Inwazja U.S.A. na Paname - I

Skorzystam z gasnacej juz fali wzbudzania zainteresowania rozjezdzaniem amerykanskimi czolgami Grenlandi i Panamy, a kto wie, moze tez Kanady i popisze troche o inwazji na Paname. Nie tej zmyslonej przez gadajace glowy, ktore ze wzgledu na przewidywalnosc sa moimi ulubiencami, tylko prawdziwej, ktora juz kiedys sie wydarzyla.

Najpierw jednak tlo, a jest nim "dyplomacja kanonierek" (gunboat diplomacy), ktora wprawdzie rozkwitala na poczatku XX w., ale i dzis tez nie stracila na atrakcyjnosci. Poczatek dala flota "Czarnych Okretow" w liczbie czterech, ktora w 1853 r. wplynela do Zatoki Tokijskiej sklaniajac izolujaca sie od swiata Japonie dp otwarcia na handel ze swiatem, a szczegolnie ze Stanami Zjednoczonymi.  W 1860 r. przybyla z Japonii do USA 77-osobowa delegacja na czele z trzema samurajami, przywozac ze soba umowe handlowa, na mocy ktorej otwarte zostaly dla statkow amerykanskich niektore porty. Dyplomacja kanonierek polegajaca na pokazie sily, nasilila sie na poczatku XX w. w rejonie Ameryki Srodkowej. Oficjalnie polityke "Wielkiego Kija" (Big Stick) oglosil prezydent T. Roosevelt w 1904 r. Stala sie instrumentem polityki zagranicznej Stanow Zjednoczonych. Zaraz potem, w 1905 r. zmuszono Paname do splaty dlugow zaciagnietych we Francji, Niemczech i we Wloszech. Rok pozniej nastapila okupacja Kuby i Nikaragui, a w 1912 r. wojska amerykanskie zajely Veracruz w Meksyku. Z kolei, w 1915 r. amerykanska piechota morska zajela Haiti. Wielkim wydarzeniem o charakterze swiatowym byla pokazowka w postaci trwajacego  kilkanascie miesiecy (XII 1907 - II 1909) rejsu wielkiej "Bialej Floty", ktora oplynela glob ziemski zawijajac do 20 portow. Nie byly to kanonierki, czyli niezbyt duze okrety wyposazone w niewielka ilosc dzial wystarczajacych do zastraszenia tych opornych znajdujacaych sie na ziemi. Ta wielka flota skladala sie z czterech dywizjonow na czele, ktorych plynely pancerniki. Z nimi nie bylo zartow.

Kanonierki bywaly przyjazne dla Panamczykow, w 1903 r. flotylla okretow wojennych wsparla rebeliantow walczacych o niepodleglosc przeciwko wojskom kolumbijskich. Los usmiechnal sie do Panamczykow nieco pozniej w postaci gigantycznej inwestycji amerykanskiej, jakim byl Kanal Panamski. W ten to sposob  malutka republika bananowa zajela zauwazalne miejsce w geografii swiata, szczegolnie na mapach kapitanow statkow handlowych, ktorzy mogli zaoszczedzic tysiace mil w swych pracowitych rejsach. Poziom zycia mieszkancow kraju wzrosl, ale nie na tyle by zerwac z ubostwem i nedza.

Po raz kolejny Panamczycy wygrali los na loterii, gdy w dniu 7 IX 1977 r. zostal zawarty pakt Torijos-Carter (to prezydenci), na mocy ktorego kanal mial byc przekazany miejscowym w 2000 r. Wystarczylo poczekac, by nastapil skok w profitach plynacych z posiadania strategicznej infrastrukury w skali swiatowej. Tego spokoju jednak nie bylo za sprawa dyktatury, ktora jak grzyb wyrosla w tym kraju. Prawde mowiac, w tamtych okolicach ta forma sprawowania wladzy znajdowala dla siebie zyzna glebe. W tym przypadku sprawca byl czlowiek wojskowy, Manuel Noriega, ktory poczatkowo byl agenciakiem CIA. Przez szereg lat byl dla Amerykanow "naszym skur..synem", ktorej to formuly nie brzydzili sie zarowno republikanscy, jak i demokratyczni prezydenci. Nawiasem mowiac, jest to przypomnienie, ze w polityce zasady moralnosci maja ograniczony walor.

W czasach prezydentur R.Reagana (1981-1989), kiedy to sprawy Ameryki Srodkowej mialy duze znaczenie, wladze Panamy byly w miare mocna przeciwwage dla komunistycznej Kuby. Noriega wspieral contras walczacych z lewicowymi sandinistami w Nikaragui czy lewicowymi silami w El Salvador.  W obu krajach bylo bardzo krwawo. Mialem w pracy kolege o imieniu Carlos, ktory opowiadal mi jak wladze wojskowe masakrowaly ludzi w Salwadorze. W 1981 r. powstal tam Narodowy Front Wyzwolenia Farab undo Marti (FMLN), ktory przez lata toczyl nierowna walke z Junta Rzadu rewolucyjnego, a w latach 1984-1989 z dyktatorem, prezydentem Jose Napoleonem Duarte.

Noriega  poczul sie za mocno w siodle i zaczal zarabiac na przemycie narkotykow do USA. Drugim przewinieniem bylo zniszczenie demokracji w kraju. dyktatorem zostal w 1983 r.   Kres nastapil w pamietnym dla Panamczykow roku 1989. Poczatek daly wybory prezydenckie odbyte w maju 1989 r. Noriega oglosil sie zwyciezca i jego bojowkarze pobili rzeczywistego zwyciezce, cywila, Guillermo Endare (podobno wygral w stosunku 3:1), a pozniej nieraz folgowali sobie bijac jego zwolennikow.

Rozochocony dyktator nie docenil prezydenta George'a H.W. Busha, ktory objal wladze  na poczatku 1989 r. Na poczatku wrzesnia zainstalowal swojego kolege ze szkolnej lawy, Francisco Rodrigueza na stanowisku prezydenta kraju. Nie znaczy to, ze zapomnial o sobie, nie krzywdy nie bylo; w dniu 15 XII 1989 r. Panamskie Zgromadzenie Ogolne oglosilo gen. Noriege "Liderem Maximo" (mial 170 cm. wzrostu i byl watlej postury). Do tego, parlament panamski przyjal rezolucje o charakterze samobojczym, mianowicie, ogloszono, ze pomiedzy Panama i USA jest stan wojny. Niby prosiloby sie nazwac ten akt ostatnim slowem do draki, ale tak nie bylo. amerykanie juz mieli przygotowany plan inwazji na Paname; dopracowywano juz tylko szczegoly.