Prof. Andrzej Nowak - z cyklu "Pejzaże polskiej pamięci"

  Dziś /13.03/ odbył się wykład prof. dr hab. Andrzeja Nowaka pod długim tytułem "Wiek bez państwa; między wielkością romantyzmu i początkami narodowej mikromanii". Był on kolejnym z cyklu "Pejzaże polskiej pamięci" i miał miejsce w Domu Pielgrzyma "Amicus" przy parafii św Stanisława Kostki w Warszawie /koło pl. Wilsona/. Te prelekcje prof. Nowaka organizuje Stowarzyszenie Katolickie "Civitas Christiana". Odbywają się raz w miesiącu we wtorki o godz 16:30, następna będzie 17.04.

  Dowiedziałam się o nich niedawno, zupełnie przypadkowo natrafiając w sieci na relacje wideo z poprzedniego wykładu "Bóg nie dopuści upaść żadnej klęsce...Początki walki o niepodległość" /TUTAJ/. Został on także spisany /TUTAJ/. Dzisiejsza prelekcja zainteresowała mnie szczególnie ponieważ 24 stycznia miałam okazje wysłuchać wykładu prof Andrzeja Nowaka "Wolność stale trzeba zdobywać" /w ramach cyklu zorganizowanego przez SPJN pod wodzą prof. Jana Żaryna/, również o Polsce w XVIII i XIX w /obszerna relacja + film wideo - /TUTAJ//. Chciałam więc porównać oba wykłady. Od razu muszę powiedzieć, że ciekawszy dla mnie był ten dzisiejszy. Omówiony został szerszy zakres zagadnień. Było to możliwe, gdyż Konfederacja Barska była tematem linkowanego powyżej poprzedniego wystąpienia. Wróćmy jednak do dzisiejszego dnia.

  Było obecnych ponad 120 osób. Zagaił ksiądz prałat, podając kilka informacji. Pojutrze, w czwartek odbędzie się w kościele całodobowe czytanie ewangelii św Marka, zaś w sobotę o godz 17:00 będzie wystawione oratorium o charakterze patriotycznym na podstawie wierszy Słowackiego, Mickiewicza, Różewicza, ks. Twardowskiego, Wojciecha Wencla i innych. Potem wstaliśmy i odmówiliśmy "Ojcze nasz" w intencji prelegenta.

  Zaczął on wykład od słów Ronalda Reagana o "wspaniałej niezgodzie Polaków na zniewolenie". Wspomniał następnie o Łukasińskim i Trauguttcie, a nawet przywołał pamięć spartan walczących w wąwozie Termopile. Opisał potem atmosferę załamania i klęski panującą po trzecim rozbiorze Polski, a z do początku XIX wieku aż do powstania Księstwa Warszawskiego za Napoleona. Podkreślał wielką rolę Królestwa Polskiego oraz jego instytucji w utrzymaniu polskości. Szczególnie ważna była polska oświata /za Aleksandra I działająca także na Kresach/. Mimo braku państwa rozwijała się polska kultura przyciągająca wielu cudzoziemców . Polonizowali się Niemcy, Austriacy, Żydzi i Czesi. Od 1867 roku Galicja uzyskała autonomie w zaborze austriackim i tam rozwinęły się polskie instytucje.

  Zabory kosztowały jednak Polskę drogo. W wojnach i powstaniach zginęło ok. 100 tys. Polaków, a ok 80 tys. zostało zesłanych na Sybir. Uległość wobec zaborców też jednak nie pomagała. W latach 1830-1870 z terenu samej tylko Kongresówki 200 rys rekrutów trafiło do carskiego wojska na 25 lat. Tylko 10-20 tys z nich powróciło do Polski. W czasie pierwszej wojny światowej zginęło 600 tys Polaków walczących w armiach zaborców. Profesor Nowak zastanawiał się też, co by się stało, gdyby zaborów nie było i I RP dotrwałaby do wieku XX. Na zakończenie mówił też o znaczeniu przykładu jaki dawała polska walka o niepodległość. Ciekawym przykładem tego był ruch syjonistyczny, wzorujący się na Polakach.

  Prelekcja trwała godzinę i kwadrans, a potem przyszedł czas na pytania z sali. Pierwsze dotyczyło oceny Stanisława Augusta i Kołłątaja, a konkretnie ich przystąpienia do Targowicy. Profesor nakreślił pokrótce tło tych wydarzeń i stwierdził, ze trudno jednoznacznie ocenić postać ostatniego króla. Miał słaby charakter, ale starał się coś zdziałać. Było dużo pytań typu "Co by było gdyby.." Profesor cierpliwie odpowiadał na nie wyjaśniając, czemu coś się nie stało. Na pytanie o mikromanię, stwierdził, ze jej źródłem były prace historyków krakowskich, w szczególności Szujskiego. Ten ostatni był dobrym historykiem, ale jego krytyczne uwagi na temat dziejów Polski podchwycili wulgaryzatorzy i propagandziści.

  Wszystko to zajęło dokładnie dwie godziny.  Impreza była filmowana i nagrywana, więc obszerniejsze relacje wkrótce pojawią się w sieci. Gdy na nie natrafię - wrzucę linki w komentarzach.