Wazenie - ciche narzedzie naginania wynikow sondazy

Notoryczne niedoszacowywanie poparcia dla PiS i przecenianie poparcia dla PO w badaniach opinii publicznej jest zjawiskiem znanym. W Kanadzie, co jakis czas, dochodzi do zaskakujacych wynikow wyborow, ktorych "pollsterzy" nie potrafili przewidziec. W tegorocznych wyborach do parlamentu federalnego  nie przewidziano zdecydowanego zwyciestwa Konserwatystow pozwalajacego na samodzielne rzadzenie krajem. Sklonilo to nawet samych sondazystow do zastanowienia sie nad rezultatami ich pracy. W polowie wrzesnia, dwoch szefow duzej firmy IPSOS, D.Bricker i J.Wright, opublikowalo list otwarty do dziennikarzy dotyczacy tej sprawy.

"MUSIMY polozyc kres temu wszystkiemu, psujemy nasza demokracje, wprowadzamy w blad wyborcow i niszczymy to, co powinno byc zrodlem prawdy w kampaniach wyborczych - obiektywne, prawdziwie naukowe badanie opinii pubklicznej".

No i zaczela sie powazna dyskusja. Oczywiscie, ze broniono tak bardzo krytykowanego warsztatu. Na przyklad S.Delacourt z "Toronto Star" (26 IX 2011 r.) napisala:

"Wspolczesna polityka rzadza sily trudne do mierzenia: zlosc, apatia, rozmazane ideologie partii politycznych, zmienna opinia publiczna.Dla sondazystow politycznych moze to oznaczac, ze to nie ich metodologia badawcza jest problemem, problemem jest sam charakter  rzeczywistosci".

Jednak juz na wstepie pojawily sie interesujace spostrzezenia. Zrodla mozliwych znieksztalcen w procesie badawczym sa dobrze znane:sposob formulowania pytan, konstrukcja samego kwestionariusza, dobor proby badawczej czy wybor sposobu komunikowania sie z respondentami. Rzadziej mowilo sie o mniej zauwazalnym sprawcy, jakim jest wazenie. Idzie o metode korygowania zebranego surowego materialu, tak by zwiekszyc trafnosc stawianych wnioskow. Otoz jest tak, ze zwykle rozklad cech respondentow, np. plec, wiek, wyksztalcenie, odbiega od rozkladu tych cech w calej populacji. To znaczy, losowo dobrani respondenci nie w pelni sa reprezentatywni dla badanej populacji, np. ludzi uprawnionych do glosowania. Wazenie jest technika sluzaca wyrownaniu, skompensowaniu tej nieprawidlowosci.

Przykladowo, sposrod uprawnionych do glosowania komputery wybraly losowo do analizy, w liczacej   1 000 osob probie badawczej, 520 mezczyzn i 480 kobiet. Tymczasem, w calej populacji przewazaja kobiety (51.5%), czyli mezczyzn jest jedynie 48.5%. Trzeba wiec dowartosciowac odpowiedzi niedoreprezentowanych kobiet i zmniejszyc wage odpowiedzi nadreprezenowanych mezczyzn. Wyniki otrzymane od kobiet dzieli sie przez 48 i nastepnie mnozy przez 51.5. Podobnie postepuje sie z mezczyznami. Rozklad ich wypowiedzi dzieli sie przez 52 i mnozy przez 48.5. W efekcie, "podciagamy" kobiety-respondentki i "pomniejszamy" mezczyzn.

Wazenie wedlug cech spoleczno-demograficznych jest stosunkowo proste, gdyz znajduje oparcie w wynikach Spisu Powszecnego. Gorzej jest z cechami, ktorych sie nie uwzglednia w Censusie. Przykladowo, proba badawcza moze ksztaltowac sie tak, ze zdecydowana wiekszosc beda stanowili czlonkowie jakiej mniej liczacej sie partii politycznej i rezultaty beda prawdziwie "ksiezycowe". Zwykle do wazenia uzywa sie wynikow ostatnich wyborow. Jednakze, po czterech latach od dnia wyborow moze dojsc do duzych zmian w afiliacjach politycznych. Stad lepiej opierac sie na liczbach obrazujacych czlonkowstwo partyjne. Jednak one tez sa malo wiarygodne. W wielu stanach w USA nie rejestruje sie przynaleznosci partyjnej. Sytuacja na tym polu moze zmieniac sie z miesiaca na miesiac. A skoro nie ma oficjalnych ustalen obrazujacych rzeczywiste proporcje zwolennikow roznych partii, to firmy badawcze biora za podstawe rozne liczby i sila rzeczy dochodza do roznych rezultatow.Pole do manipulacji jest tu ogromne.

