Problem z Renesansem - VII

Nie ma powszechnie uznane daty poczatku Renesansu podobnie jak i jego konca. Rozne wersje plasuja zakonczenie w przedziale 1520-1630. Wedlug Petera Burke  nawet jesli sie podaje jakas date, to nie moze to byc "ostra" data konca tego ruchu. Jest to okreslenie za mocne, lepiej jest mowic o "dezintegracji". Unika sie w ten sposob uzywania terminow "upadek" czy "zmierzch". Jezeli przyjac rok 1520 i dekade po nim nastepujaca to dlatego, ze byl to okres przejscia od szczytowego okresu Renesansu do okresu Manieryzmu. Ten drugi okres nazywany tez bywa poznym Renesansem. Zas sam Manieryzm  nawet nie moze byc nazywany "ruchem" gdyz byl jedynie  tendencja.

Manieryzm cechowala elegancja, lekkosc, dowcip i anty-klasycznosc. Jednak przesada jest mowic, choc sie to robi, ze Manieryzm byl anty-Renesansowy. 

W architekturze Manieryzm oznaczal o nierespektowanie przyjmowanych w Renesansie zasad porzadku i proporcji. Zwiazane z tym byly pewne niejasnosci. "Niegramatyczny budynek taki jak palac budowany w Heidelbergu w latach 1550-ych, znany od imienia jego fundatora Ottheinrichbau, mogl byc efektem zarowno  ignorancji jak i wyrafinawania".

Zmierzch Renesansu mozna tlumaczyc wewnetrzna dynamika tego ruchu. Podobnie jak i inne tradycje artystyczne na mocy wlasnego rozwoju Renesans wyczerpal swoje tworcze mozliwosci i rodzilo sie  pytanie; "Co dalej?". Zarowno mistrzow-artystow jak i wyrafinowanych odbiorcow sztuki moglo bawic igranie z konwencjami, zartobliwe ich traktowanie. Moglo to byc uznawane za przejaw finezji.

Pewnej cezury mozna tez szukac w czynnikach pozaartystycznych. W tym przypadku byla to inwazja wojska francuskich na Wlochy i zlupienie Rzymu w 1527 r. Do tego nalezy dodac luteranska schizme.

Spoleczne i ekonomiczne okolicznosci konca czegos starego i poczatku czegos nowego polegaly na przesuwaniu sie bogactwa i wladzy z bogatych miast-panstw rzadzonych przez cechy miejskie i patrycjuszy do duzych posiadaczy ziemskich. A byli nimi ksiazeta i krolowie otoczeni dworami. To wlasnie bylo otoczenie sprzyjajace rozwojowi Manieryzmu, sztuki eleganckiej, wyrafinowanej, siegajacej do srodkow aluzji i ironii. Stala sie ona czescia stylu arystokratycznego.

Nie mozna tez pominac jeszcze innego czynnika jakim byla Rewolucja Naukowa w XVII wieku. Wiazana z nazwiskami Galileusza, Kartezjusza czy I.Newtona  na przyklad doprowadzila do odchodzenia od pogladow na wszechswiat uznawanych  w starozytnosci i Renesansie.

Dezintegracja a nie upadek Renesansu lepiej oddaje sytuacje "po-renesansowa". Jego elementy nadal trwaly w kulturze wloskiej i europejskiej. Doszlo nawet do tego, ze okres piastowania tytulu papieza przez Urbana VIII nazywany byl "drugim rzymskim Renesansem".

Tak czy inaczej czas Renesansu minal. zmienilo sie spoleczenstwo i jego klutura.