Poprawiamy Szekspira

Dowodem na wielkość i arcydzielność Szekspira są również takie krytyki jak Pana. Nie podzielam Pana poglądów chociaż przeczytałem tekst z przyjemnością i z zainteresowaniem.

Tak się przypadkiem złożyło, że w ostatnim tygodniu poznałem jednoznacznie negatywną opinię Tołstoja o Szekspirze. Podaję znaleziony na ten temat link jako ciekawostkę. I link do odpowiedzi Orwella, który nie mógł pogodzić się z deprecjonowaniem Stratfordczyka.

http://en.wikipedia.org/wiki/Leo_Tolstoy#Tolstoy_on_Shakespeare

http://en.wikipedia.org/wiki/Lear,_Tolstoy_and_the_Fool

Pozdrawiam -

Pana krytyka jest mocno ironiczna, zwłaszcza ostatni fragment o prozacu :) Tak naprawdę, to Szekspir jest zawsze aktualny, w szczególności "Makbet". Niedawno napisałam nawet notkę na ten temat. Nazywa się "Krzyż i duch Banka".

"Jednak to jest naprawdę o niebo lepsze, sensowniejsze, dramatyczniejsze i psychologicznie prawdopodobniejsze od jakichś krwawych dłoni ze sztyletem"

Ciekawy tekst. Mam jednak uwagę do szanownego Autora taką oto, że przy analizie wszelkich tekstów należy brać jednak pod uwagę kontekst ich powstania, ich gatunek i rodzaj, a przede wszystkim ich ODBIORCĘ. Dlatego, nie wydaje mi się, że:

"Ludzi na dość wczesnym stopniu intelektualnego rozwoju takie koncepty niesamowicie rajcują, ale w wieku XVI to już raczej żenada."

Proszę sobie wyobrazić drogi Autorze przeciętną publiczność, dla której wystawiano Makbeta, czy to w londyńskim teatrze, czy gdzieś na rynku w zapadłej prowincjonalnej dziurze. Z lenistwa odwołam się tutaj do Wikipedii (a fe!!!! – wstydź się Ksiundz!): "Publiczność, a zwłaszcza przedstawiciele niższych klas społecznych, bywała hałaśliwa i żywo reagowała na akcję przedstawienia. [...] Przedstawienia musiały wzruszać, bawić, budzić grozę, obfitować w niezwykłe i sensacyjne wydarzenia. Powinny one być tajemnicze, zawikłane, krwawe. Postacie bohaterów, grane przez ulubionych aktorów, także musiały być interesujące: miały ostrzegać, służyć przykładem, podbudowywać", cyt. http://pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_el%C5%BCbieta%C5%84ski

Zresztą ta publiczność tak bardzo się nie zmieniła. Można zastosować banalny eksperyment - wydać byle jaki tekst w dwóch edycjach. Okładka jednej z nich niech będzie zawierała "krwawą dłoń ze sztyletem", a druga tylko autora i tytuł. Banalne pytanie - która edycja spotka się z większym zainteresowaniem czytelników?

... także podniecać?

Fakt, oni wtedy kochali rozrywki w rodzaju szczucia psami oślepionych i przywiązanych do palika niedźwiedzi... Choć nie udało mi się dojść, w jakim sensie "oślepionych", czy trwale, ale trwale pogryzionych, a psy jeszcze gorzej...

No dobra, to jest fakt, ale jak to wpływa na NASZĄ ocenę?

To nie jest taka sprawa jak z interpretacją Biblii, która faktycznie mogła być kierowana do konkretnej publiczności, więc pisana właściwym dla niej i zrozumiałym przez nią językiem, używając zrozumiałych dla niej pojęć... Tutaj mówimy o naszej estetycznej i intelektualnej ocenie, a nie o ew. prawdzie przez duże "P".

"No dobra, to jest fakt, ale jak to wpływa na NASZĄ ocenę?"

Na moją ocenę to nie wpływa.

