Siódemka "Beliny"

 

2 sierpnia 1914 roku Wiedeń pozwolił Piłsudskiemu na przekroczenie przez oddziały strzeleckie granicy zaboru rosyjskiego. Jeszcze przed wybuchem wojny, Piłsudski sprowadził do Krakowa 6 tysięcy strzelców, którzy zamieszkali w barakach w Oleandrach. Stamtąd 6 sierpnia 1914 roku – w 50. rocznicę stracenia Romualda Traugutta – wyruszyła pierwsza kompania kadrowa dowodzona przez Tadeusza Kasprzyckiego.

 

Wymarsz pierwszej kadrowej poprzedził wypad siedmiu kawalerzystów – tzw. „Siódemki Beliny”. 2 sierpnia szef sztabu Komenty Głównej „Strzelca” Kazimierz Sosnkowski dokonał odprawy patrolu Władysława Beliny-Prażmowskiego. Patrol miał dokonać napadu na lokal rosyjskiej komisji poborowej w Jędrzejowie oraz dokonać rozpoznania sił rosyjskich. Sosnkowski żegnając wyruszających powiedział: „Choć będziecie wisieć, ale za to spełnicie pięknie swój obowiązek żołnierski i historia o was nie zapomni”.

 

Oprócz Beliny, ubranego jako jedyny w mundur ułański, w patrolu wzięli udział: Stanisław Grzmot-Skotnicki, Janusz Głuchowski, Zygmunt Karwacki, Stefan Kulesza, Antoni Jabłoński oraz Ludwik Skrzyński.

 

W nocy z 2 na 3 sierpnia patrol wyruszył z Krakowa jadąc na dwóch furmankach i o godzinie 2.45 przekroczył granicę austriacko-rosyjską pod Baranem, koło Kocmyrzowa. Następnie zatrzymano się w majątku Goszyce należącym do Zofii Zawiszanki, członkini Polskich Drużyn Strzeleckich. Po kilkugodzinnym odpoczynku, przez Działoszyce skierowano się ku Jędrzejowie. W odległości 10 km od miasta, napotkano wracających do domów rezerwistów, którzy poinformowali „siódemkę”, że członkowie rosyjskiej komisji poborowej w Jędrzejowie, na wieść o rzekomym wkroczeniu lwowskiego Sokoła, uciekli z miasta, rezygnując z mobilizacji. W tej sytuacji „Belina” postanowił skierować się do Słomnik, gdzie stacjonował oddział rosyjskiej straży granicznej. Próba zorganizowania zasadzki na szosie nie udała się, gdyż Rosjanie udali się inną drogą.

 

W drodze powrotnej „siódemka” otrzymała od ziemianina z majątku Krzeszowice pięć koni, dzięki czemu prawie cały patron powrócił konno do Krakowa.

 

Uczestnicy patrolu „Beliny”, którym dane było doczekać,  w niepodległej Polsce zrobili dużą karierę.

 

Władysław Belina-Prażmowski, urodzony w 1888 roku, w 1911 roku został porucznikiem z Związku Walki Czynnej, a 1913 objął funkcję zastępcy komendanta Krakowskiego Okręgu Strzelca. Na jesieni 1914 roku tworzy szwadron, a następnie dywizjon jazdy. W końcu 1915 roku obejmuje w stopniu rotmistrza dowództwo 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zostaje dowódcą brygady jazdy, zajmując na jej czele19 kwietnia 1919 roku Wilno. W wojnie polsko-bolszewickiej walczy na czele grupy kawalerii pod Dźwiną i Równem. W 1921 roku przechodzi w stopniu pułkownika na własną prośbę do rezerwy. W latach 1928-1933 pełnił funkcję prezydenta Krakowa, a następnie w latach 1933-1937 był wojewodów lwowskim. Zmarł w 1938 roku w Wenecji, a pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

 

Janusz Głuchowski urodził się w 1888 roku, członek ZWC, na wiosnę 1914 roku został komendantem plutonu w szkole letniej w Oleandrach. Zastępca Beliny w czasie patrolu „siódemki”. W Legionach Polskich był jako rotmistrz dowódcą II dyonu w 1 Pułku Ułanów. Internowany w Beniaminowie. Od grudnia 1918 roku pełnił funkcję dowódcy 7 Pułku Ułanów, który sam współorganizował w Lublinie. W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził 1 Brygadą Kawalerii. W latach 1921-1929 dowodził kolejno 1 Dywizją Kawalerii, 4 Dywizją Kawalerii oraz Okręgiem Korpusu nr X w Przemyślu. Nominację generalską uzyskał 1 stycznia 1927 roku. W latach 1930-1934 był komendantem Centrum Wyższych Studiów Wojskowych, w 1935 roku zostaje I wiceministrem spraw wojskowych. Po klęsce w 1939 roku przedostał się do Francji, gdzie zostaje generałem do zleceń Naczelnego Wodza. W latach 1941-1943 dowodził brygadą szkolna w Szkocji, potem jednostką na Bliskim Wschodzie. 1 czerwca 1945 roku zostaje mianowany generałem dywizji. Zmarł w 1964 roku w Londynie.

