój sobie i innym narodom Europy Środkowej i
dać wszystkim Polakom ziemię lub warsztat pracy. Jest nią Polska od
granicy traktatu ryskiego na wschodzie, po Odrę i Nysę Łużycką na
Zachodzie (...) Narodowe Siły Zbrojne walczyć będą o przywrócenie Polsce
wszystkich Jej ziem wschodnich” – czytamy w piśmie.

NSZ pragnęły walczyć zarówno przeciwko Niemcom, jak i ZSRS, uznając
Sowietów za największe zagrożenie. „ZSRR, równocześnie z głoszonymi
roszczeniami do połowy ziem polskich, prowadzi w Kraju przez swe
agentury PPR i Armię Ludową, komunistyczną akcję dywersyjno-rewolucyjną
wymierzoną przeciw ustrojowi i całości Państwa Polskiego” – podkreślił w
przytoczonym rozkazie „Żegota”. Jego formacja pragnęła oprzeć odrodzoną
Rzeczpospolitą na wierze i wartościach katolickich oraz m.in. własności
prywatnej.

Już jutro w Warszawie odbędą się uroczystości z okazji kolejnej
rocznicy powstania NSZ. Ulicami stolicy przejdzie Marsz Narodowych Sił
Zbrojnych, a także odbędzie się konferencja naukowa.

Celem obchodów jest oddanie hołdu armii polskiej walczącej z okupantami o niepodległość Polski.

Marsz rozpocznie się o godz. 16.00 pod gmachem IPN przy ul.
Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie. Przed uroczystym przemarszem odbędzie
się konferencja poświęcona żołnierzom Narodowych Sił Zbrojnych.

W programie konferencji m.in. wykład „Kapitan Jan Morawiec ps.
»Remisz«" – Leszka Żebrowskiego, "Stanisław Ostwind-Zuzga ps.
»Kropidło«” – dr. Wojciecha Muszyńskiego, a także prezentacja GRH NSZ z
Warszawy i GRH NSZ „Podlasie”.

M.Borawski/Nasz Dziennik

Z Karolem Wołkiem, wiceprezesem Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, rozmawia Izabela Kozłowska

Wczoraj obchodziliśmy 71. rocznicę powstania Narodowych Sił
Zbrojnych, w związku z czym dziś  w Warszawie odbywają się uroczystości
upamiętniające to wydarzenie...

– Dzisiejsze uroczystości 71. rocznicy powstania Narodowych Sił
Zbrojnych to konferencja w gmachu Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) oraz
Marsz Narodowych Sił Zbrojnych. Konferencja rozpoczęła się o godz.
12.30 i potrwa do godz. 15.00. W trakcie jej trwania są prezentowane
sylwetki siedmiu żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.

Jak będzie wyglądał Marsz Narodowych Sił Zbrojnych?

– Marsz wyruszy o godz. 16.00 z ulicy Marszałkowskiej. Przejdziemy
ulicami Warszawy pod pomnik Romana Dmowskiego. Następnie kolumna marszu
uda się na plac Zamkowy, gdzie odbędzie się Apel Poległych żołnierzy
Narodowych Sił Zbrojnych. Razem z nami będą kombatanci, którzy z racji
swojego wieku nie będą maszerowali, lecz zostaną przewiezieni bryczkami
lub samochodem. Celem marszu jest propagowanie i docieranie do jak
najszerszego grona Polaków z prawdą o Narodowych Siłach Zbrojnych, o
wysiłku tej formacji i ofierze, jaką żołnierze NSZ ponieśli na rzecz
niepodległej Polski.

Dlaczego warto przypominać o kolejnej rocznicy powstania Narodowych Sił Zbrojnych?

– Warto kultywować wysiłek bohaterów. Zawdzięczamy im bardzo wiele.
Zawdzięczamy im to, że w Polsce w okresie okupacji sowieckiej nie
zostaliśmy pozbawieni własności prywatnej. To dzięki ich heroicznej
walce w Polsce przetrwał Kościół katolicki. Żołnierze ci, których można
nazwać także straceńcami, w okresie stalinizmu byli pod bronią w lesie.
Po śmierci Stalina nie było już woli w partii komunistycznej, żeby
wprowadzić w Polsce większe represje i uczynić z niej kolejną republikę
sowiecką. To właśnie opór żołnierzy wyklętych, w tym w bardzo dużej
mierze żołnierzy NSZ, uratował Polaków przed zatratą swej tożsamości i
roztopieniem w ZSRS.

W nocy z 16 na 17 września br. doszło do dewastacji muralu
upamiętniającego żołnierzy wyklętych m.in. gen. Stefana Roweckiego ps.
„Grot” czy gen. Stanisława Sojczyńskiego ps. „Warszyc”. Na wizerunku
żołnierzy NSZ umieszczono szkalujący ich napis. Skąd w kolejnych
pokoleniach Polaków rodzi się tyle nienawiści względem członków NSZ?

– Takie zachowanie nie jest zaskakujące. Wynika ono z braku
odpowiedniej edukacji. Są to także pozostałości po 45 latach
oddziaływania propagandy komunistycznej w naszym kraju. Dwa pokolenia
Polaków wychowały się na podręcznikach pisanych przez propagandystów
komunistycznych. Przechodziły one przez cenzurę. Propagowano w nich
szereg fałszywych treści, które z prawdą historyczną nie miały nic
wspólnego. Z podręczników tych nie można było się dowiedzieć o
prawdziwej historii Polski. Dlatego trudno się dziwić, że w dalszym
ciągu w naszym społeczeństwie istnieje tak wiele stereotypów.

Dziękuję za rozmowę.

arch/-

Młody, pełny zapału do heroicznej walki o
wolną Polskę, odważny, a przede wszystkim wierny Bogu i Ojczyźnie. O kim
mowa? O Marianie Piekarskim ps. „Ryś”, żołnierzu wyklętym, o którym
pamięć jest na nowo przywracana.

Kim był Marian Piekarski „Ryś”? Przyszedł na świat 8 stycznia 1927 r.
w małej wiosce Berżniki koło Sejn. Harcerz, żołnierz Armii Krajowej,
Armii Krajowej Obywatelskiej oraz organizacji Wolność i Niezawisłość.

– Choć był żołnierzem bardzo młodym, to jednak bardzo poważnie i
odważnie wypełniał swoje zobowiązania wobec Pana Boga, Ojczyzny, rodziny
i przyjaciół, a mimo to został uznany za zdrajcę i bandytę. Od małego
kochał poważne rozmowy na temat obrony Polski, bohaterów, sławnych
dowódców, wojska, służby Ojczyźnie i bliźnim. O takich ludziach jak
Marian mówimy jako o ludziach sumienia. I chyba to było przyczyną jego
„klęski” – wyjaśnił w rozmowie z NaszymDziennikiem.pl ks. Piotr Kępa,
kapelan harcerzy Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej (ZHR).

„Ryś” już jako szesnastoletni chłopak został zaprzysiężony do Armii
Krajowej i brał czynny udział w walce o niepodległość Ojczyzny w czasie
II wojny światowej. Umiłowania Polski i heroicznej walki o nią nauczył
się w domu rodzinnym, a szczególnie od swojego ojca piłsudczyka. Młody
Marian doskonale zdawał sobie sprawę, że oficjalne zakończenie wojny w
rzeczywistości prawdziwym jej końcem  nie jest. Dlatego nie zaprzestał
walki o wolną i niepodległą Polskę.

