Tak dziękowała Polska (Henryk Sławik)- Grażyna Kuźnik, Polska Dziennik Zachodni

Nikt o nim w Polsce nie słyszał przez prawie pół wieku od zakończenia wojny. Choć Henryk Sławik uratował życie tak wielu ludzi,  jego żona w Katowicach żyła w biedzie, szykanowana przez Urząd Bezpieczeństwa.   Dlatego że był przedwojennym dziennikarzem, powstańcem i działaczem politycznym.

Dopiero w latach 90., gdy do Polski przyjechał z Izraela Henryk Zvi Zimmermann, zaalarmował, że nikt tutaj nie pamięta o Henryku Sławiku. Opowiadał, że to on właśnie ratował na Węgrzech tysiące Żydów; dzieci i dorosłych. Kiedy Niemcy zajęli Węgry, nie wyjechał, chociaż mógł. Oddał życie za węgierskiego przyjaciela Józsefa Antalla, z którym ratował Żydów. Sławik wziął na siebie całą za to odpowiedzialność w czasie ich konfrontacji na gestapo.

Odtąd zaczęły się o nim pojawiać pierwsze publikacje i filmy dokumentalne. Grzegorz Łubczyk napisał książkę "Henryk Sławik - polski Wallenberg", powstał też film "Mój Tata" w reżyserii autora książki. Sławika uhonorowano pośmiertnie tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Cztery dni uznania

W Katowicach od końca wojny mieszkała córka bohatera. Nagły szum wokół ojca cieszył ją, ale i przypominał o tym, jak późno przyszło uznanie.

- Tyle lat milczenia, biedy, upokorzeń dla matki i dla mnie. Dobrze, że chociaż ja tego doczekałam, mama nie dożyła tej radości. Po wojnie miała bardzo ciężkie życie. A ja jestem tak schorowana, że nie mogę brać udziału we wszystkich uroczystościach - wyznała nam sześć lat temu nieżyjąca już Krystyna Kutermak. Po ojcu odziedziczyła rysy twarzy i złoty zegarek; to była jej jedyna po nim pamiątka. I wpis do pamiętnika: "Za życiem nie trzeba gonić, przychodzi ono samo do człowieka. Ale tajemnice życia trzeba okupić bólem i łzami"

Przez lata sygnały o tym, że miała bohaterskiego ojca, dochodziły do niej tylko z Izreala. Tam pamiętali, jakim człowiekiem był Sławik.

- Ojciec był szlachetny, często niewygodny jeszcze za życia, a jak widać, także  po śmierci. Nie ratował ludzi dla poklasku, korzyści czy sławy - zaznaczała córka. 

Nie dostawały z matką po ojcu żadnej renty. Żona Sławika, Jadwiga, była więźniarka obozu koncentracyjnego, nie miała w Polsce za co żyć. Nie było dla niej dobrej pracy. 

- O jego śmierci w obozie zawiadomił matkę sam ówczesny premier Cyrankiewicz, ale nie zrobił nic, żeby nam pomóc. Gdyby ówczesna władza musiała mówić o Sławiku, to pewnie pojawiłoby się pytanie: a co wy zrobiliście dla innych w tamtych czasach? - zastanawiała się Krystyna.

Mimo obietnic, rodzinie Sławika nie pomógł także rząd londyński. Chociaż wcześniej deklarował, że pomoże jego żonie i córce żyć skromnie, ale godnie. Nigdy nie przysłali im nawet pozdrowień.

Kiedy na Węgrzech gestapo zabrało Sławika do Mauthausen, gdzie zginął, jego żona trafiła do obozu w Ravensbruck. Ich córka,14-letnia wtedy Krystyna, zdążyła podczas obławy uciec przez okno; tygodniami kryła się w lasach i na polach w obcym kraju. Powie później, że z dziećmi Holocaustu połączył ją wspólny los; tak jak one - czuła się jak ścigane zwierzę, opuszczona przez cały świat.

Matka, Jadwiga Sławik, przeżyła Ravensbruck, wróciła na Śląsk, potem cudem dołączyła do niej z Węgier Krystyna. Wiedziały już, że ojca nie ma. W Katowicach generał Ziętek przydzielił im mieszkanie, a w 1946 roku pojawiła się nawet ulica Henryka Sławika. Jadwiga szła nią, dźwigając ciężkie paczki z magazynów, kiedy w końcu dostała pracę. Ulica nosiła imię jej męża tylko cztery dni. 

- Mama tylko się uśmiechnęła po zmianie nazwy na Zabrską. Nie miała już złudzeń co do naszych losów - wspominała córka.

....Zawsze chcieli być razem

 Przed wojną Sławikowie mieszkali w eleganckim mieszkaniu przy ulicy św. Jana w Katowicach. Ich sąsiadami byli zamożni urzędnicy, na pierwszym piętrze mieszkał brat kardynała Hlonda. Krystyna uważała swoje dzieciństwo za cudowne; pełne miłości, spacerów i rozmów z ojcem, książek. Ojciec w tym czasie był redaktorem naczelnym "Gazety Robotniczej".

Szczęście skończyło się w chwili, gdy we wrześniu 1939 roku niemiecka bomba spadła właśnie na ich dom. To była jedyna kamienica w mieście, po której nic nie zostało. Chociaż nie - w serwantce Krystyny stał delikatny porcelanowy dzbanek z inicjałami matki. Tylko on uratował się wtedy z jej posagowego serwisu.

Żona Henryka Sławika, Jadwiga Purzycka, pochodziła z zamożnej, warszawskiej rodziny. Poślubił ją w 1928 roku, a po raz pierwszy zobaczył podczas baletowego przedstawienia.

- Mama była tancerką klasyczną, śliczną, zgrabną kobietą - opowiadała ich córka. - Bardzo się kochali. Mama przecież nie chciała go opuścić na Węgrzech nawet za cenę życia. Bo załatwił paszporty szwajcarskie tylko dla niej i dla mnie, sam uważał, że musi zostać. Ale mama nie wyobrażała sobie, że wyjedzie bez niego.