Węzły polskiej pamięci - nowy cykl wykładów prof. A. Nowaka

  "W ramach projektu "PRZESZŁOŚĆ I PERSPEKTYWA - nowa polityka historyczna", realizowanego przez Stowarzyszenie Solidarni2010, zapraszamy na nowy cykl wykładów profesora Andrzeja Nowaka.

Cykl wykładów profesora Andrzeja Nowaka "Węzły polskiej pamięci" odbywać się będzie w Domu Pielgrzyma Amicus, w godz. 17.00 - 19.00, sala konferencyjna 1.p.
Warszawa, ul. kard. S. Hozjusza 2 [parafia św.St.Kostki na Żoliborzu]; dojazd: metro Pl.Wilsona.

Program na 2016r. [spotkania będą kontynuowane w 2017 r.]:

• 6 września 2016 – „Wolność”
Od Przywileju koszyckiego 1374 - do Konstytucji 3 Maja 1791

• 4 października 2016 - „Odwaga”
Grunwald 1410 - Westerplatte: major Henryk Sucharski 1939, Jan Paweł II 1987, Lech Kaczyński 2009

• 8 listopada 2016 – „Unia”
Horodło 1413 - Lublin 1569

• 6 grudnia 2016 - „Bratni spór”
Mątwy 1666 - Zamach majowy 1926

Bezpośrednio po każdym wykładzie zapraszamy do udziału w otwartych debatach moderowanych przez profesora Andrzeja Nowaka.
Proponujemy także publikację wypowiedzi uczestników dyskusji lub jej słuchaczy - pod warunkiem przesłania podpisanego tekstu do publikacji na podany poniżej adres mejlowy. Zapewniamy również możliwość wcześniejszego zadawania pytań - zostaną one przekazane Prowadzącemu i włączone do dyskusji.

Transmisja on-line.
Wykłady będą dostępne na portalu solidarni2010.pl pod specjalną zakładką projektu.

Projekt dofinansowany przez Ministra Spraw Zagranicznych w ramach konkursu „Wsparcie wymiaru samorządowego i obywatelskiego polskiej polityki zagranicznej 2016”.

Organizator: Stowarzyszenie Solidarni2010,
solidarni2010projekty@gmail.com

 Jak widać wykłady będą się odbywać w każdy PIERWSZY wtorek miesiąca [a nie w trzeci, jak poprzednio].  Wczoraj, 6.09.2016, miał miejsce pierwszy z nich, poświęcony wolności.  Przed nim pani Hanna Dobrowolska poprosiła obecnych o wpisywanie sie na listę obecności.  Jest to potrzebne do sprawozdania dla MSZ.  Właściwy wykład zaczął się o 17:15.  Profesor przedstawil w nim dzieje wolności szlacheckiej w I RP.  Zaczął jednak od fragmentu pamietników Stanisława Augusta, który został w młodości posłem ziemi łomżyńskiej i wręcz brzydził go fakt, że musiał się w tym celu podlizywać "brudnej i zawszonej ciżbie szlacheckiej".

  Prelegent przeszedł potem do zarania idei wolności w Polsce.  Miała ona początkowo charakter czysto intelektualny, a pojawiła się w pismach Wincentego Kadłubka, opisujących demokratyczne rządy wybranego z woli ludu księcia Kraka.  Była to jednak postać mityczne, a prawdziwi książęta z XIII wieku rządzili despotycznie, ograniczani co najwyżej prawem zwyczajowym.  Zmianę tego stanu rzeczy zawdzięczaliśmy temu, iż kolejni królowie Polski nie mieli prawowitych dziedziców.  Aby więc zabezpieczyć sukcesję - niejako przekupywali oni wielmożów i stan rycerski [późniejsza szlachtę] kolejnymi przywilejami {TUTAJ}.

 Za Kazimierza Wielkiego powstały statuty : wielkopolski i wiślicki {TUTAJ}, przenoszące na polski grunt niektóre podstawowe zasady prawa rzymskiego [np. "prawo nie działa wstecz"].  W zamian za uznanie Jadwigi królem Polski, Ludwik Wegierski nadał przywilej koszycki [m.in.zwolnienie z wiekszości podatków].  Władysław Jagiełło zapewnil nietykalność osobistą szlachty w zamian za prawo do tronu dla jego synów.  Ci kontynuowali politykę zjadnywania sobie szlachty za pomocą różnych przywilejów.  W roku 1505 uchwalono konstytucję sejmowa Nihil novi..., zakazujaca królowi wydawania ustaw bez zgody Sejmu i Senatu {TUTAJ}.  Wydarzenie to uznano za poczatek demokracji szlacheckiej w Polsce.

 Funkcjonowała ona nieźle w wieku XVI, a wzmocniło ją wprowadzenie wolnej elekcji królów.  Nawet "liberum veto"poczatkowo miało racjonalne uzasadnienie.  Jego istnienie służyło do ochrony mniejszości przed tyranią wiekszości.  Poza tym w sejmie I RP 2/3 posłów było z Korony, a tylko 1/3 z Litwy.  Istnienie "liberum veto" cementowało więc unię Polski z Litwą.  Wypaczono jednak tę ideę przyznając pojedyńczym posłom prawo do zrywania sejmów.  Odpowiedzialny za to był marszałek Sejmu Andrzej Maksymilian Fredro.  Do tego doszedł rosnacy wpływ magnaterii, przekupującej szlachtę.  W efekcie republika szlachecka przekształcała się w oligarchię, a idea wolności stała się fasadowa.  Skutki wszyscy znamy.

 Wykład trwal do 18:45, po czym nastąpiło  pół godziny bardzo ciekawej debaty.  Ja wyraziłam pogląd, że ustrój I RP wymagał naprawy, ale najważniejszą przyczyną jej upadku była Wojna Północna, która przyniosła zniszczenia większe [proporcjonalnie do ówczesnej liczby ludności] niż potop szwedzki, czy druga wojna światowa [pisałam o tym {TUTAJ}].  Profesor odpowiedział, że jego zdaniem, najistotniejszy był wzrost potęgi Rosji po tej wojnie.  Drużynowy harcerski zwrócił uwagę na to, że demokracja szlachecka nie obejmowała mieszczan i chłopów, których położenie stopniowo się pogarszało.  Prof. Nowak przyznał mu rację, zauważając jednak, że swobodami obywatelskimi cieszyło się w Polsce ok. 10% ludności, podczas gdy w Anglii - 0,5%.  Kilka głosów nawiązywało do chwili obecnej, np. do protestów w sprawie uwolnienia Zygmunta Miernika, skazanego na niesprawiedliwie surową karę za błahe przewinienie.

 Spotkanie zakończyło się o 19:15.