Ksiądz Piotr Kępa przypomniał, że Marian pochodził z Suwalszczyzny,
gdzie miała miejsce obława augustowska zwana „małym Katyniem”, w czasie
której Sowieci w lipcu 1945 r. „przy współpracy zdradzieckich władz
polskich dokonali prawdopodobnie mordu na polskim społeczeństwie”.

– Ludzie ci zginęli bez wieści. Rodziny do dziś nie znają miejsca ani
pochówku, ani przetrzymywania, ani ewentualnej wywózki ponad 600 osób z
okolic Suwałk, Sejn i Augustowa. Zginęli, bo pomagali partyzantom
walczącym o wolność kraju albo sami nimi byli. Marian należał do obydwu
tych prześladowanych grup Polaków, bo pomagał innym wraz z rodziną i sam
brał czynny udział jako partyzant. W domu Piekarskich na ul. Kolejowej,
a dziś Podhorskiego, wielu partyzantów znajdowało azyl. Znajdowało się
tu kilka schowków dla ludzi i ważnych rzeczy, a nawet szybkie tajemne
przejście z drugiej strony domu – wyjaśnił kapłan.

„Ryś” zapłacił najwyższą cenę za pozostanie wiernym swoim ideałom i Ojczyźnie.

– Dostał rozkaz uwolnienia sześciu żołnierzy AK z suwalskiego
więzienia mieszczącego się w pobliżu jego domu. Akcję przeprowadził
zadziwiająco sprawnie. Najpierw bez żadnych podejrzeń zatrudnił się jako
fryzjer w areszcie, aby swobodnie dostać się do niego i zdobyć zaufanie
strażników. Po pewnym czasie – 13 marca 1945 roku – sprytnie sam
przeprowadził całą akcję. Mając zaufanie strażników, zabrał im broń pod
pretekstem, że weźmie ją do czyszczenia, co robił już niejeden raz.
Potem znudzonych klawiszów upił wódką, aby stracili trzeźwość myślenia i
działania, a następnie zamknął w jednym z pomieszczeń więziennych
wszystkich tych strażników, którzy mogli stanąć mu na drodze do wyjścia –
opowiada nasz rozmówca i dodaje, że w ten sposób „Marian tamtemu
systemowi wymierzył policzek”.

– Osiemnastolatek ośmieszył komunistyczne zabezpieczenia i tamtejszą
propagandę. Bez żadnego szkolenia, nowoczesnego sprzętu i zaplecza
kilkunastoletni chłopak zbrojnie opanował więzienie i wyprowadził tego,
kogo chciał – sześciu kolegów, żołnierzy Armii Krajowej, nikogo więcej.
To był bolesny cios dla ówczesnej władzy. Właśnie dlatego komunistyczna
propaganda nazywała młodego Piekarskiego bandytą, który uwolnił innych
bandytów, przestępców i volksdeutschów, co było oczywistą nieprawdą –
wyjaśnił ks. Kępa.

Bezprawie na sali kinowej

Za swój czyn Marian został aresztowany 7 kwietnia 1946 roku, czyli
ponad rok po brawurowej akcji w więzieniu. Jego proces odbywał się w
dniach 13-18 lipca w kinie Ton w Białymstoku. Wraz z „Rysiem” sądzono 24
innych żołnierzy Okręgu Białystok i Obwodu WiN Augustów-Suwałki.

– Do kina aresztowanych przywożono ciężarówkami z obstawą
kilkudziesięciu kabewiaków. Więźniowie byli ubrani w stare, mocno
zniszczone i brudne łachmany na większe pośmiewisko ludzi. Skuci
kajdankami, a niejednokrotnie związani drutem kolczastym, pobici,
niegdyś eleganccy kawalerowie w budzących podziw mundurach, teraz brudni
i śmierdzący, bez własnych ubrań, wyzuci z wszelkiej godności – opisuje
ks. Piotr Kępa i dodaje, że ci, którzy chcieli uczestniczyć w procesie,
musieli kupić... bilet.

Na sali kinowej – zaadaptowanej na salę rozpraw – znajdowały się siostra Mariana – Irena Piekarska
i jego sympatia – Władysława Wojnowska z Przerośli. Ostatnie słowo
przerażone kobiety zamieniły z Marianem w chwilę po ogłoszeniu wyroku,
kiedy salę opuszczał sąd. – Wtedy ukochany „Ryś” pocieszał siostrę, aby
się nie martwiła, bo on już dawno pogodził się z karą śmierci, którą
obiecali mu jeszcze w Suwałkach, zaraz po aresztowaniu. Prosił, aby nie
płakała, i zapewniał, że śmierć nie jest taka straszna i bolesna nad to,
co do tej pory z nim robili – powiedział nasz rozmówca, dodając, że
mimo licznych starań nie pozwolono siostrze na widzenie z Marianem.
Później okazało się, że wtedy, na sali sądowej, widzieli się po raz
ostatni.

– Od ogłoszenia wyroku nikt ze znajomych i rodziny nie widział
Mariana poza ks. Bodziakiem, który był oficjalnym kapelanem KBW. Napisał
list do rodziców, że przed śmiercią wyspowiadał Mariana i udzielił mu
Komunii Świętej. Napisał list ku pociesze rodziny, że syn państwa
Piekarskich odszedł pojednany z Bogiem i z pełną pokory godnością. Na
szczęście list zachował się do dziś i jest dostępny w siedzibie harcerzy
w Suwałkach – wyjaśnił ks. Piotr Kępa.

Wyrok na Marianie Piekarskim „Rysiu” wykonano 11 września 1946 r. w
Białymstoku. Do dziś dokładnie nie wiadomo, gdzie znajdują się jego
szczątki. Symboliczne epitafium upamiętniające „Rysia” znajduje się przy
grobie jego rodziców – Julianny i Stanisława.

Pamięć o „Rysiu” odżywa

Przez lata Marian był wypierany z pamięci rodaków. Ówczesna władza
zabrała mu dobre imię, oskarżyła o bandytyzm. Pamięć o „Rysiu” oprócz
kolegów z partyzantki wciąż przechowuje wspomniana siostra Irena. Sama
należała do AK, była bliską przyjaciółką i współpracownikiem leśnych
oddziałów tamtych lat. Obecnie to dziewięćdziesięcioletnia schorowana
kobieta mieszkająca w Suwałkach.

Nadzieją na powrót bohaterskiego Mariana Piekarskiego są działania
podejmowane przez młodych ludzi z Suwalszczyzny. Uczniowie i nauczyciele
Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach w ramach projektu
„Rówieśnicy” nagrali etiudę upamiętniającą „Rysia”.

– To zapoczątkowało odkrywanie i propagowanie bohatera z Suwałk.
Ponadto suwalscy harcerze ze Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej
włączyli się całym sercem w kultywowanie pamięci o Marianie, bo tak samo
jak on ukochali Pana Boga, Ojczyznę i bliźnich. Ze względu na tę
bliskość harcerze obrali „Rysia” za swojego bohatera, jakby świętego
patrona. W więzieniu na menażce zostawił dla nas sentencję – przepis na
udane życie: „Nic nie ma dla człowieka straconego, gdy mu pozostaje żywa
i czynna wiara w Boga” – zaznaczył ks. Piotr Kępa, kapelan harcerzy
ZHR, i wskazał, że Marian  Piekarski „Ryś” jest bohaterem nie tylko
dlatego, że dzielnie wypełnił rozkaz, lecz głównie dlatego, że „nie
wyparł się swoich ideałów w obliczu śmierci, że nie zdradził kolegów,
biorąc odpowiedzialność za swoje czyny, za to, że nigdy nie płakał przed
sądem i błagał o życie, o wybaczenie, nie składał pustych deklaracji”.