Makbet jest ponadczasowy, uniwersalny - dramat ten odbywa się każdego dnia na całym świecie: w wioskowej chacie, w blokowisku, w pałacu.
Polecam obejrzenie, gdy będzie taka możliwość, sztuki Ivo Brešana "Hamleta we wsi Głucha Dolna". Pokazuje ono, że ludziska codziennie mówią i czynią "Makbetem", zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy;)

... swą moralność, by zdobyć najwyższą władzę (choć i tak był pod władzą żony), a potem się przekonał, że się do tego nie nadaje, bo ma słabe nerwy?

Super ponadczasowy dramat, my foot!

Toż nawet Tuś do tego schematu nie pasuje!

" by zdobyć najwyższą władzę "

Dla jednego „najwyższa władza” to zajęcie miejsca parkingowego pod blokiem, dla innego prezydentura. Ta historia dzieje od zawsze (z różnymi odmianami: z żoną lub bez żony, z wyrzutami sumienia lub bez, z "lasem" lub bez) - niezależnie od miejsca, języka i czasu.
No to chyba jest ponadczasowe?:)

...i w jakim by nie był tłumaczeniu, można go cytować każdej "władzy":

W śmierć jak w sen odejść pragnę, znużony tym wszystkim:
Tym, jak rzadko zasługę nagradza zapłata,
Jak miernota się stroi i raduje zyskiem,
Jak czystą ufność krzywdzi wiarołomstwo świata,
Jak hańba blask honoru rychło brudem maże,
Jak żądza na złą drogę dziewiczość sprowadza,
Jak zacność bezskutecznie odpiera potwarze,
Jak moc pospólną trwoni nieudolna władza,
Jak sztuce zatykają usta jej wrogowie,
Jak naukę w pacht biorą ignorantów stada,
Jak prostą prawdomówność głupotą się zowie,
Jak dobro złu na sługę najwyżej się nada.

Znużony – odejść pragnę; lecz chęć w sobie dławię:
Jeśli umrę, sam na sam ze światem cię zostawię…

W. Szekspir, "Sonet 66" w przekładzie S. Barańczaka

"można go cytować każdej "władzy"

Nie tylko władzy - każdemu można go zacytować.

Ciekawe, kilka dni temu przyszło mi do głowy to samo skojarzenie z Makbetem, odniesione bezpośrednio do aktualnie rządzącego reżimu III RP. Akurat tak się złożyło, że napisałem to gdzieś w komentarzu, którego teraz znaleźć nie mogę, ale mówiąc szczerze, szkoda mi czasu na poszukiwania. Bardzo dobrze wiem o co mi chodziło. Otóż jestem pewien, że ten popaprany reżim, jest na tyle anachroniczny i dekadencki, że na 100% SKAZANY JEST NA ZAGŁADĘ. Co ciekawe, Unia Europejska, razem z całym współczesnym idiotycznym światem postępu, również dusi się własnym nieświeżym oddechem. Idee relatywizmu, modernizmu i postmodernizmu przeżyły się już w latach czterdziestych i pięćdziesiątych ubiegłego stulecia.

Tak się pechowo dla Polski składa, że w wielgachnej, globalnej operacji dezinformacji, zaplanowanej w latach 1967 - 1968 - 1969 roku przez zespół Jurija Andropowa z udziałem Michaiła Gorbaczowa, bardzo ważna rola przypadła polskim "dysdydentom". (Anatolij Golicyn - "Nowe kłamstwa w miejsce starych")

Były to czasy "słynnej studenckiej wiosny w Europie, wydarzeń marcowych 1968 roku w Polsce. Było to kilka ładnych miesięcy po bardzo ważnej dla ZSRR wojnie sześciodniowej pomiędzy Izraelem, a arabskimi satelitami sowietów w tamtym regionie.

