Dzisiejszy pochówek bohaterów
powstania styczniowego na cmentarzu na Starej Rossie w Wilnie wywołał
falę niezadowolenia w rosyjskich mediach. Chodzi o uroczyste pożegnanie
Wincentego Konstantego Kalinowskiego, Zygmunta Sierakowskiego oraz ich
osiemnastu towarzyszy broni straconych w latach 1863-1864 roku na Rynku
Łukiskim w Wilnie i pogrzebanych w nieznanym miejscu. Władze carskie
bały się, że groby powstańców mogą stać się miejscem pamięci dla tych,
którzy marzyli o wskrzeszeniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

CZYTAJ WIĘCEJ: Przywódcy i uczestnicy powstania styczniowego pochowani w Wilnie. Prezydent Duda: „Upamiętniamy dziś naszych bohaterów”

W 2017
roku podczas prac archeologicznych na wileńskiej górze Gedymina
przypadkowo natknięto się na niezidentyfikowane szczątki ludzkie.
Z czasem udało się ustalić ich tożsamość. Okazało się, że należały one
do przywódców powstania styczniowego w Wielkim Księstwie Litewskim.
Władze Polski i Litwy, uznając ich za swych narodowych bohaterów,
postanowiły zorganizować im uroczysty pochówek z udziałem prezydentów
i premierów obu państw.

W rosyjskich mediach wydarzenie
to zostało albo zignorowane, albo opatrzone krytycznymi komentarzami.
W dominującej tam historiografii powstanie styczniowe przedstawiane jest
bowiem najczęściej jako „bunt w Kraju Północno-Zachodnim Imperium
Rosyjskiego”, zaś Kalinowski jawi się jako „koordynator polskich
szlacheckich formacji bandyckich na terytorium Białorusi Zachodniej”.
Podkreśla się, że został słusznie skazany na śmierć jako „winny
organizowania zaplanowanych mordów na rosyjskich (białoruskich) chłopach
oraz prawosławnym duchowieństwie”.

Stronę rosyjską najbardziej
obruszył jednak udział w całym przedsięwzięciu władz białoruskich.
Na pogrzeb przyjechała bowiem z Mińska oficjalna delegacja na czele
z wicepremierem Iharem Pietryszenką. Okazało się, że Białoruś – obok
Polski i Litwy – także uznaje Wincentego Konstantego Kalinowskiego
za swojego bohatera narodowego, odwołując się w ten sposób do wspólnego
dziedzictwa wielonarodowej i wieloreligijnej Rzeczypospolitej.
Białoruskie koleje uruchomiły nawet dodatkowe połączenia z Mińska
do Wilna, aby wszyscy chętni mogli dotrzeć na uroczystości.

Okazało
się też, że bez pomocy Białorusinów mogłoby w ogóle nie dojść
do uroczystego pogrzebu, ponieważ kluczowa była identyfikacja genetyczna
odnalezionych szczątków. Żeby upewnić się, czy któreś z ciał należało
do Kalinowskiego, trzeba było porównać pobrany z nich materiał
genetyczny z DNA kogoś z rodziny straconego przywódcy. Istniała tylko
jedna możliwość, by tego dokonać: przeprowadzić ekshumację ciała Wiktora
Kalinowskiego (brata Wincentego Konstantego) pochowanego na cmentarzu
w Swisłoczy w obwodzie grodzieńskim na Białorusi. Do tego potrzebna była
zgoda samego Aleksandra Łukaszenki i ten taką zgodę wydał.

Rosyjskie
media skrytykowały tę decyzję. Jeden z publicystów oburzał się, jak
to możliwe, że „przez kilka lat państwowe organy Białorusi bez zgody
białoruskich podatników wydawały środki z budżetu na prace mające
na celu identyfikację jakichś szczątków w sąsiednim państwie”.

Co ciekawe, sam Łukaszenka wypowiedział się o Kalinowskim następująco:

On działał
na naszym terytorium, był naszym człowiekiem, jeśli chcecie,
obywatelem. To był człowiek naszego państwa i temu nie
da się zaprzeczyć.

Oczywista nieścisłość
historyczna tej wypowiedzi wywołała jeszcze większe oburzenie w Rosji.
Największe niezadowolenie budzi jednak coś innego: odwoływanie się
Polaków, Litwinów i Białorusinów do wspólnego dziedzictwa historycznego.
Do spuścizny ideowej, która – jak w przypadku powstańców styczniowych –
budowana była w opozycji do rosyjskiego despotyzmu. To musi niepokoić.