Jutro na portalu NaszDziennik.pl zostanie opublikowana
rozmowa z ks. Piotrem Kępą dotycząca działań podjętych dla przywrócenia
pamięci o Marianie Piekarskim „Rysiu”.

arch/-

Z salezjaninem ks. Piotrem Kępą, kapelanem harcerzy ZHR, rozmawia Izabela Kozłowska

Marian „Ryś” Piekarski to młody niezłomny Polak, który
wyróżniał się spośród swoich rówiesników wielką odwagą i niezłomną walką
o wolną Ojczyznę, za co został bestialsko zamordowany, a jego szczątki
do dziś nie zostały odnalezione. Skąd w młodym Marianie zrodziło się takie umiłowanie Polski i odwaga w działaniu dla jej dobra?

- W różnych rozmowach starsi mądrzy ludzie często pytają
młodych o ich rodziców: co robią, czym się zajmują itp. Wydawać by się
mogło, że chodzi o zwyczajne zainteresowanie ludźmi zbliżonymi im
wiekowo, a więc i mentalnościowo, bo może mają wspólnych znajomych albo
wspólne tematy. Pani Irena Piekarska również ma to w zwyczaju. Pytała
kilka razy młodych ludzi, których poznawała, co robią i kim są ich
rodzice. Kilkakrotnie w rozmowach nakreślała związek tego, jakim jest
jakiś człowiek, z tym kim byli jego rodzice. Pani Irena mówiła też o
wielkim wpływie rodziców, a szczególnie jej ojca na Mariana. Rodzina
Piekarskich była bardzo patriotyczna, przywiązana do ziemi, do tradycji,
do kultury polskiej przy jednoczesnym poszanowaniu odmienności
religijnej czy narodowościowej. Ojciec Mariana, pan Stanisław Piekarski
był piłsudczykiem zaangażowanym w polityczne i społeczne interesy
Polski, a poza tym był człowiekiem mądrym, pobożnym i bardzo zaradnym.
Wychowywał swoje dzieci z żoną Julianną na bardzo uczciwych ludzi i
zdolnych do poświęcenia. Ponadto Marian miał jakoś z urodzenia naturalne
zamiłowanie do wszystkiego, o czym mówił ojciec, do spraw wojskowych,
do harcerstwa, do zabawy, ale i do poważnych rzeczy też. Czytał
literaturę historyczną i wojskową. Nie mogło to nie mieć żadnego wpływu
na jego postawę. Tak samo jak szlacheckie pochodzenie matki.

Co do odwagi, musiał uczyć się z życia. Jak dzieciństwo
upływało sielankowo, tak już młodość przypada na lata wojny, która
wcześniej zasłyszana w strasznych i patetycznych opowiadaniach ojca, gdy
miał 12 lat, stała się rzeczywistością.

Marian Piekarski był żołnierzem niezłomnym. Mimo wszystko bardzo trudno o pozyskanie informacji o nim. Z czego to może wynikać?

- Wiele może być hipotez, dlaczego tak mało wiemy o Marianie:
po części jest tak, że ludzie nie interesują się historią choćby np.
dlatego, że nie da im to chleba, sławy albo przyjemności; nie znamy
historii, bo często nie mamy czasu na poznawanie jej, gdyż świat szybko
pędzi, a my wraz z nim. Jedno jest pewne: nieznana jest historia
„Rysia”, bo propaganda komunistyczna długie lata mocno zabiegała o to,
aby tak było. Zacierano ślady, kłamano w publicznych mediach, a nawet
uczono nieprawdy w szkołach, wiemy o tym dobrze z życia, a przykładów
nie trzeba nam podawać. Dziś są inne subtelniejsze metody walki z prawdą
historyczną: milczy się, rozmywa, tworząc inne „prawdy” lub zwyczajnie
zagłusza się, co prawdziwe i wartościowe, tym co liche, łatwe, często
puste i przyjemne. Tworzy się jakby na zamówienie tzw. szum
komunikacyjny, np. podajemy dużo nieistotnych informacji i jedno
ziarenko prawdy albo jedną informację ważną, która ginie pośród wielości
przekazywanych treści, a człowiek, istota ograniczona, przyswaja tylko
to, co najbardziej krzyczy, co kolorowe, co lekkie. Dziś też próbuje się
podważać wszystko, nawet prawdziwość historii Mariana. W Suwałkach
spotykamy się np. z obiegową opinią, że nie ma wiarygodnych źródeł
dotyczących historii „Rysia”. Tak np. odpowiedziano w ratuszu delegacji
suwalskich studentów, którzy domagali się dedykowania Marianowi jednej z
ulic. Mało tego, takie hasła głoszą osoby, które miały w ręku materiały
o Marianie, a które niestety mają duży wpływ na życie publiczne Suwałk.
Kłamią, bo wiarygodnych źródeł historycznych jest mnóstwo, tylko nigdy
nie zostały one zebrane i opublikowane w jednym miejscu. I tu wychodzą
czarno na białym grzechy przeciwników prawdziwej historii i współczesne
metody walki z nią. Nikt oficjalnie nie zaprzeczy bohaterskim czynom
Mariana Piekarskiego, ale za to odmawia się upamiętnienia tego, co się
należy bohaterowi z Suwałk.

W jaki sposób Suwalszczyzna przypomina o swoim młodym bohaterze?

- W Suwałkach Marian Piekarski nie ma jeszcze swojej ulicy,
tablicy, pomnika tak jak np. „Inka” – Danuta Siedzikówna, której
historię zna już cały polski „patriotyczny świat”. Nie ma nawet obelisku
czy choć jednego kamienia poświęconego Marianowi. Mamy jednak nadzieję,
że ta sytuacja niedługo zmieni się. 19 maja br. w Berżnikach, w
miejscowości, gdzie Marian się urodził, został ochrzczony i spędził
kilkanaście miesięcy swojego życia, została powieszona i poświęcona
piękna tablica upamiętniająca rodzinną parafię, narodziny bohatera i
jego chrzest. W uroczystości udział wzięli liczni przedstawiciele władz,
kombatanci, harcerze, pani Irena i żyjący jeszcze koledzy Mariana. Od
tej pory ta tablica będzie świadkiem o Marianie, jego miejscu
pochodzenia i bohaterskich czynach. Od 19 maja 2013 roku 1. Suwalska
Drużyna Harcerzy „Baszta” ze Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej nosi
imię Mariana Piekarskiego. Od tamtego czasu wydrukowaliśmy kilkadziesiąt
zeszytów z materiałami źródłowymi o Marianie i gadżetów promujących
jego postać.

Nie wszyscy o „Rysiu” zapomnieli. 1. SDH „Baszta” im. Mariana
Piekarskiego prowadzi prace remontowe domu, w którym on mieszkał. Jak
zrodził się pomysł na przeprowadzenie tej odbudowy?