Trudno jest zgrac strukture badanej proby ze struktura badanej zbiorowosci. Budzety przeznaczone na badania sa ograniczone, a w dodatku, ostatnimi czasy duze gazety i stacje tV coraz bardziej ograniczaja fundusze. W rezultacie, wazenie odbywa sie "po lebkach". Co wiecej, firmy wypracowaly sobie modele wazenia i sie ich trzymaja. Wiadomo, na przyklad, ze The New York Times ma tak skonstruowana metodologie, ze prawie zawsze wyniki wychodza na korzysc Demokratow. Oni nawet nie trzymaja sie wynikow Spisow Powszecnych. STOSUJA ARBITRALNIE SWOJE WLASNE MIARY! Co to za metoda pretendujaca do naukowej, w ktorej za podstawe wyliczen bierze sie sympatie wlascicieli czy szefostwa?

Jest tez problem intelektualny. Trzeba miec wyczucie lub wiedze, ktore z cech spoleczno-demograficznych sa silnie skorelowane ze sklonnoscia do glosowania czy jakie cechy roznicuja poglady. Jezeli na przyklad, nie ma silnej korelacji pomiedzy plcia  a glosowaniem, to wazenie wedlug tej cechy nie polepsza sytuacji, tylko ja pogarsza - blad staje sie wiekszy.

Wcale nie jest glupi postulat, by firmy badajace opinie publiczna ujawnialy surowe dane, czyli te sprzed etapu wazenia. Czlowiek moglby wowczas sobie sam porownac wyniki i wyciagnac wnioski.

Trzeba przyznac, ze w zyciu spolecznym jest sporo imponderabiliow. W trakcie wspomnianej dyskusji, ktora sie wlasnie w Kanadzie zawiazala, F. Graves, szef duzej firmy EKOS, stwierdzil, ze w ostatnich wyborach parlamentarnych (2 V 2011 r.) wystapila niespodziewana korelacja pomiedzy ochota do glosowania a poparciem dla Konserwatystow. Nasi okazali sie bardziej zdyscyplinowani i entuzjastyczni i gromadnie poszli do urn.

Tenze Graves zauwazyl tez, ze "pollsters skupiaja sie na pomiarze opinii publicznej jako calosci, podczas gdy publicznosc chodzaca na wybory jest starsza wiekiem. Badacze powinni znalezc narzedzia do badania emocji, entuzjazmu i zaangazowania w wybory".

Dla nas z pewnoscia bardzo interesujaca sprawa jest niedoszacowywanie poparcia dla partii prawicowych. Lista powodow z grubsza jest znana. Przytocze tylko dwa, ktore juz w obiecujaco rozpoczetej dyskusji sie pojawily. Jednym z nich jest IVR (Interactive Voice Response)popularna metoda kontaktu z repondentami. Dzwoni do nas automat i zadaja pytanie na kogo bysmy glosowali w zblizajacych sie wyborach, gdyby odbywaly sie one w dniu jutrzejszym. Nastepnie glos odczytuje nazwy partii, a my mamy prtzycisnac na klawiaturze telefonu numer oznaczajacy wybrana przez nas partie. Jak sie okazalo, metoda ta pracowala mocno na niekorzysc Konserwatystow.

Wyszlo tez, ze osoby posiadajace jedynie telefony komorkowe nie maja zbyt wielkiej sklonnosci do uczestnictwa w wyborach. A jezeli juz glosuja, to zwykle nie na Konserwatystow.

Jak to mowia zargonowo, wyniki sa artefaktem przyjetej metody.