Lewicowa inicjatywa dazy do upanstwowienia berlinskich koncernow mieszkaniowych (I)

Ilez to razy w historii mielismy do czynienia z wszelkiego rodzaju akcjami typu reform rolnych, wywlaszczania, upanstwowienia, itp. Ci, ktorzy nie maja, albo nie wypracowali sami czegos albo politycy chcacy rozwiazac swoje problemy, patrza pozadliwym okien na cudza wlasnosc i rozwazaja, jak mozna przejac cudze dobra w imieniu ogolu. Niemcy opieraja sie wprawdzie na systemie socjalnej gospopdarce rynkowej, ktora gwarantuje wlasnosc prywatna, ale wciaz pojawiaja sie zakusy podgryzania tej zasady. W Berlinie powstala ostatnio nowa inicjatywa lewicowych ugrupowan, tzw. „Deutsche Wohnen &Co. Enteignen“(Deutsche Wohnen i inne uwlaszczyc).

1. Idee zwolennika upanstwowienia ziemi Silvio Gesella w lewicowej terazniejszosci

Nie tylko K.Marks, W.Lenin czy J.Stalin forsowali idee upanstwowienia. Takze inni, mniej znani mysliciele tworzyli podobne koncepcje. Jednym z nich byl Silvio Gesell, ktorego teorie zostaly obecnie odgrzebane przez niemiecka lewice. Pasuja one wypisz wymaluj do zamierzen berlinskiej inicjatywy. S.Gesell (1862-1930) to handlowiec, teoretyk finansowy oraz reformator socjalistyczny, ktory dzialal na terenie Niemiec, Argentyny oraz Szwajcarii. Po uzyskaniu matury zajal sie handlem w rodzinnym przedsiebiorstwie. W 1887 roku otworzyl filie przedsiebiorstwa swoich braci w Buenos Aires, w Argentynie zajmujaca sie importem produktow z zakresu medycyny, higieny. Doswiadczenia z kryzysow gospodarczych w tym kraju zainspirowaly go do zajecia sie problematyka finansow, w szczegolnosci teorii pieniadza. Chociaz byl samoukiem, bez studiow, juz w 1891 napisal swoje pierwsze teoretyczne studia na ten temat. W nastepnym roku, po przekazaniu firmy bratu wrocil do Niemiec, a potem przeniosl sie do Szwajcarii, gdzie zalozyl czasopismo „Die Geld- und Bodenreform“ (Pieniadz i reforma gruntowa). Nastepnie, po ponownym czteroletnim pobycie w Argentynie (1907-1911) wrocil na stale do Niemiec. W 1916 roku opublikowal swoje najwazniejsze dzielo pt. „Die natürliche Wirtschaftsordnung durch Freiland und Freigeld“ (Naturalny porzadek gospodarczy poprzez wolna ziemie i wolny pieniadz). Zaangazowal sie takze politycznie w roku 1919, gdy to zostal powolany na ministra finansow w Rewolucyjnej Republice Rad w Bawarii. Jego urzedowanie trwalo tylko tydzien. W tydzien po proklamacji, rzad tej samozwanczej republiki zostal obalony. Gesell aresztowany 13 kwietnia, po kilkumiesiecznym pobycie w areszcie, w procesie Monachium, w lipcu, zostal uniewinniony. Bardzo interesujacy artykul o tej Bawarskiej Republice Rad napisal nasz kolega z blogu Tymczasowy, zob. Czy Polska uratowala Zachod w 1920 r. ?, http://blogmedia24.pl/node/83566

W koncepcji naturalnego porzadku S.Gesella pieniadz i ziemia stanowia centralna role. Jego zdaniem pieniadz dostarcza zbyt duzo korzysci jego posiadaczom. Pieniadz bowiem nie rdzewieje, mozna go gromadzic, stawac sie bogatszym, uzyskiwac wysokie zyski z odsetek. Stad wielcy posiadacze pieniadza w porownaniu z sila robocza i towarami uzyskuja caly czas korzysci. Zabieraja bowiem odsetki czyli tez pieniadz, ktore jego zdaniem powinne nalezec sie osobom pracujacym i produkujacym. Zamiast puszczac pieniadz w ruch, chomikuja go i zaklocaja cyrkulacje rynkowa. Sa wiec w jakms sensie szkodnikami. Ogromna przewaga pieniadza prowadzi do zaklocen w relacjach miedzy kupujacymi i sprzedajacymi. Stad wedlug niego, pieniadz jako naturalne dobro powinien z biegiem czasu tracic na wartosci. Tracacy na wartosci pieniadz bedzie szybko wydawany, pozyczany innym bez odsetek, zamiast sluzyc jako srodek do kumulowania dobr. Postulowal wiec wprowadzenie masowo pieniedzy papierowych, na ktorych mozna byloby wdrukowywac stopniowe obnizanie ich wartosci lub wpisywac na nich date utraty ich waznosci. Wlasciciele nie dostawaliby zadnych odsetek. Taki pieniadz nazwal Gesell „Freigeld“ czyli wolnym pieniadzem. Jest go pod dostatkiem, latwo mozna otrzymac bezprocentowe kredyty. Nikomu nie oplaca sie trzymac go, gdyz nie przynosi zyskow w postaci oprocentowania i traci na wartosci w skutek dewaluacji. Posiadacze ponosza straty, ktore dzialaja na ksztalt oplaty dewaluacyjnej. Wolny pieniadz uwolniony od odsetek oraz funkcji oszczedzania bylby tylko srodkiem wymiennym, sluzacym cyrkulacji rynkowej.