- Znaczącym świadkiem o historii „Rysia” jest rodzinny dom
państwa Piekarskich, który znajduje się przy ul. Podhorskiego 5 w
Suwałkach. Od ponad 10 lat nikt tam nie mieszka, dlatego i dom, i ogród
wymagają wielu prac porządkowych. Harcerze ZHR, którzy pomagają
opiekować się panią Ireną, często ją odwiedzają, do tego stopnia, że
mocno zżyli się z nią i z historią Mariana. Ponieważ dom stał pusty i
nikt z niego nie korzystał, pewnego dnia zrodził się pomysł, aby zrobić
tam jakieś spotkanie lub zbiórkę drużyny. Czy to był pomysł harcerzy czy
pani Ireny, nikt już tego nie pamięta, bo wyszło to spontanicznie na
wspólnym spotkaniu. Kiedy kadra drużyny znalazła się na posesji, szybko
okazało się, że to miejsce wymaga dużo pracy. Chaszcze sięgające pasa,
zbutwiały płot, wszechobecne pajęczyny w domu, niemiły zapach licznych
dzikich kotów w ogrodzie i budynkach gospodarczych oraz zapach
stęchlizny starych rzeczy wewnątrz, utwierdził wszystkich o konieczności
pilnej pracy. Stan zdrowia i wiek pani Ireny nie pozwala jej na
doglądanie rodzinnej spuścizny. Harcerze chcą zająć się domem i ogrodem,
aby można tam było zrobić coś pożytecznego, bo harcerz jest pożyteczny i
niesie chętnie pomoc bliźnim. Tego wymaga Prawo Harcerskie. Dopiero
potem zrodził się nieśmiały pomysł na remont. Pierwsze, co jest do
zrobienia, to dobrze tam posprzątać wyrzucić stare i niepotrzebne
sprzęty, których jest dużo, a które do niczego się nie nadają ze względu
na ich stan techniczny. Tak naturalnie sam zrodził się pomysł remontu,
choć może to za wielkie słowo, bo jak można zaczynać remont, nie mając
pojęcia, skąd wziąć sprzęt, materiały i fundusze na zaplanowane prace.
Mamy nadzieję, że Pan Bóg przez dobrych ludzi pomoże nam zrealizować
nasze plany.

Jakie są przewidziane etapy remontu?

- Pierwszy etap to sprzątanie i uporządkowanie wszystkich
rzeczy na zewnątrz i tych najpilniejszych wewnątrz, tak aby obejście nie
straszyło swoim wyglądem. Pani Irena bardzo często powtarza, że jej
tatuś miał idealny porządek i wszystko elegancko wyglądało, że wkładał w
dom i ogród dużo pracy, co budziło ogólny podziw sąsiadów i
odwiedzających. Nie chcemy, aby pani Irena wstydziła się własnego domu.
Trzeba najpierw posegregować śmieci, znaleźć przedmioty, które kiedyś
przydadzą się do wspomnianej już izby pamięci. Zabezpieczyć to, co się
da i co może przydać się pani Irenie, harcerzom albo komukolwiek. Chcemy
uporządkować zdziczały ogród, który wymaga dużo pracy.

Równolegle trzeba zabezpieczyć sypiącą się cembrowinę studni i
kawałek elewacji budynku. Trzeba wykopać stare uschnięte krzewy i
poprzycinać drzewka owocowe, aby w przyszłym roku pięknie owocowały. Do
rozebrania są stare walące się komórki, w których składowano narzędzia z
gospodarstwa i hodowano zwierzęta, a w ostatnich latach służyły jako
składziki wszelkiego rodzaju szpargałów. Potem będziemy liczyć nasze
możliwości i potrzeby, a jest ich dużo: wymiana drzwi, które już mamy,
zabezpieczenie elewacji przed wilgocią, poprawienie systemu rynnowego,
sprawdzenie i poprawienie instalacji elektrycznej, przeczyszczenie
kominów, poprawa pieca kaflowego, budowa płotu, odbudowa altanki
zadbanie o nowe świeże rośliny do ogródka przed domem itp.

Kto i w jaki sposób może wspomóc odbudowę domu „Rysia”?

- Pierwszymi pracownikami są nasi harcerze oraz pozytywnie
nastawiona młodzież z Suwałk, mam tu na myśli kilku naszych przyjaciół
ze szkół, ze stowarzyszenia Młodzieży Wszechpolskiej, byłych uczniów
naszych zaprzyjaźnionych nauczycieli. Każda para rąk do pracy jest ważna
i potrzebna. Ale potrzeba nam też fachowców. Na razie posiłkujemy się
znajomymi, rodzicami lub wiedzą zdobytą w internecie na temat
poszczególnych prac porządkowo-remontowych. Zgłaszają się już do nas
wolontariusze fachowcy, którzy bezpłatnie oferują pomoc w formie pracy
lub w naturze. Ważne są też pieniądze, bo wszystko jest dziś drogie, a
my nie mamy tylu funduszy, ile potrzeba. Potrzebujemy zakupić deski i
farbę na płot, listwy i sylikon na elewację. To takie wydatki
najpilniejsze, ale jest ich więcej. Kto chciałby nas wspomóc w
jakiejkolwiek sposób, proszony jest o kontakt z harcerzami, których
łatwo jest znaleźć przez internet: e-mailowo basztazhr@gmail.com lub na Facebooku https://www.facebook.com/sdh.baszta,ewentualnie w Suwałkach przy ul. Wyszyńskiego 3 lub na ul. Podhorskiego 5.

Jakie będzie późniejsze przeznaczenie wyremontowanego budynku?

- Jeśli diabeł nie popsuje nam planów, to dom będzie służył
harcerzom i młodzieży. Chcemy, aby powstała tam izba pamięci Mariana
Piekarskiego, a może coś więcej. Chcemy, aby obiekt był wykorzystywany
przez młodzież i ludzi dobrej woli, oczywiście na określonych i
niekomercyjnych zasadach. Mamy też kilka ciekawych pomysłów, których
realizacja uzależniona jest od wielu czynników, a przede wszystkim od
dostępnych środków. Jednak na razie muszą one pozostać naszą tajemnicą.
Możemy jednak zdradzić, że chcielibyśmy, aby dom służył patriotycznym
inicjatywom, pobudzaniu do pozytywnego myślenia, rozwojowi młodych
ludzi, naszego miasta i regionu, dobrej rozrywce i rzeczom, z których
dumny byłby Marian Piekarski „Ryś”.

Dziękuję za rozmowę.

arch.L.Żebrowskiego/-

Przypominając niezwykłą postać bohatera
Narodowych Sił Zbrojnych kpt. Jana Morawca, zawsze zastanawiam się, jak
można było zabijać i wyklinać takich ludzi.

Harcerz, żołnierz, polityk. Żył w strasznych czasach i spotkał go
straszny los. Za niezwykłe zasługi powinien cieszyć się odpowiednim
szacunkiem i uzyskać możliwość dalszej pracy dla kraju. Ale jego
pokoleniu nie było to dane – tacy bohaterowie jak on stali się
żołnierzami wyklętymi, czyli nie tylko pozbawiano ich życia, ale mieli
być wyklęci na zawsze.