Zwracam uwagę, Jurij Andropow był Przewodniczącym Sowieckiego Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego od 1967 do 1982 roku. Przypominam, wtedy, po przegranej przez ZSRR wojnie z Izraelem, Jurij Andropow przekonał sowieckich przywódców do nowej strategii globalnej dezinformacji, a jedenastu najważniejszych oponentów, najwyższych dowodców Armii Czerwonej zginęło w katastrofie lotniczej. Rosjanie mają wielką wprawę w rozwiązywaniu politycznych sporów, przy pomocy katastrof lotniczych. Przypominam także, że wydarzenia marcowe 1968 roku były nieoczekiwanym początkiem wielkiej kariery politycznej wielu bardzo znanych polskich dysydentów, żywo współpracujących z europejskimi i światowymi elitami politycznymi, bogato infiltrowanymi przez polskich marksistowskich intelektualistów, którzy akurat wtedy byli zmuszeni do wyjazdu z Polski. Postępowe ugrupowania Europy i Ameryki powiązane były od tamtych czasów głębokimi więzami osobistych kontaktów, zaufania i przyjaźni. Na tym polega nasz polski pech, że z takich prozaicznych powodów europejske i światowe "postępowe" elity to jedno środowisko zżytych ze sobą towarzyszy i przyjaciół. Po prostu kumple. A Unia Europejska?
Nie mogę się opędzić od myśli, że operacja zaplanowana w 1967 roku przez komitet Jurija Andropowa, była wdrażana pod hasłami "Eurokomunizmu", później jako idea Michaiła Gorbaczowa budowy "Nowego Europejskiego Domu, doprowadziła do przekształcenia idei EWG w poroniony twór, opanowany przez tych politycznych kumpli z lat studenckiej wiosny.

Polski pech polega na tym, że polska antysolidarnościowa kontrrewolucja faktycznie jest zjawiskiem międzynarodowym, mocno powiąznym różnymi interesami politycznymi i ekonomicznymi, z definicji nie mającymi nic wspólnego z jakimkolwiek polski interesem, ani żadnymi naszymi aspiracjami. Mimo tego, wiem, że Oni już są skazani na nicość i to bardzo szybko. Oni już to czują, albo nawet już wiedzą.

Mówimy oczywiście o liderach, nie mam tu na myśli nieudolnych polskich popłuczyn po emerytowanych polskich dysydentach. Popłuczyn na wysokich państwowych urzędach.
I w tym miejscu zacytuję fragment mojego niedawnego wpisu:

Widać wyraźnie jak antysolidarnościowa kontrrewolucja usiłuje przywracać wszelkie najbardziej skompromitowane symbole komunistycznej PRL, widać jak im tęskno do 22 lipca, pierwszego maja. Jeszce moment i Feliks Dzierżyński wróci na Plac Bankowy.
Widać już, jak coraz bezczelniej i coraz otwarciej plują na nasze symbole, znieważają naszą tradycję i widać jak rośnie ich arogancja. Tak widzę ich wiwaty na tonącej w ścieku platformie. Nie widzą swojej klęski. Musimy jednak dostrzec źródła tej klęski, zrozumieć jej mechanizm, by delikatnie wesprzeć tę zmianę i nie spłynąć tym ściekiem
Chodzi o to, by przywrócić Polsce szansę na sukces w XXI wieku

Wracając do Twojego i mojego skojarzenia z Makbetem ze sztyletem w garści. Co by zrobił, gdyby wiedział, jaka czeka go przyszłość, co by robił, gdyby wiedział, że birnamski las już ruszył?

Platforma Obywatelska i jej koszmarne elity niestety dla siebie, nie mają pojęcia, że występują w tym dramacie, w tej samej roli, a las birnamski już naprawdę ruszył.

Jestem zainteresowany tylko jednym:
Abyśmy my, polscy obywatele nie przegapili naszej polskiej szansy i nie poszli na dno, razem z tymi ćwokami.
Pinxit.

"nie mają pojęcia, że występują w tym dramacie, w tej samej roli, a las birnamski już naprawdę ruszył"

Hmmm..., a może sobie zdają sprawę - stąd taki skowyt, który ma las zatrzymać.

Na tonącym Titanicu wciąż jeszcze gra orkiestra, strzelają korki od szampana. Tak było zawsze, gdy arogancka, pełna pogardy i samouwielbienia gromada, rzucała się na wielkie żarcie. To jest pycha i zapobiegliwe łatanie płotu wokół zdobytego terytorium.

Ssaki w tej sytuacji zwykły znaczyć moczem granice swojej przestrzeni, są agresywne i warczą na wszystkich, pojawiających się w polu widzenia intruzów, są gotowe zagryźć każdego, który próbuje pojawić się wewnątrz obsikanego obszaru.