 

Stanisław Grzmot-Skotnicki urodził się w 1894 roku, w 1912 roku wstąpił do Związku Strzeleckiego. Po ukończeniu w 1913 roku kursu oficerskiego został komendantem ZS w St. Gallen. W lipcu 1914 roku powrócił do Galicji, od października 1914 jako podporucznik był dowódcą plutonu, a od stycznia 1915 roku jako porucznik dowódcą szwadronu w 1 pułku ułanów Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym Internowany w Szczypiornie. Zwolniony w połowie października 1918 roku, zostaje w listopadzie zastępcą dowódcy 1 Pułku Szwoleżerów w stopniu rotmistrza. Na jesieni 1919 roku zostaje wysłany do Aplikacyjnej Szkoły Jazdy w Saumur we Francji, którą kończy z pierwszą lokatą w sierpniu 1920 roku. Po powrocie do Polski, awansowany do stopnia podpułkownika dowodzi VIII Brygadą Kawalerii w walkach na Wołyniu. Najbardziej spektakularnym jego czynem w wojnie polsko-sowieckiej stał się zagon na Korosteń w dniach 1-12 października 1920 roku. W latach 1921-1924 Skotnicki jest w stopniu pułkownika (od 1923 roku) instruktorem, potem głównym instruktorem w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, po czym dowodzi 15 Pułkiem Ułanów Poznańskich w Poznaniu. Dnia 1 stycznia 1930 roku zostaje awansowany do stopnia generała brygady.  Od 1937 roku dowodził Pomorską Brygadą Kawalerii, z którą wziął udział w październiku 1938 roku w zajęciu Zaolzia. 25 sierpnia 1939 roku został dowódcą nowo utworzonej Grupy Operacyjnej „Czersk”, stanowiącej część Armii „Pomorze”. Gen. Skotnicki poległ na polu chwały 19 września 1939 roku i został pochowany na cmentarzu w Janówku.

 

 

Zygmunt Bończa-Karwacki urodził się w 1893 roku, od 1913 roku członek Polskich Drużyn Strzeleckich. Po wzięciu udziału w patrolu Beliny, jako jedyny przenosi się do piechoty. W trakcie bitwy pod Łowczówkiem (grudzień 1914 roku) zostaje ciężko ranny i dopiero kwietniu 1919 roku wraca do służby. W kwietniu 1916 roku zostaje mianowany podporucznikiem, a 4 lipca 1916 roku ginie w bitwie pod Kostiuchnówką.

 

Stefan Hanka-Kulesza urodził się w 1892 roku, od 1912 roku członek ZWC i Związku Strzeleckiego. Po uczestnictwie w patrolu „siódemki”, służył w szwadronie, dywizjonie, a następnie 1 Pułku Ułanów. Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie. Od listopada 1918 roku dowodził szwadronem w 7 Pułku Ułanów, a wojnie 1920 roku dowodził 201 Pułkiem Szwoleżerów. W II RP dowodził 3 Pułkiem Szwoleżerów i XVII Brygadą Kawalerii. W wojnie polsko-niemieckiej 1939 roku dowodził w stopniu pułkownika Kresową Brygadą Kawalerii. Zmarł w 1964 roku w Londynie.

 

Antoni Jabłoński urodził się w 1896 roku, w 1913 roku został członkiem Związku Strzeleckiego we Lwowie. Od sierpnia 1914 dowodzi 1 sekcją 1 plutonu w szwadronie „Beliny”. W 1915 roku mianowany podporucznikiem i adiutantem Prażmowskiego w dywizjonie ułanów. W listopadzie 1918 roku obejmuje w stopniu majora dowództwo nad 11 Pułkiem Ułanów. Zginął w lecie 1920 roku jako podpułkownik dowodząc 11 Pułkiem Ułanów w bitwie pod Sieniawą nad Bohem.

 

Ludwik Kmicic-Skrzyński urodził w 1893 roku, w 1911 wstąpił do Związku Strzeleckiego. Na jesieni 1914 roku służy jako podporucznik w 1 Pułku Ułanów LP. W maju 1915 zostaje przeniesiony do 5 p.p., po czym w lutym 1916 roku wraca do 1 Pułku Ułanów. Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie.  W listopadzie 1918 roku w stopniu porucznika współorganizuje szwadron 1 Pułku Ułanów (późniejszy 1 Pułk Szwoleżerów). Jako dowódca tegoż pułku uczestniczy w kwietniu 1919 roku w zajęciu Wilna. W wojnie polsko-bolszewickiej, jako major, zostaje szefem sztabu VII Brygady Kawalerii. Po 1921 roku dowodzi kolejno 16 a potem 11 Pułkiem Ułanów. W 1928 roku zostaje mianowany pułkownikiem SG, a w 1929 roku obejmuje dowództwo Brygady Kawalerii „Białystok”, później nazwanej Podlaską. 19 marca 1938 roku mianowany generałem brygady. W trakcie bitwy pod Kockiem zostaje wzięty do niewoli. W 1945 roku zostaje oficerem II Korpusu PSZ na Zachodzie. Zmarł w 1972 roku w Manchesterze.

 

Tak oto przedstawiają się dalsze losy pierwszych ułanów odradzającej się Polski. Udział w słynnym patrolu „Beliny” miał niewątpliwie znaczący wpływ na ich późniejszą karierę w Wojsku Polskim.

 

 

Wybrana literatura:

 

Wspomnienia legionowe

J. Żuławski – Rodowód i organizacja 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich

C. Leżański, L. Kukawski – O kawalerii polskiej XX w.

T. Kryska-Karski, S. Żurakowski – Generałowie Polski Niepodległej