Major Wiktor Herer, naczelnik wydziału śledczego w MBP, w śledztwie
przeciw Wiesławowi Chrzanowskiemu w 1948 r. powiedział mu szczerze:
„Zadaniem naszym jest nie tylko zniszczyć was fizycznie, ale my musimy
zniszczyć was moralnie w oczach społeczeństwa”. I przez prawie pół wieku
byli niszczeni, nie mając grobów, odzierani z godności, zohydzani na
wszelkie sposoby. Dziś do nas wracają, odzyskujemy ich nie tylko w
naszej historii.

U „Hubala”

Na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku cierpliwie zbierałem
informacje i pamiątki, krążąc po całym kraju, szukając rodziny, później
świadków, podwładnych i przełożonych Jana Morawca. Fascynowały mnie
bowiem opowieści o nim, zasłyszane od byłych współwięźniów lub nawet od
osób, które się z nim w więziennych celach nie zetknęły, ale legenda o
nim wciąż była żywa, nawet wiele lat po jego śmierci. Dziś z satysfakcją
mogę powiedzieć, że to się udało.

Jan Morawiec urodził się 25 marca 1915 r. w Remiszewicach w powiecie
Brzeziny. Szkołę powszechną ukończył w Będkowie, naukę kontynuował w
gimnazjum w Koluszkach, ale w ostatniej klasie musiał ją przerwać na
skutek tragicznej sytuacji materialnej rodziny. Maturę uzyskał z
opóźnieniem, już jako ekstern. Był pasjonatem sportu i polskiej
literatury, bardzo aktywnie działał w harcerstwie, skąd wkrótce trafił
do polityki, wstępując do Stronnictwa Narodowego. Od tej pory pozostał
wierny polityce aż do tragicznej, przedwczesnej śmierci.

W latach 1936-1939 odbywał obowiązkową służbę wojskową w Marynarce
Wojennej jako artylerzysta na Helu. Był redaktorem gazetki dla
żołnierzy, próbował swych sił, pisząc powieść z życia polskiej wsi (już
jej nie ukończył).

W sierpniu 1939 r. zmobilizowany do służby w Wojsku Polskim, walczył
jako obrońca Helu. Po kapitulacji natychmiast uciekł z niewoli i wrócił w
rodzinne strony. Tu zetknął się z działalnością mjr. Henryka
Dobrzańskiego „Hubala”. Po wstąpieniu do konspiracji organizował siatkę
terenową w powiatach Tomaszów Mazowiecki i Brzeziny. Następnie po
rozbiciu organizacji i śmierci mjr. „Hubala” trafił do Narodowej
Organizacji Wojskowej. Pełnił funkcję komendanta powiatu Tomaszów
Mazowiecki. Ukończył konspiracyjną podchorążówkę i został oficerem
łącznikowym Komendy Okręgu Łódź z Komendą Główną.

Skok z pociągu

Gdy latem 1942 r. doszło do rozłamu w szeregach NOW, przeszedł wraz
ze swymi podwładnymi do Narodowych Sił Zbrojnych. Jego dynamizm, odwaga,
łatwość nawiązywania kontaktów, zdolności dowódcze, bogate
doświadczenia konspiracyjne i oratorskie szybko zostały docenione.
Trafił bowiem do Dowództwa NSZ, pełniąc w I wydziale sztabu
(ogólnoorganizacyjnym) funkcję oficera do spraw zadań specjalnych. W tym
charakterze odbywał inspekcje na terenie całego kraju.

Prawdopodobnie w 1943 r. został ranny podczas zatrzymania przez
żandarmów w pociągu pod Koluszkami. Skuty kajdankami, dzięki
nieprzeciętnej odwadze i sprawności fizycznej zdołał wyskoczyć z
pędzącego pociągu. Z takich opresji wydostawał się z rąk niemieckich
jeszcze kilkakrotnie, zostając żywą legendą.

7 marca 1944 r. podpisano umowę scaleniową NSZ z AK. Morawiec został
wysłany na Podlasie i Lubelszczyznę w celu porządkowania spraw
organizacyjnych i zapobiegania rozłamów na tym tle, co mu się udało. W
zreorganizowanym sztabie Okręgu III (Lublin) NSZ-AK został szefem I
oddziału. Przejściowo pełnił nawet funkcję szefa Kedywu AK tego okręgu.

Historyk komunistyczny przyznał, że „okręg lubelski NSZ przetrwał bez
większych wstrząsów okres przełamywania się frontu. Mógł więc już
wkrótce podjąć szereg organizacyjnych posunięć, które adaptowałyby jego
szeregi do nowych warunków. Wykazał w tym względzie aktywność wprost
niezwykłą”. Była to niewątpliwie zasługa Jana Morawca, zresztą wziął
bezpośredni udział w walkach o Lublin w lipcu 1944 r. jako dowódca
małego oddziału NSZ-AK.

W matni

Później nadeszły ciężkie czasy – masowe aresztowania i obławy były na
porządku dziennym. 29 grudnia 1944 r. Morawiec został zatrzymany przez
NKWD, osadzono go w areszcie przy ul. F. Chopina. Ale już 4 stycznia
1945 r. podczas nocnego przesłuchania zdołał wyskoczyć oknem z
pierwszego piętra. Mimo natychmiastowego pościgu i zwichniętej nogi
udało mu się zbiec. Z obław NKWD i UB wychodził zwycięsko jeszcze
kilkakrotnie.

Po rozwiązaniu AK współtworzył Tymczasową Narodową Radę Polityczną
Ziem Wschodnich, która miała być nadrzędnym ciałem politycznym dla
okręgów wschodnich NSZ-AK. Został jej pierwszym wiceprezesem (pod ps.
„Błażej”), a faktycznie p.o. prezesem.

Po nawiązaniu kontaktów z Komendą Główną Narodowego Zjednoczenia
Wojskowego Rada lojalnie rozwiązała się, podporządkowując się całkowicie
nowej organizacji. Morawiec został szefem III oddziału (Pogotowia Akcji
Specjalnej) Komendy Głównej, czyli pionu bojowego. Ze względów
bezpieczeństwa PAS na wszystkich szczeblach miało wydzieloną strukturę
organizacyjną.

W jego skład wchodziły wydziały: adiutantura, wydział organizacyjny,
wywiad, kontrwywiad, łączność zewnętrzna i centralny wydział wykonawczy.
W terenie w ramach PAS organizowano oddziały partyzanckie przeznaczone
do akcji bojowych, rozbijania więzień i aresztów, ochrony ludności przed
pacyfikacjami.

W okresie luty – kwiecień 1946 r. KG NZW została prawie całkowicie
zdekonspirowana i rozbita aresztowaniami. Kapitan Morawiec podczas próby
aresztowania w Łodzi 13 marca ranił dwóch funkcjonariuszy UB i zbiegł
do Warszawy. Tu, stale tropiony, kilkakrotnie szczęśliwie wymykał się z
zasadzek. Urząd Bezpieczeństwa zorganizował kolejny „kocioł” 22 marca na
punkcie kontaktowym przy ul. Dynasy, z którego Morawiec zdołał się
jeszcze wyrwać. Jednak kilka godzin później przy ul. Wołoskiej został
ranny w nogę podczas próby ucieczki, gdy zaciął mu się pistolet.

