Jędrzej Giertych wobec kwestii żydowskiej Cz.I

Jędrzej Giertych urodził się w 1903 r. w Sosnowcu; do szkół chodził w Rewlu, Petersburgu, Kielcach, maturę zaś zdał w Wilnie w 1920 r. W Petersburgu wstąpił do polskiego harcerstwa. W latach 1924 – 1930 był kierownikiem Wydziału Zagranicznego Związku Harcerstwa Polskiego. Mając 17 lat ochotniczo wstąpił do wojska, biorąc udział w wojnie polsko – bolszewickiej; został ranny w bitwie warszawskiej. Następnie przeszedł przeszkolenie wojskowe zostając oficerem rezerwy Marynarki Wojennej. W 1925 r. ukończył Szkołę Nauk Politycznych a rok później Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1927 r., przez sześć kolejnych lat, pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych na stanowisku referendarza, w tym w latach 1931 – 1932, na placówce w konsulacie polskim w Olsztynie. Po opuszczeniu MSZ został sekretarzem Wydziału Wykonawczego OWP, aż do jego delegalizacji przez władze. Następnie został członkiem Zarządu Głównego i Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego. Od 1932 r. był też czynnym publicystą i pisarzem politycznym. Publikował m.in. w „Gazecie Warszawskiej”, „Myśli Narodowej” i „Gazecie Olsztyńskiej[1].                                                                                                                                                                                          Sporo miejsca w swojej publicystyce poświęcał Giertych kwestii żydowskiej, a zwieńczeniem tej problematyki było ukazanie się, w drugiej połowie lat 30., dwóch książek, w których dokonał całościowego ujęcia wspomnianej kwestii. Pierwszą pozycją był Tragizm losów polski wydany w 1936 r.[2]. Giertych przedstawił w niej dzieje Polski pod kątem wpływu jaki miała na nie wywierać ludność żydowska, a ściślej jej świadoma elita. Wpływ ten był, oczywiście w myśl Giertycha, negatywny i to on właśnie kształtował ów tytułowy tragizm dziejów. Praca ta ukazuje nie tylko poglądy jej autora, ale poprzez jego częste odwołania do innych pozycji, także naukowych, może być uznana za książkę z dziedziny historii historiografii[3]. W chwili ukazania się spełniała rolę dwojaką, z jednej strony systematyzowała poglądy ludzi o przekonaniach narodowych na dzieje Polski, z drugiej, przez dotarcie do masowego odbiorcy, pełnić miała rolę propagandową. Jednym z celów tej propagandy, miało być uświadomienie czytelnikowi przyczyn upadku państwa polskiego w XVIII w., głównej roli ruchu narodowego w odzyskaniu polskiej państwowości oraz ukazaniu, że tylko świadomy tych zagrożeń, jakie nad polską wisiały i wiszą nadal, obóz narodowy, jest jedyną siłą polityczną zdolną do kierowania państwem. Można uznać ją za, niejako, kontynuację wątków poruszanych 10 lat wcześniej przez Romana Dmowskiego w jego pracy Polityka polska i odbudowanie państwa. Spora jej część jest poświęcona sprawie polskiej w czasie pierwszej wojny światowej oraz antagonizmowi obozu narodowego i  tzw. obozu niepodległościowego.

     Już we wstępie podkreślił Giertych motyw przewodni jaki towarzyszy dalszym kartom książki: „W badaniach dziejów Polski – i nie tylko Polski – pomijany bywa zazwyczaj pewien czynnik, który na przestrzeni ostatnich paru wieków potężnie na losach Polski i Europy zaważył. Czynnikiem tym jest działalność żydostwa, oraz związanych z żydostwem tajnych stowarzyszeń, istniejących w łonie społeczeństw chrześcijańskich”[4]. Tymczasem według autora, ani historykowi, ani politykowi nie wolno niedoceniać roli politycznej narodu żydowskiego. Jednocześnie zaznaczył, że nie należy też roli tej przeceniać „przypisując żydom (pisownia jak w oryginale) i masonerii właściwości i siły nieomal demoniczne”[5]. Tak kwestię żydowską ujmowano m. in. w hitlerowskich Niemczech. Tak więc, ujmując myśl Giertycha w skrócie, na dzieje powszechne główny wpływ miał konflikt między dążeniami narodów chrześcijańskich a przeciwstawnymi im celami narodu żydowskiego. Żydzi, jako mniejszość w Europie, aby skutecznie realizować swoją politykę wykorzystywały do tego towarzystwa tajne. „Gdzie się tylko dało, sprzymierzali się z miejscowemi czynnikami buntu, niezadowolenia i opozycji, zarówno w dziedzinie politycznej jak gospodarczej, religijnej czy innej, lub też sami ten czynnik buntu budzili do życia i dawali mu gotową, wyrobioną wiekowem własnem doświadczeniem formę organizacyjną w postaci tajnej organizacji”[6]. Celem tych działań miała być dla Żydów realizacja najważniejszej dla nich,  „ambicji mesjańskiej” – panowania nad światem. Giertych wyróżnił dwa wielkie sukcesy jakie udało się osiągnąć Żydom w realizacji ich celów – reformację w XVI w. oraz powstanie i rozwój masonerii w wieku XVIII, której wpływy utrzymywać się miały do czasów współczesnych autorowi.

