Jeśli chcesz poznać historię miasta czy ziemi, idź na cmentarze....
Cmentarz Łyczakowski
Jedno z magicznych miejsc Lwowa, gdzie chyba najlepiej uwidoczniona jest historia miasta i jego mieszkańców w ciągu ostatnich 200 lat. Złożone losy miasta tak bliskiego nam, ale również Ukraińcom, Żydom, Ormianom i przedstawicielom innych nacji, którzy zamieszkawszy - pokochali je, zrywy powstańcze w czasach zaborów, czego niezbitym dowodem są kwatery powstańców listopadowych i styczniowych na cmentarzu, konflikty narodowościowe wieku XX, które doprowadziły do tragicznej walki dotychczasowych sąsiadów o władzę nad miastem i które po krwawych doświadczeniach II wojny światowej echem batalii o Cmentarz Orląt nie są obce i obecnym pokoleniom, chwalebne i tragiczne dzieje pokoleń naszych rodaków znalazły swoje odzwierciedlenie w grobach Łyczakowa.
Miejsce jakże chwalebne, dumne a jednocześnie smutne i pełne nostalgii. Wspaniałe grobowce, rzeźby nagrobne, dostojne kaplice.
W I połowie XIX w. w dekoracji nagrobków dominowała klasycystyczna rzeźba tak znanych mistrzów, jak Hartmann Witwer, Antoni i Jan Scimserowie, Paweł Eutele. Ich tradycje, noszące wyraźny wpływ szkół zachodnioeuropejskich w drugiej połowie XIX i na początku XX w. kontynuowali: Abel Maria Perier, Henryk Perier, Parys Filippi i dalej już wychowankowie miejscowych szkół i pracowni: Julian Markowski, Edmund Jaskólski, Tadeusz Barącz, rodzina Tyrowiczów, Witold Rawski i inni.
Wędrowałam po alejkach cmentarnych, czytając nazwiska - w zdecydowanej większości polskie - znów nie wiedząc, że to jeden z panteonów polskiej chwały. Niedaleko od bramy wejściowej trafiłam na pierwsze znane nazwisko: Gabriela Zapolska, nieco dalej kolejne: Maria Konopnicka. Po drodze górujący obelisk z lwem, tak charakterystycznym dla tego miasta - czytam inskrypcję: Ordon. "Redutę Ordona" - tak wspaniały wiersz recytowało się w szkole; zdziwienie więc - Ordon tutaj? Niedaleko Konopnickiej Artur Grottger, tuż obok - Stefan Banach, w niedalekim sąsiedztwie znany lwowski architekt, którego dzieło - Operę Lwowską podziwiają kolejne pokolenia - Zygmunt Gorgolewski. Wracając do głównej alei napotykam grób - pomnik Seweryna Goszczyńskiego, w innym zaś miejscu historyka i pisarza - Władysława Bełzy..
Pomnik Juliusza Konstantego Ordona, oficera Wojska Polskiego, powstańca listopadowego
Pomnik Stanisława Szczepanowskiego, ekonomisty, przedsiębiorcy naftowego, polityka.
Na łuku tryumfalnym widnieje inskrypcja: Mortui sunt ut liberi vivamus" - Umarli, abyśmy wolni żyli.
Ale nikt tak pięknie nie napisał o tym cmentarzu, jak poeta Marian Hemar:
A mnie tak śpiewem chodzi po głowie,
Że tam się został-daleko stąd-
Na tym cmentarzu, na Łyczakowie,
Małych mogiłek równiuśki rząd-
Rząd koło rzędu, drugi i trzeci,
Czwarty i piąty – w oczach je mam.
Gdzie , dajmy na to, na całym świecie
Jest drugi cmentarz taki, jak tam?
Listopad sypie garściami liści
Na grządki, w których pokotem śpią
Małe batiary-gimnazjaliści-
Pod czarną ziemią- za siwą mgłą.
Śmierć, co po drodze, to kosą zetnie.
Po ziemi chodzi z głową wśród gwiazd.
Czternastoletnie...Piętnastoletnie...
I już im groby zagłuszył chwast.
Matka płakała: Czyś ty zwariował?!
Ojciec się gniewał : Czyś ty się wściekł?!
Zamknął go w domu, czapkę mu schował.
Kolega gwizdnął - i chłopiec znikł.
Chłopiec od szewca, chłopiec od krawca,
Chudy gazeciarz, różowy skaut
Patrzcie się, jaki znalazł się zbawca!