Jakze podobne jest to do wprowadzanego obecnie w UE minusowego oprocentowania! Gdyby S.Gesell zyl do dzisiaj, zobaczylby, ze jego idee sa wprowadzane w zycie. W swiatowych centralnych kregach finansowych mysli sie o likwidacji pieniadza w postaci banknotow i wprowadzanie pieniedzy jako zapisu na koncie. Mozna wtedy odciagac z kont minusowe oprocentowanie albo sciagac automatycznie podatki. Na przyklad w UE sa juz wycofywane wielkie banknoty 500 €. Potem przyjdzie kolej na banknoty 200€ i 100€. Co ciekawe juz za czasow prezydendta G.W.Busha, w roku 2009, jego doradca i slynny ekonomista, autor wielu podrecznikow akademickich N.G.Mankiw zalecal dla amerykanskiego banku centralnego FED wprowadzenie negtywnych stop procentowych, aby wyjsc z kryzysu (It May Be Time fort he FED to Go Negative) powolujac sie przy tym na poglady S.Gesella.

Drugim waznym skladnikiem teorii S.Gesella byla sprawa wlasnosci ziemi. Obok pieniedzy wlasnosc ziemi jest istotnym czynnikiem decydujacym o powstawaniu zroznicowania klasowego czyli kto jest bogaty, a kto pozostanie biedny. Ziemia stanowi niezwykle element czynnik skladowy posiadanych zasobow, ktory w dodatku przynosi ogromne dochody. Szczegolnie w duzych aglomeracjach zdominowanych przez przemysl brakowalo juz wtedy parceli budowlanych i mieszkan. Ziemia jest jednak zdaniem Gesella produktem natury a nie ludzi. Nalezy ona do wszystkich ludzi i powinna byc pomiedzy nimi podzielona. Stad staje sie jasne, ze reforma pieniezna nie przyniesie efektow bez reformy gruntowej i uwlaszczenia ziemi. Zachodzi bowiem obawa, ze posiadacze bezprocentowych pieniedzy lokowaliby je w ziemie i nieruchomosci. Reforma gruntow polegalaby na zniesieniu wlasnosci ziemi. Powstalby wtedy Freiland czyli wolna ziemia. Wywlaszczeni wlasciciele dostalibyby odszkodowania i uzytkowaliby tylko wydzierzawiona ziemie, za ktora placiliby panstwu oplaty dzierzawne. Grunt zostalaby wydzierzawiony, oplaty z dzierzawy plynelyby do wspolnych kas i potem bylyby sprawiedliwie dzielone. Wszystko to odbyloby sie pod kontrola panstwa, gdyz ziemia stalaby sie quasi panstwowa. Gesell mial przy tym idee, ze pieniadze te bylyby przeznaczane dla matek posiadajacych dzieci i podzielone wedlug ich ilosci. Czyniloby to je niezaleznymi od mezczyzn. Poglady Gesella mialy wielu kontynuatorow, ale nie bede tego dalej rozwijal. Wazne jest, ze stanowia one baze teoretyczna dla wszelkich ruchow uwlaszczeniowych oraz koncepcji zmierzajacych do ograniczenia roli pieniadza. Sa one rozpoznawalne w wielu lewicowych ruchach i inicjatywach, ktore nie musza nawet powolywac sie na Marksa czy Lenina.

Obecna sytuacja na rynkach finansowych ma niektore cechy zywcem wziete z teorii wolnego pieniadza Gesella. Nie ma obecnie odsetek powiekszajacych fortuny, ale wprost przeciwnie przyjmuja one ujemne wartosci. Polityka ratowania Euro i budzetow zadluzonych panstw UE, (Draghi i jego what ever it takes; za wszelka cene, wszystko co trzeba od 2012 roku) zmusza wlascicieli posiadajacych bezodsetkowe pieniedze do lokowania ich w dobrach trwalych, czyli w nieruchomosciach zabudowanych lub niezabudowanych czyli do kupowania gruntow. Sa oni wygranymi obecnej sytuacji ekonomicznej. Wzrost inwestycji w grunty i nieruchomosci pociaga za soba wzrost czynszow mieszkaniowych. To z kolei napotyka na opor dotknietych procesem podrazania czynszow mieszkancow, ktorzy tworza inicjatywy probujace temu przeciwdzialac. Maja one na celu zniesienie prywatnej wlasnosci ziemi i nieruchomosci, tak jak to marzyl Gesell w swojej teorii o uwlaszczeniu. Lewicowe partie popieraja ich dazenia wpisujac je w cele swoich programow. Tematem drugiej czesci mojego artykulu beda dzialania berlinskiej inicjatywy dazacej aktualnie do uwlaszczenia wielkich koncernow mieszkaniowych w stolicy Niemiec.