     Żydzi, mieszkający w europejskich krajach katolickich, jako grupa posiadająca odmienną religię, zwyczaje i prawo, zawsze czuli się obco. Według Giertycha ich życie w diasporze to tylko w pewnym stopniu efekt prześladowań. W głównej mierze czynili to świadomie i dobrowolnie, po to „by wszedłszy między obce narody jako >międzynaród< wypełniający wszystkie społeczne szczeliny i stanowiący więzy między poszczególnymi krajami, łatwiej nad obcemi narodami zapanować”[7]. Stąd miała płynąć ich wrogość wobec ustroju opartego na nauce Kościoła, który był główną przeszkodą w realizacji tego planu. Dlatego celem żydowskich spisków miało być zniszczenie duchowych podstaw stanowiących siłę narodów europejskich, „by na gruzach moralnej struktury tych narodów zbudować władzę tych organizacji spiskowych, a za ich pośrednictwem – władzę Izraela”[8]. Istotną cechą tych spisków miała być „anonimowość ich kierownictwa”, dzięki której zwykli członkowie tych spisków, będący na niższym szczeblu organizacyjnym często nie mieli pojęcia o rzeczywistym celu tajnych zamiarów.

     Szczególnym punktem oskarżenia ludności żydowskiej o chęć „mesjańskiego” zapanowania nad światem była ich religia, która motywować miała elity żydowskie do realizowania tego przedsięwzięcia. Szczególne niebezpieczeństwo zagrażające katolickiemu porządkowi Europy, jakie wyłania się z kart Tragizmu losów Polski, płynąć miało od środowisk żydowskich wyznających Kabałę. Warto krótko przyjrzeć się tym elementom religii judaistycznej i jej odgałęzieniom, które interpretowane były, nie tylko przez Giertycha, jako zagrażające chrześcijańskiemu światu[9].

     Religia judaistyczna narodziła się jako wyznanie opierające się na Objawieniu, a u jej podstaw leżała wiara w jednego i jedynego Boga. Jednak, co podkreślał Feliks Koneczny, w starożytności uniwersalistyczne pojęcie Boga ulegało zmianom, zwłaszcza wśród ludu, gdzie traktowano Go jako boga plemiennego, z którym zawarto przymierze. Wypełnienie przez lud warunków owego przymierza, miało zapewnić mu wszelką przychylność opatrzności ze szkodą dla innych narodów. To materialistyczne, zdaniem Konecznego, pojmowanie przymierza miało zrodzić charakterystyczną „kontraktowość” religii żydowskiej, często podkreślaną przez badaczy dziejów żydowskich jako źródło późniejszych, świeckich sukcesów handlowych. Koneczny wyodrębnił na tej podstawie istnienie dwóch religii u starożytnych Żydów – oficjalnej, monoteistycznej, zakładającej wiarę w Boga uniwersalnego, którą wyznawali kapłani, prorocy i część społeczeństwa, zbliżona do świątyń oraz ludowej, opartej na wierze w Boga plemiennego (monolatria). Ta druga często przeradzała się w bałwochwalstwo. Monolatria właśnie miała, według Konecznego, stać się podłożem cywilizacji żydowskiej[10]. Cywilizacja ta była zatem sakralną – „Religię rozszerzono dogmatycznie na sprawy niereligijne, spisano to, wcielono do ksiąg świętych i nigdy nikt nie sprzeciwił się temu”[11]. Proces ten następował w dobie działalności Mojżesza, po którym pozostała Tora, czyli prawo święte, płynące bezpośrednio z bożego przykazu. Wciągnięcie do religii spraw świeckich m. in. prawa karnego, cywilnego, wszelkich urządzeń społecznych czy przepisów dotyczących gospodarki rolnej i hodowlanej oraz podporządkowanie ich świętemu prawu wytworzyło kolejną cechę cywilizacji żydowskiej – jej prawniczość. Koneczny zauważył też, że prawo, które wykształciło się u Żydów, nie było aposterioryczne, a więc wysnute z doświadczenia i dostosowywane do pojęć etycznych (sankcjonujące stosunki tworzące się w sposób naturalny), lecz aprioryczne, powstałe z odgórnie powziętego planu, dostosowujące rzeczywistość do konkretnego wymagania.