Akurat ciebie trzeba na gwałt!
Kto go tak uczył? Kto go tak skusił?
Jaką muzyką? Do jakich słów?
Kto go opętał? Kto go przymusił,
Żeby on zginął? Za co? Za Lwów-
Kto mu wyszeptał słowo nadziei,
Że on na zawsze, na wszystkie dni,
Do polskiej mapy ten Lwów przyklei
Gumą arabską...kropelką krwi...?
Że tam się został-daleko stąd-
Na tym cmentarzu, na Łyczakowie,
Małych mogiłek równiuśki rząd-
Rząd koło rzędu, drugi i trzeci,
Czwarty i piąty – w oczach je mam.
Gdzie , dajmy na to, na całym świecie
Jest drugi cmentarz taki, jak tam?
Listopad sypie garściami liści
Na grządki, w których pokotem śpią
Małe batiary-gimnazjaliści-
Pod czarną ziemią- za siwą mgłą.
Śmierć, co po drodze, to kosą zetnie.
Po ziemi chodzi z głową wśród gwiazd.
Czternastoletnie...Piętnastoletnie...
I już im groby zagłuszył chwast.
Matka płakała: Czyś ty zwariował?!
Ojciec się gniewał : Czyś ty się wściekł?!
Zamknął go w domu, czapkę mu schował.
Kolega gwizdnął - i chłopiec znikł.
Chłopiec od szewca, chłopiec od krawca,
Chudy gazeciarz, różowy skaut
Patrzcie się, jaki znalazł się zbawca!
Akurat ciebie trzeba na gwałt!
Kto go tak uczył? Kto go tak skusił?
Jaką muzyką? Do jakich słów?
Kto go opętał? Kto go przymusił,
Żeby on zginął? Za co? Za Lwów-
Kto mu wyszeptał słowo nadziei,
Że on na zawsze, na wszystkie dni,
Do polskiej mapy ten Lwów przyklei
Gumą arabską...kropelką krwi...?
Z Cmentarza Orląt wracamy przez Cmentarz Łyczakowski, do czego zachęca film, który ze zdjęć wykonanych przeze mnie zmontował kol. Radek Rzepka, za co mu serdecznie dziękuję.
Myślę, że wizyta na tej, moim zdaniem, najpiękniejszej nekropolii świata, pozostanie na długo w Waszej pamięci. Zwłaszcza, że 1 listopada ogłoszono Dniem Pamięci o Cmentarzu Łyczakowskim. Zapalmy wirtualne światełko na grobach.
14 komentarzy
1. Pani Pelargonia,
Szanowna Pani,
Kolejny raz podziwiam Pani zainteresowanie Kresowe.Piękny album, piękny prezent na Wszystkich Świętych.
Chapeau bas
Ukłony
Michał Stanisław de Zieleśkiewicz
2. Pelargonia
+ Ojcze nasz... Zdrowaś Maryjo... Chwała Ojcu...
Wieczne odpoczywanie racz im dać, Panie... a światłość wiekuista niechaj im świeci na wieki wieków. Amen.
***
Pelargonio Droga...
Z Modlitwą na ustach...
Za Tych, Którzy na Łyczakowskim...
Za Orlęta Lwowskie...
Z drżeniem serca...
Przez TEN Twój piękny Wpis przeszłam...
Zdołam jeszcze wyszeptać
Przez cisnące się do oczu łzy...
Z całego serca
Dziękuję Ci...
***
Serdecznie Cię Pozdrawiam...
ZOBACZ => DLACZEGO PAD zawetował Nowelizację ustawy Prawo oświatowe?! <=
3. Szanowny Panie Michale, Droga Intix,
Dzięki za waszą tu obecność i światełka zapalone na Łyczakowie.
Pozdrawiam Was serdecznie
"Ogół nie umie powiedzieć, czego chce, ale wie, czego nie chce" Henryk Sienkiewicz
4. Pelargonio Droga...
To dzięki Tobie...
Z nieukrywanym wzruszeniem...
Zapaliłam światełka na Łyczakowie...
Jeszcze raz... Dziękuję Ci...
Serdecznie Pozdrawiam...