„Sam spróbowałbym”

Został osadzony w więzieniu karno-śledczym na Mokotowie, przeszedł
ciężkie i bardzo intensywne śledztwo. Wielokrotnie za swą postawę
trafiał do więziennego karceru. Mimo to z więzienia organizował akcję
odbicia więźniów. W przesłanym grypsie informował dowództwo: „Jestem
aresztowany. Mam postrzeloną nogę powyżej uda. Czuję się kiepsko. Mało o
nas wiedzą. (…) Jest możliwość odbicia. Trzeba ludzi zdeterminowanych.
Oddawca kartki może wyjaśnić dowódcy takiej grupy. Wiem, co mnie czeka.
Gdyby nie noga, sam próbowałbym…”. Taka akcja nie była już jednak
możliwa do przeprowadzenia.

W śledztwie brał na siebie odpowiedzialność za wszystko, co mogło
odciążyć jego podwładnych. Proces odbył się w więzieniu, przy drzwiach
zamkniętych. Wyrok ogłoszono 3 listopada 1947 roku. Kapitan Jan
Morawiec, por. Lechosław Roszkowski ps. „Tomasz” (szef I oddziału KG),
kpt. Tadeusz Zawadziński ps. „Wojciech” (szef wywiadu), mjr Mieczysław
Grygorcewicz ps. „Ostromir” (szef I Obszaru – pod konspiracyjnym
nazwiskiem Ostrowski; prawdziwe dane personalne ujawnił dopiero po
wyjściu z więzienia w 1956 r.), i ppłk Tadeusz Zieliński ps. „Wujek”
(szef II Obszaru NZW) zostali skazani na karę śmierci, z tym że dwóm
ostatnim zamieniono ją na 15 lat więzienia. Porucznik Jan Golka ps.
„Klemens” (szef propagandy KG) został skazany na 12 lat, a ppor. Ruta
Czaplińska ps. „Ewa” (kierownik łączności organizacyjnej) na 10 lat.
Pozostałe osoby skazane w tym samym procesie (lub toczonych równolegle)
również otrzymały karę śmierci lub długoletniego więzienia.

W innych procesach skazano braci Morawca – Stefana ps. „Czarny”
(kierownika Biura Dokumentów KG NZW) i Wacława na karę 7 lat więzienia.

Wyroki śmierci na Morawcu, Lechosławie Roszkowskim i Tadeuszu
Zawadzińskim zostały wykonane 15 stycznia 1948 r. w więzieniu
mokotowskim przez dowódcę plutonu egzekucyjnego st. sierż. Piotra
Śmietańskiego (b. członka GL-AL.) w obecności m.in. lekarza więziennego
dr Stefanii Jabłońskiej (Szeli Ginzburg) i naczelnika więzienia kpt.
Alojzego Grabickiego. Ciała zamordowanych wywieziono potajemnie
prawdopodobnie na Służew i tam są bezimiennie pogrzebane. Być może prace
ekshumacyjne podejmowane przez IPN pomogą w odnalezieniu ich grobów.

Sąd Wojewódzki w Warszawie 28 stycznia 1992 r. stwierdził nieważność
wyroku skazującego Jana Morawca (i jego towarzyszy broni), orzekając, że
czyny przypisane skazanym były związane z działalnością na rzecz
niepodległego bytu państwa polskiego.

My jednak nigdy nie potrzebowaliśmy, aby ocenić ich prawdziwą
postawę. Mimo wysiłku takich ubeków, jak wspomniany mjr Herer z MBP, nie
mieliśmy wątpliwości, jak ocenić politycznie i moralnie naszych
bohaterów. I jak ocenić ich prześladowców, katów oraz politycznych i
moralnych spadkobierców, którzy mają dziś usta pełne frazesów o
praworządności, tolerancji i prawach człowieka.

arch./-

Podczas ostatniej sesji Rady Miejskiej w
Suwałkach radni jednogłośnie przyjęli uchwałę nadającą jednej z
tamtejszych ulic za patrona Mariana Piekarskiego ps. „Ryś”. Młody polski
bohater po blisko dwóch latach starań w końcu został doceniony.

O upamiętnienie w ten sposób „Rysia” starała się od dwóch lat
młodzież z gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach oraz członkowie
tamtejszej Młodzieży Wszechpolskiej.

Ulica Mariana „Rysia” Piekarskiego ciągnie się od ul. Buczka na
północny zachód wzdłuż dawnej bocznicy kolejowej. Za wnioskiem o nadanie
imienia bohaterskiego Polaka głosowało 23 radnych.

Marian „Ryś” Piekarski jest żołnierzem wyklętym, o którym pamięć jest
stopniowo przypominana. Urodził się on 8 stycznia 1927 r. w małej
wiosce Berżniki koło Sejn. Był harcerzem, żołnierzem Armii Krajowej,
Armii Krajowej Obywatelskiej oraz organizacji Wolność i Niezawisłość. Do
końca pozostał wierny swoim ideałom: Bogu, Honorowi i Ojczyźnie.

Mimo młodego wieku wykazywał się wielką odwagą i niezłomnością. Jako
szesnastoletni chłopak został zaprzysiężony do Armii Krajowej i brał
czynny udział w walce o niepodległość Ojczyzny w czasie II wojny
światowej.

Marian Piekarski przeprowadził samodzielnie akcję uwolnienia sześciu
żołnierzy AK z suwalskiego więzienia. Za swój czyn był szykanowany,
odebrano mu godność i dobre imię. Został nazwany bandytą, aresztowany 7
kwietnia 1946 roku. Proces „Rysia” odbywał się w Białymstoku w kinie
„Ton”. Wraz z „Rysiem” sądzono 24 innych żołnierzy Okręgu Białystok i
Obwodu WiN Augustów-Suwałki.

Wyrok na Marianie Piekarskim „Rysiu” wykonano 11 września 1946 r. w
Białymstoku. Do dziś dokładnie nie wiadomo, gdzie znajdują się jego
szczątki. 29 czerwca 1992 r. postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w
Białymstoku wyrok WSR z 20 lipca 1946 r. został uznany za nieważny.

Dzięki zaangażowaniu młodzieży osoba tego młodego żołnierza wyklętego
jest na nowo przypominana. Od 19 maja 2013 r. „Ryś” został patronem 1.
Suwalskiej Drużyny Harcerzy „Baszta”. W czerwcu br. harcerze tego
zgrupowania oraz członkowie Młodzieży Wszechpolskiej z Suwałk rozpoczęli
remont domu Piekarskich mieszczącego się w Suwałkach przy ul.
Podhorskiego 5. W przyszłości ma powstać tam izba pamięci Mariana
„Rysia” Piekarskiego.

Jakub-Kamiński/PAP

Z panem Krzysztofem, jednym z głównym założycieli grupy „Młodzi Patrioci – Chełm”, rozmawia Izabela Kozłowska

Z racji przypadającej w tym roku 71. rocznicy powstania Narodowych Sił Zbrojnych „Młodzi Patrioci – Chełm” organizują sesję naukową poświęconą tej polskiej organizacji. Jak będzie ona przebiegała?