     Drugim źródłem religii i cywilizacji żydowskiej, obok Tory, stał się powstały między II a VI w. po Chrystusie Talmud. Powstawał jako efekt komentowania przez ogromną liczbę rabinów praw Tory. „Można śmiało powiedzieć, jako nie ma takiej rzeczy na ziemi ni niebie, o którejby tam nie dysputowano, lecz zawsze wyłącznie tylko ze stanowiska sakralnego. Są to komentarze do Zakonu, czyniące go jeszcze bardziej szczegółowym. Nie ma takiego zakamarka życia, któryby nie był ujęty przez talmud, w kluby przepisów, rzekomo od Jehowy pochodzących”[12]. Władysław Studnicki stwierdził, że Talmud oraz wynikające z niego rządy rabinów,  skutecznie przeciwdziałały asymilacji ludności żydowskiej żyjącej w diasporze z narodami wśród których żyli[13].

     Tymczasem, ok. XI lub XII wieku, wyłoniło się trzecie źródło religii żydowskiej – Kabała. Jej genezy upatruje się od nauki o tajemnych mocach liter świętego alfabetu hebrajskiego do której dołączono przejętą od Greków gematrię – polegającą na dopasowaniu do każdej głoski alfabetu specyficznej liczby i działaniu nimi. Miało to służyć m. in. odnalezieniu liczby Boga. Paul Johnson stwierdził, że źródłem nurtu kabalistycznego w judaizmie były, najkrócej ujmując, ludowe przesądy. „Żydzi praktykowali białą i czarną magię. Wykonywali sztuczki z ogniem, zmuszali ptaki by przestawały latać, a później latały znów, wywoływali dobre i złe duchy podczas ceremonii, które czasem trwały całymi nocami, następnie pozbywali się ich przez okadzanie. Wpadali w transy. Organizowali seanse”[14]. To podejście do zagadnień religijnych nie ograniczało się tylko do mas ludowych. „Przemawiało także do klas wyższych, gdzie przybierało formę mistycyzmu”[15]. Kabała była zatem ezoteryczną (wewnętrzną) stroną judaizmu, w odróżnieniu od jego strony egzoterycznej (zewnętrznej), którą reprezentuje Talmud[16]. Jako pewna szczególna wiedza o Bogu, przekazywana ustnie i w tajemnicy, miała umożliwić wtajemniczonym bezpośrednie z Nim porozumienie lub odkrycie bożego planu. Heiko Haumann nie zgadza się jednak na traktowanie nurtu kabalistycznego jako czysto mistycznego. „W jej (tzn. Kabały) ścisłym powiązaniu z religią i religijnymi przykazaniami, w jej szczególnej filozofii, widać wyraźnie elementy racjonalistyczne, łączące się z wpływami o charakterze mistycznym”[17].

     Przejawem działania spisków żydowskich w okresie średniowiecza były dla Giertycha m.in. wystąpienia sekty Albigensów czy działalność Zakonu Templariuszy. Działalność Albigensów (Katarów), rzeczywiście stanowiła zagrożenie dla społecznego ładu opartego na religii katolickiej, ale Giertych nie poparł swojej tezy żadnymi przesłankami, mającymi ukazać wpływ żydowski na postulaty tej sekty. Inaczej z Zakonem Templariuszy. Członkowie tego zakonu mieli podczas pobytu na Bliskim Wschodzie ulec wpływowi syryjskiej, muzułmańskiej sekty Izmaelitów (Izmailitów), przechowującej w swym łonie elementy pogańskie, żydowskie i gnostyckie a zorganizowanej w stopnie wtajemniczenia, hierarchicznie. Po osiedleniu się w Europie, wewnątrz zakonu miał pozostać ów uformowany na Wschodzie gnostycki ośrodek konspiracji o obliczu antykościelnym                                     i antychrześcijańskim. Ta wewnętrzna gnostycka konspiracja miała być głównym powodem kasaty zakonu. Decyzja ta spowodowała, zdaniem Giertycha, podcięcie wpływów żydowskich w chrześcijańskiej Europie[18]. Natomiast tajna struktura oparta na stopniach wtajemniczenia została wykorzystana przez inne tajne stowarzyszenia np. „Różokrzyżowców”. Można domyśleć się, że „żydowski” wpływ na działalność Albigensów miał polegać, według Giertycha, na, przejętym ze Wschodu, gnostyckim charakterze szerzonych przez nich zasad.

     Pierwszym zwycięstwem polityki żydowskiej w Europie było, dla Giertycha pojawienie się i ugruntowanie reformacji. Ona również miała być dziełem tajnych związków, które potrafiły „istniejące w Kościele samorodne fermenty i samorzutną opozycję germańskiej północy przeciwko Rzymowi umiejętnie podsycić i wyzyskać”[19].

     Początków tajnych związków („judaizujących”) w Polsce upatrywał Giertych w czasach ostatnich Jagiellonów[20]. Dwór wawelski miał być „silnie podminowany” przez tajne związki związane z ruchem reformacyjnym oraz włoskim humanizmem[21]. Także otoczenie królowej Bony stało się centrum owych związków a ich wpływ uwidocznić się miał w doprowadzeniu do sekularyzacji zakonu krzyżackiego i utworzenia w jego miejsce protestanckiego państwa[22].