ZOBACZ => DLACZEGO PAD zawetował Nowelizację ustawy Prawo oświatowe?! <=
5. Intix Droga,
Ja też Ci dziękuję:)
Pozdrawiam serdecznie
"Ogół nie umie powiedzieć, czego chce, ale wie, czego nie chce" Henryk Sienkiewicz
6. Droga Pelargonio :) "Zaduszki"na Łyczakowie
dzieki Tobie stały sie dla nas faktem ,mimo ,ze wirtualnym,ale Faktem....
Z wielkim wzruszeniem obejrzałam znajome pomniki...gdzieś w ich pobliżu zostały nasze modlitwy z przed lat
Wiele widziałam w moim życiu,wiele z mężem i synami przemierzyliśmy szlaków,ale Łyczakowski Cmentarz,to najpiękniejsze wspomnienie.... :)
Dzięki Tobie i Koledze
mogłam ponownie pokłonić sie tym Łyczakowskim cieniom
"Pierwszy Listopada"
Złota jesieni...Pogodni - dyszcz wcali ni pada
cichu,ciepłu,senni,woń grzybów i mienty
A to już dzień przeciż pirwszy listopada,
Dzień tych ,co udeszli - świentu Wszystkich Świętych....
fragment wiersza
str 61 "Cmentarz Łyczakowski we Lwowie,Stanisław Nicieja .Ossolineum
serdeczne pozdrowienia droga Pelargonio :)
gość z drogi
7. Droga Zofio,
Serdeczne dzięki za piękny wpis:)
Mam w planie wyjazd do Lwowa na obchody Matki Boskiej Gromnicznej, więc będę miała okazję zobaczyć Lwów w zimowej szacie. Podobno jest piękny.
Lwów zawsze jest piękny.
Gdyby odrestaurowano wszystkie kamienice, byłby piękniejszy od Krakowa.
Cmentarze na Łyczakowie odwiedzę także.
Aż serce się kraje, że nam to zabrano.
Pozdrawiam serdecznie
"Ogół nie umie powiedzieć, czego chce, ale wie, czego nie chce" Henryk Sienkiewicz
8. Droga Pelargonio,mam prośbę :)
zapal świeczke i w naszym imieniu ,z góry CI serdecznie dziękuję....:)
a że Lwów jest piekny,
to potwierdzam całym sercem....."nie ma to jak we Lwowi...."
jeśli czas Ci pozwoli,to zajrzyj do Muzeum....tam na płótnach jest kawał nasze świetności...
serdecznie pozwalam....
gość z drogi
9. Droga Zofio,
Obiecuję:)
Pozdrawiam serdecznie
"Ogół nie umie powiedzieć, czego chce, ale wie, czego nie chce" Henryk Sienkiewicz
10. Dzięki droga Pelargonio :)
Dzięki :)
serdecznie pozdrawiam
gość z drogi
11. Droga Ewo,jeszcze raz serdeczne podziękowania za ŁYCZAKÓW
moje filmy zostały gdzieś w pewnej szkole,dla "pokrzepienia serc" i niestety nigdy już do nas nie wróciły...za TO dzięki Tobie,mogę wrócić TAM kolejny RAZ wspomnieniami :)
Dobrego Nowego Dnia droga Ewo i szczęść Boże każdemu TU zaglądającemu :)
anno domino 2016
gość z drogi
12. wiersz z częstym motywem Matki Polki
na jednym z łyczakowskich grobowców:
"Wśród burz życia,przez głogi i ciernie
Szła mężna wiarą i nadzieją zbrojna
Bogu,Ojczyżnie służyła też wiernie
Ostatnia w Polsce matrona dostojna.
Dziś dzieci,wnuki szlą modlitwę czystą
Racz dać jej,Panie,światłość wiekuistą. "
z grobowca Fryderyki z Pożniaków Lewandowskiej
"Cmentarz Łyczakowski we Lwowie"
str 217
gość z drogi
13. Ukraina: na Cmentarzu
Ukraina: na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie zapłonie tysiące światełek pamięci
W dniu Wszystkich Świętych we Lwowie odbędzie się akcja Światełko
Pamięci dla Cmentarza Łyczakowskiego - jednej z najważniejszych dla
historii i kultury Polski nekropolii. Znicze zapłoną nie tylko na
grobach wybitnych ludzi kultury, ale także na grobach osób zapomnianych.
Maryla
------------------------------------------------------
Stowarzyszenie Blogmedia24.pl
14. Pieśń o Madonnie Lwowskiej
Maryla
------------------------------------------------------
Stowarzyszenie Blogmedia24.pl