15 sierpnia to w Polsce święto państwowe i kościelne. Rocznica "Cudu nad Wisłą"

Marzenia o Czerwonej Europie

W 1918 roku zakończyła się I wojna światowa. Na tereny Polski, opuszczone przez pokonaną armię niemiecką, wkroczyło wojsko sowieckie. Był to początek „czerwonego marszu” na Europę, który miał doprowadzić do światowej rewolucji proletariatu. Michaił Tuchaczewski głosił: „Na zachodzie rozstrzygają się losy powszechnej rewolucji, ponad martwym ciałem Białej Polski jaśnieje droga ku światowej pożodze”. W 1919 roku rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska. Pomimo wewnętrznego skłócenia Polska zjednoczyła się przeciw wspólnemu wrogowi. Stoczona wiele bitew, ale tylko jedna z nich przeszła do historii pod nazwą „Cudu nad Wisłą”. Była to bitwa warszawska w sierpniu 1920 r.

Działania militarne

Linia obrony liczyła ok. 800 km i była podzielona na trzy fronty. Dowodzili nimi generałowie Józef Haller, Edward Rydz-Śmigły i Wacław Iwaszkiewicz. Głównym przywódcą był Józef Piłsudski, choć już w 1920 r. w Polsce spierano się o autorstwo planu bitwy. Niektórzy historycy zwycięstwo przypisują generałowi Tadeuszowi Rozwadowskiemu. Rosjanie uważali, że zdobycie Warszawy to kwestia kilku godzin. Tymczasem to właśnie na przedpolach naszej stolicy rozegrały się centralne wydarzenia bitwy warszawskiej, które doprowadziły w rezultacie do klęski bolszewików. W październiku nastąpiło zawieszenie broni, a w marcu 1921 r. zawarto traktat ryski, regulujący na długi okres stosunki polsko-rosyjskie i określający polską granicę wschodnią.

Cud nad Wisła

Określenie „Cud nad Wisłą” w odniesieniu do bitwy stoczonej w dniach 12-25 sierpnia 1920 r. zostało po raz pierwszy użyte przez posła i redaktora, prof. UJ Stanisława Strońskiego, który 14 sierpnia w „Rzeczpospolitej” pisał o „Cudzie nad Marną”, czyli zwycięstwie Francji nad Niemcami w 1914 r. Tak więc bitwa warszawska została uznana za cud jeszcze w przeddzień rozstrzygających ją wydarzeń. Później sformułowania tego użył też podczas mowy sejmowej Wincenty Witos.

Nie bez przyczyny nazwa ta nawiązuje do religii i sfery nadprzyrodzonej. Kiedy żołnierze walczyli, reszta społeczeństwa polskiego zgromadzona była w kościołach na całonocnych adoracjach, podczas których modlono się głównie do Matki Boskiej Częstochowskiej. A generał Józef Haller wspominał: „Rozkaz 13 sierpnia został wydany po gorących modlitwach do Boga za najpewniejszym pośrednictwem Orędowniczki naszej i Królowej, Najświętszej Matki Chrystusowej, z całą ufnością w pomoc Bożą, ale też po sumiennym rozważeniu sytuacji wojsk naszych i nieprzyjacielskich i wzięciu pod uwagę ostatnich informacji, jak i czynników zaskoczenia niespodziewanym atakiem upojonego zwycięstwami nieprzyjaciela.”

Papież Jan Paweł II stwierdził: „O wielkim Cudzie nad Wisłą przez całe lata trwała zmowa milczenia. Dlatego Opatrzność Boża niejako nakłada dzisiaj obowiązek podtrzymywania pamięci tego wielkiego wydarzenia w dziejach naszego narodu i całej Europy, jakie miało miejsce po wschodniej stronie Warszawy”. W swej książce „Pamięć i tożsamość” napisał: „Wiecie, że urodziłem się w roku 1920, w maju, w tym czasie, kiedy bolszewicy szli na Warszawę. I dlatego noszę w sobie od urodzenia wielki dług w stosunku do tych, którzy wówczas podjęli walkę z najeźdźcą i zwyciężyli, płacąc za to swoim życiem. Wtedy, w 1920 roku, komunizm jawił się jako bardzo mocny i groźny. Już wtedy zdawało się, że komuniści podbiją Polskę i pójdą dalej do Europy Zachodniej, że zawojują świat. W rzeczywistości wówczas do tego nie doszło. Cud nad Wisłą, zwycięstwo marszałka Piłsudskiego w bitwie z Armią Czerwoną, zatrzymało te sowieckie zakusy”.

Kościół katolicki obchodzi 15 sierpnia święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, określane także jako święto Matki Bożej Zielnej.

Skutki

Bitwa warszawska zaowocowała niepodległością Polski i zahamowaniem ekspansji rewolucji komunistycznej. „Nie ulega bowiem najmniejszej wątpliwości, iż z upadkiem Warszawy środkowa Europa stanęłaby otworem dla propagandy komunistycznej i dla sowieckiej inwazji”- ocenił lord d`Abernon, szef brytyjskiej misji wojskowej. Na pamiątkę tej bitwy Sejm RP w 1992 r. wprowadził do kalendarza święto Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, obchodzone 15 sierpnia. W zeszłym roku podczas tej uroczystości Prezydent Lech Kaczyński powiedział: „Piętnasty sierpnia to dzień, który symbolizuje największe nasze zwycięstwo od czasów Wiednia i Parkanów. To jeden z największych dni w historii polskiego oręża w jego trwających już ponad tysiąc lat dziejach. Słusznie obchodzony jest jako dzień Wojska Polskiego.”

Zobacz także:
Dokumenty dotyczące wojny polsko-bolszewickiej