Prof. Zofia Zielińska o Stanisławie Konarskim

  Wysłuchałam właśnie /w dniu 27.11/ szóstego wykładu z cyklu "Sylwetki niezwykłe" organizowanego przez SPJN we wtorki. Zajęcia odbywają się raz lub dwa w miesiącu w dolnej sali kościoła przy pl. Grzybowskim w Warszawie /wejście od Świetokrzyskiej/. Tematem dzisiejszej prelekcji była działalność ks. Stanisława Konarskiego, pijara, osiemnastowiecznego reformatora polskiej oświaty oraz publicysty. Wykładowczynią była prof. Zofia Zielińska z IH UW.

  Najpierw głos zabrał prof Jan Żaryn, który z wyraźną dumą przypomniał, jak zdawał u prof Zielińskiej egzamin i dostał piątkę. Pani profesor zaczęła od przypomnienia życiorysu Stanisława Konarskiego. Urodził on się w r. 1700 w rodzinie zawichojskiego kasztelana "drążkowego" /takiego troche gorszego/ Na imię dano mu Hieronim. Uczył się w szkole pijarskiej, a potem wstąpił do zakonu pijarów. W wieku 17 lat złożył śluby zakonne i przybrał imię Stanisława od Wawrzyńca. Według wszelkiego prawdopodobieństwa chodziło tu o św. Stanisława Kostkę.

  Kształcił się potem w Warszawie, w Rzymie, w słynnym Collegium Nazarenum, a następnie w Paryżu. Do Polski wrócił w 1730 i przez 9 lat, do 1739 zajmował się wydaniem 5 tomów polskich aktów prawnych, w szczególności ustaw sejmowych. Namówił go do tego Józef Andrzej Załuski. Równolegle zajął się publicystyka polityczną. W 1731 wydał "Rozmowy pewnego ziemianina z jego sąsiadem". Popierał w niej stronnictwo reformatorskie Czartoryskich i kandydaturę Poniatowskiego na hetmana.

  W roku 1740 założył Collegium Nobilium, wzorowane na rzymskim Collegium Nazarenum, przeznaczone dla elity szlacheckiej. Rozpoczął też reformę całego szkolnictwa pijarskiego w Polsce. Sukces tych poczynań skłonił do zmian także konkurencyjny zakon Jezuitów. W efekcie wszystkie szkoły zostały unowocześnione. Konarski zajmował się oświatą do końca lat 50-tych.

  Uprawiał też publicystykę i działalność publiczną. Pojechał nawet z misja dyplomatyczna do Francji. Bolał go upadek Rzeczpospolitej, narastająca anarchia, zrywanie sejmów i utrata suwerenności, widoczna zwłaszcza po 1735, kiedy to rosyjskie wojska udaremniły elekcję Stanisława Leszczyńskiego, pokonując polskie pospolite ruszenie i osadzając na polskim tronie Augusta III Sasa.

  Konarski doszedł do wniosku, że przyczyną tego stanu rzeczy było ciągłe zrywanie sejmów wskutek trzymania się zasady "liberum veto". W latach 1762-63 opublikował czterotomowy traktat "O skutecznym rad sposobie albo o utrzymywaniu ordynaryjnych seymów" /TUTAJ/. Przedstawił w nim projekt reformy ustrojowej, zakładający m. in. przyjmowanie ustaw większością głosów.

  Dość szczegółowe omówienie tego dzieła wypełniło resztę wykładu. Prof. Zielińska cytowała jego fragmenty oraz przyniosła reprinty wszystkich czterech tomów i puściła je obiegiem po sali, by wszyscy mogli rzucić na nie okiem. Reform, proponowanych przez Konarskiego nie udało się jednak wprowadzić w życie wskutek oporu sąsiadów Polski, głównie Rosji. Prof. Zofia Zielińska zakończyła wykład stwierdzeniem, że Stanisław Konarski powinien właściwie zostać świętym. Fundamentem jego reform oświatowych były wartości chrześcijańskie, a on sam prowadził się nienagannie jako zakonnik.

  Warto wspomnieć, że przez cały czas wykładu wyświetlane były na ekranie slajdy ukazujące portrety Konarskiego, Collegium Nazarenum, Collegium Nobilium, medal Sapere Aude przyznany Konarskiemu przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i t.p. Potem, jak zwykle była dyskusja. Dominowały w niej porównania czasów saskich w których działał Konarski z dzisiejszą sytuacją w Polsce. Spotkanie zakończyło się o 20:30, a wzięło w nim udział ponad 100 osób.

  Było filmowane przez dwie kamery. Będzie więc dostępne w sieci na stronie SPJN /TUTAJ/ oraz w portalu Blogpress.pl. Na stronie SPJN /TUTAJ/ jest już relacja z poprzedniego wykładu poświęconego Łokietkowi. Następny zaś odbędzie się 11 grudnia. Prof. Wolsza opowie o Stanisławie Mikołajczyku. Rozdawano też zaproszenia do Hybryd na 4 grudnia godz. 18:00 na promocję książki "Lawa" wydanej przez Solidarnych 2010, a także ulotki informujące o wieczernicy 12 grudnia w katedrze św Floriana na Pradze o godz 17:45. Po mszy, słowach historyka i koncercie przewidziany jest przemarsz pod dom Jaruzelskiego o 22:00.