– Sesja rozpocznie się od wprowadzenia sztandaru Związku Żołnierzy
NSZ Koła w Chełmie. Następnie przedstawieni zostaną prelegenci, po czym
kolejno głos zabiorą pan Jerzy Masłowski, który przybliży nam historię
podziemia narodowego na ziemi chełmskiej. Kolejnym wykładowcą, który
zabierze głos, będzie pan Artur Borzęcki, który z koleji opowie o
działalności NSZ w powiecie krasnostawskim. Ostatnim z naszych
zaproszonych gości będzie pan Kamil Sulej, a tematem jego wystąpienia
będzie powstanie i działalnosć Okręgu Lubelskiego NSZ. Później będzie
czas na zadawanie pytań od publicznosci. Kolejnym punktem sesji bedzie
„reaktywacja” Koła ZŻ NSZ w Chełmie, rozdane zostaną przy tym
legitymacje członkowskie ZŻ NSZ (poza działalnością w grupie „Młodzi
Patrioci - Chełm” jesteśmy również członkami ZŻ NSZ). Sesja zakończy się
20-minutowym filmem o Narodowych Siłach Zbrojnych.

Podczas dzisiejszej sesji przybliżona zostanie działalność
podziemia narodowego oraz żołnierzy NSZ na ziemi chełmskiej oraz na
Lubelszczyźnie.  Mógłby Pan opowiedzieć, na czym ona polegała?

-
Działalność Narodowych Sił Zbrojnych na ziemi chełmskiej i ogólnie na
Lubelszczyźnie polegała na: akcjach zbrojnych przeciwko Niemcom, akcjach
zbrojnych przeciwko komunistycznej partyzantce (AL-GL), ochronie
ludności cywilnej przed pospolitym bandytyzmem, który szerzył się w
tamtych czasach, zdobywaniu fundudszy na działalność partyzancką poprzez
rozbijanie kas niemieckich oraz magazynów z żywnością, która miała
zostać przeznaczona na potrzeby niemieckiej armii, pozyskiwanie broni i
amunicji z rozbitych oddziałow wroga, likwidacja konfidentów.

Jaki cel przyświeca tego typu spotkaniom, jak to dzisiejsze?

– Celem tego typu spotkań jest odkłamywanie historii dotyczącej
Polskiego Podziemia Niepodległościowego. Przez lata komunizmu polscy
żołnierze walczący o wolną Polskę byli bezwzględnie tępieni, mordowani,
skazywani na długolentnie więzienia bądź kary śmierci. Propaganda tego
zbrodniczego systemu na każdym kroku wpajała społeczeństwu fałszywy
obraz bohaterów, przedstawiając ich jako zwykłych bandytów i wrogów
nowej „wolnej i demokratycznej” Polski Ludowej.

Po dziś dzień słychać nieraz głosy, wśród ludzi w różnym wieku,
którzy gdzieś tam kiedyś usłyszeli, że NSZ to byli bandyci i potrafili
tylko mordować i okradać ludzi – co jest absolutną nieprawdą – a tego
typu spotkania i wykłady jak te w sobotę mają rozwiewać wszelkie
wątpliwości i ukazywać prawdę historyczną na temat żołnierzy Narodowych
Sił Zbrojnych.

Sesja naukowa w rocznicę powstania NSZ to nie jedyna inicjatywa, jaką Państwo podejmujecie dla uczczenia polskich bohaterów...

– Na co dzień staramy się oddziałowywyać na nasze najbliższe
otoczenie (praca, szkoła, znajomi) poprzez dyskusje na różne ważne
tematy, w tym również żołnierzy niezłomnych. Z okazji zbliżających się
rocznic śmierci bądz urodzin bohaterów Podziemia Antykomunistycznego
przeprowadzamy akcję ulotkowe majace na celu uczczenie pamięci oraz
przybliżenie mieszkańcom naszego miasta i okolic sylwetek poszczególnych
postaci. Do tego typu akcji można również zaliczyć plakatowanie miasta z
podobiznami ludzi zasłużonych, którzy polegli w walce za Ojczyznę. Przy
współpracy ze znajomymi odnajdywaliśmy również miejsca pamięci, w
których ginęli zasłużeni dla Narodu, groby oraz pomniki żołnierzy
wyklętych, które są również przez nas odwiedzane.

Dziękuję za rozmowę.

arch./Nasz Dziennik

„Republika Partyzancka” to hasło
tegorocznego, ósmego Rajdu edukacyjnego Szlakami Żołnierzy Wyklętych
mjr. Józefa Kurasia „Orła”, „Ognia”, który wyruszył wczoraj z Krościenka
nad Dunajcem.

W czasie rajdu uczestnicy poznają dzieje niepodległościowego
podziemia zbrojnego z lat 1939–1945 na terenie Podhala i okolic. Dotrą
do miejsc i obiektów związanych z historią walk o niepodległość Polski,
będą osobiście uczestniczyć w rekonstrukcji wydarzeń w terenie. Gościem
specjalnym, z którym uczestnicy rajdu spotkają się dzisiaj wieczorem,
będzie żołnierz ZP „Błyskawica” - Zbigniew Paliwoda ps. „Jur”.

Rajd adresowany jest przede wszystkim do młodzieży ze starszych klas
gimnazjalnych oraz młodzieży ponadgimnazjalnej, ale mogą w nim brać
udział także osoby indywidualne, zainteresowane najnowszą historią
Małopolski. Wzorem poprzednich lat uczestnicy – tworząc samodzielne
kilkuosobowe patrole – w pierwszym i drugim dniu rajdu będą przemierzać
szlaki, wykonując w poszczególnych miejscach wyznaczone przez
organizatorów zadania.

– Stwarzamy młodzieży warunki zbliżone do tych, w jakich byli
zmuszeni przebywać w czasie wojny i po jej zakończeniu partyzanci.
Uczestnicy mają możliwość przebywania w schronisku lub w namiotach.
Trasy są długie, ale nie o dużym stopniu trudności, widokowe i – co
najważniejsze - przebiegają w miejscach, gdzie stacjonowali i przebywali
partyzanci pierwszy dzień – Marszałek, Lubań, Studzionki i Przełęcz
Knurowska, drugi dzień – Ścieżka edukacyjna żołnierzy AK i Majora Józefa
Kurasia – mówi w rozmowie z NaszymDziennikiem.pl Jan Dudor, dowódca
zgrupowania na czas rajdu. 

Jak wyjaśnia, rajd ten cieszy się ogromną popularnością i
zainteresowaniem ze strony młodych ludzi, którzy chcą aktywnie poznawać
polską historię. - Zadziwiające jest to, że przed rokiem trudne warunki
odpowiadały młodzieży, o czym świadczy chociażby ilość zgłoszonych
uczestników, w tym roku (ponad 120 osób). Niestety, nie byliśmy w stanie
zakwaterować takiej liczby osób ze względu na braki finansowe. Mamy
nadzieję, że za rok liczba uczestników IX Rajdu pt. „Byli Chłopcy, byli
2014” zostanie podwojona. Przykro jest odmawiać uczestnictwa w rajdzie
młodzieży interesującej się okresem pierwszej i drugiej konspiracji nie
tylko z Podhala i Małopolski, lecz z całej Polski – dodaje Jan Dudor.

Jutro uczestnicy rajdu będą mogli wziąć udział w inscenizacji bitwy
ochotnickiej. Została ona zaplanowana ok. godz. 12.00 w Ochotnicy
Górnej. Będzie to ostatni punkt tegorocznego rajdu.

fot. Paweł Pasionek

W sobotę 5 października br. mieszkańcy
Sądecczyzny biorąc udział w Zlocie Gwiaździstym na Białowodzką Górę
oddali cześć żołnierzom AK walczącym w latach II wojny światowej o
niepodległość Polski, oraz tym którzy po zakończeniu regularnych walk
działali w antykomunistycznym podziemiu niepodległościowym.

Aby upamiętnić bohaterów
sprzed lat uczestnicy sobotniego rajdu historycznego przemierzali
górzyste tereny nieopodal Nowego Sącza na których kiedyś stacjonowały
oddziały partyzanckie broniące miejscowej ludności przed samowolą
okupantów.

Po zebraniu się wszystkich grup
biorących udział w rajdzie na Białowodzkiej Górze odprawiono Mszę Świętą
przy leśnej kaplicy. A kulminacyjnym momentem sobotnich uroczystości
było odsłonięcie pomnika upamiętniającego walczących na Sądecczyźnie w
latach 1939-1953 z niemieckim a potem sowieckim najeźdźcą.

Na zakończenie sobotniego rajdu jego
licznie zgromadzeni uczestnicy mogli zobaczyć rekonstrukcję historyczną
mającej miejsce 60 lat temu ostatniej walki z UB i KBW oddziału
partyzanckiego Wojsko Generała Andersa. Jego członkowie nie zgadzając
się na komunistyczną okupację postanowili nie składać broni i po kilku
latach stawiania zbrojnego oporu ostatni żołnierze tego oddziału
partyzanckiego zginęli z rąk sowieckich najemników w przeprowadzonej 2
października 1953 r. w obławie.

Paweł Pasionek

Marek Borawski/Nasz Dziennik

Losy żołnierzy podziemia niepodległościowego
związanych z Podlasiem przybliża wydany przez IPN Kalendarz Nauczyciela
na rok szkolny 2013/2014.

Publikację przygotował białostocki oddział Instytutu Pamięci
Narodowej. Stąd też motywem przewodnim kalendarza są losy żołnierzy
związanych z Podlasiem. – Każdy tydzień posiada swojego patrona, każda
postać opatrzona jest biogramem – informuje IPN. W sumie w wydawnictwie
znalazły się 52 biogramy bohaterów polskiego podziemia, w tym mjr.
Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, Danuty Siedzikówny „Inki”, płk.
Władysława Liniarskiego „Mścisława” oraz innych dowódców i żołnierzy
podziemia niepodległościowego z Białostocczyzny i Kresów, w tym ppor.
Anatola Radziwonika „Olecha” z Grodzieńszczyzny. Wszystkie postacie są
opisane w biogramach i pokazane na fotografiach.

By ułatwić nauczycielom pracę, układ terminarza został dostosowany do
cyklu roku szkolnego i wzbogacony o kalendarium wydarzeń z najnowszej
historii Polski z odesłaniem do publikacji i materiałów edukacyjnych
opracowanych przez IPN. Przybliżone zostały m.in. wystawy przygotowane
przez białostocki IPN wraz ze szczegółami technicznymi ułatwiającymi
zaplanowanie ich ekspozycji w szkołach. – Do poszczególnych dat
zaproponowaliśmy nawiązujące do nich wystawy, teki edukacyjne, portale
tematyczne, wydawnictwa, tytuły filmów, gier edukacyjnych, komiksów lub
tematy lekcji, które można przy tej okazji przeprowadzić – powiedział w
rozmowie z PAP Tomasz Danilecki, rzecznik IPN w Białymstoku. W
zestawieniu nie pominięto także wydarzeń o charakterze ogólnopolskim i
międzynarodowym, szczególnie tych, które istotnie wpłynęły na losy
naszego kraju.

Jak podkreślił IPN we wstępie do kalendarza, celem publikacji jest
„zainteresowanie historią, przekazanie wiedzy o przeszłości, nauczenie
samodzielnego wyciągania wniosków i wyrabiania opinii oraz obudzenie i
umocnienie patriotyzmu”. Publikacja kierowana jest w sposób szczególny
do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie i
przedmiotów pokrewnych, jak również do wychowawców klas. Co istotne,
wydawnictwo przewidziane jest do nieodpłatnej dystrybucji wśród
zainteresowanych nauczycieli.

Prezentowane w kalendarzu białostockiego IPN biogramy żołnierzy to
tylko część przeszłości regionu, bo historykom wciąż nieznane są losy
wielu bohaterów działających na tym terenie. To właśnie w tym regionie
podziemie niepodległościowe funkcjonowało najdłużej. Dość zaznaczyć, że
od 9 do 11 października w Białymstoku i Nowych Piekutach obchodzona
będzie 60. rocznica zamordowania kapitana Kazimierza Kamieńskiego
„Huzara”, jednego z najdłużej walczących żołnierzy polskiego podziemia
niepodległościowego. Wyrok na „Huzarze” wykonano 11 października 1953 r.
w białostockim więzieniu przy ul. Kopernika. Jego szczątki
prawdopodobnie wciąż się tam znajdują.

arch./-

17 listopada w Rzeszowie zostanie odsłonięty
pomnik ppłk. Łukasza Cieplińskiego ps. „Pług” i jego sześciu
podkomendnych. Na skwerze u zbiegu ul. Moniuszki i al. Cieplińskiego u
wylotu ul. Zygmuntowskiej trwa właśnie montaż poszczególnych elementów
pomnika.

26 listopada, w setną rocznicę urodzin Łukasza Cieplińskiego
planowana jest uroczystość wręczenia rodzinom aktów nominacyjnych na
wyższe stopnie wojskowe awansowanych pośmiertnie: ppłk. Łukasza
Cieplińskiego i jego podkomendnych: Adama Lazarowicza, Mieczysława
Kawalca, Franciszka Błażeja, Józefa Rzepki, Karola Chmiela i Józefa
Batorego.

Wszyscy 1 marca 1951 r. zostali zamordowani strzałem w tył głowy w
więzieniu na warszawskim Mokotowie. Miejsca ich pochówków wciąż są
nieznane.

Budowa pomnika dowódcy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i
Niezawisłość″ i jego podkomendnych będzie kosztować ponad osiemset
tysięcy złotych. Pół miliona na prace ziemne i przygotowanie do montażu
postumentów przekazały Urząd Miasta Rzeszowa i Urząd Marszałkowski
Województwa Podkarpackiego. Koszt odlewów – ponad 300 tysięcy złotych,
ze zbiórek i darowizn pokryje Stowarzyszenie Komitet Społeczny Budowy
Pomnika ppłk. Łukasza Cieplińskiego w Rzeszowie.

Fundusze na budowę pomnika ofiarowali m.in. kombatanci, młodzież
szkolna, członkowie NSZZ „Solidarność”, a także Stowarzyszenie Żołnierzy
Armii Polskiej w Ameryce. Darowiznę na dofinansowanie budowy pomnika
przekazały też Kasa Stefczyka oraz Fundacja im. Franciszka Stefczyka z
siedzibą w Gdyni. Popiersia sześciu podkomendnych Łukasza Cieplińskiego
zostały ufundowane przez samorządy miejscowości, z których pochodzili
oraz prywatny przedsiębiorca z Dębicy. Pomnik zostanie wzbogacony o
urządzenia multimedialne, dzięki temu będzie można usłyszeć głos Łukasza
Cieplińskiego.

Na pomniku zostanie umieszczony gryps, który przed egzekucją
Ciepliński napisał do swojego syna, w którym mówi o świadomej decyzji
poświęcenia życia za wolną Polskę. Łukasz Ciepliński był odznaczony
m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych. 3 maja 2007
r. został odznaczony pośmiertnie przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego
Orderem Orła Białego.