Gdyby się nadawał na mordercę? Wtedy byłby kiepski western. Poza tym, że poznęcałeś się nad Kierkegaardem nic więcej nie widzę. Ludzkość jest w w swej masie bardziej neurotyczna niż zimna i wyrachowana. Dlatego Szekspir chodzi, pomijam zupełnie walory czysto artystyczne

Hamlet. Do dziś nie zapomnę jak śmiałem się oglądając Hamleta (teatr BBC) z Derekiem Jacobim w roli tytułowej. Wersja z mistrzowskim dubbingiem ze starej krakowskiej szkoły. Szlag trafił ten i inne dubbingi. Nie byłem współczujący nic a nic.

Merdają ogonkami, sikają w majty i próbują lizać niedźwiedzie dupsko.

"strzelają korki od szampana."

Pamiętam Urbana z wielką butlą szampana - sugestywny Waści obraz, a i SLD u szczytu potęgi spadło ja ten korek od szampana, choć jako korek niestety nie utonęło.

"Ballada o marynarzach z Titanica" Andrzeja Górszczyka

"Załóż garnitur, wyczyść buty
Kolejny się zaczyna bankiet.
Może po plecach Cię poklepią,
Może sternika buchniesz w mankiet.
Jeden na tysiąc tyś wybrany
Idziesz na bal ze wspólnej kiesy,
Śpi zmordowana pracą załoga
Wy oblewacie wciąż sukcesy.

Ref.
Bo gdy Titanic tonął,
to też orkiestra grała
Bo gdy Titanic tonął,
To też był pełny szpan
Dowódca miał do końca koszulę śnieżnobiałą
A para szła za parą w tan

II
I znowu święta, znowu wstęgi.
Piękne fasady podparte kijem.
Lśnią kandelabry, dzwonią kielichy
Są pewne straty, ale My żyjem.
My idziem naprzód, my wciąż w natarciu
Kłopotów żadnych nie ma już
Wlewa się woda, lecz krzyki majtków
Skutecznie głuszy orkiestry tusz

Ref....

III
Szklanka zesuwa się ze stołu.
Statek przechyla się na bok.
Na kapitańskim mostku panika.
Ster się powoli na wymyka z rąk.
Dzwonnik co dzwonić miał na trwogę.
Ma toastami ręce zajęte.
Pasażerowie uparcie tańczą.
Nie wiedzą co się dzieje z okrętem.

ref.

Polecam książeczkę Alana Blooma Szekspir i polityka wydaną przez Arcana. Czytałem dość dawno. Polecam nie ze względu na jakieś powalające nowe spojrzenie, ale jeśli już ktoś zgłębia tę sferę warto. Autor wybrał do rozważań inne dzieła Juliusza Cezara, Otella, Ryszarda II i Kupca Weneckiego, ale spokojnie można matrycę przenieść na Hamleta czy Makbeta.

Zeskanowałem naprawdę dość przypadkowo wybrany fragment z wprowadzenia.

Tym, co różni dobrego poetę od złego, jest znajomość rzeczy takimi, jakie one rzeczywiście są, i umiejętność odróżniania rzeczy powierzchownych od głębokich. Mówiąc dokładniej, poezja naśladuje człowieka, a to oznacza — według klasycznej tradycji, którą staram się tutaj przedstawić — że naśladuje cnoty i występki. W dużej mierze człowieka określają czyny; zna się go po prostu nie dlatego, że istnieje, ale z charakteru jego działań: z hojności czy skąpstwa, odwagi czy tchórzostwa, szczerości czy kłamliwości, umiarkowania czy nieumiarkowania. Skoro te właśnie cechy są przyczyną szczęścia i nieszczęścia, to są również przedmiotem wiecznego ludzkiego zainteresowania. Stąd bierze się szczególne zainteresowanie nimi poezji. Namiętności, uczucia i cała sfera psychologiczna jest drugorzędna. A to dlatego, że odczucia są ściśle związane z pewnymi rodzajami działań: są bezkształtne, kiedy rozważa się je same w sobie: zazdrość i ambicja związane są z miłością i polityką, a nabierają szczególnych cech, kiedy człowiek kieruje się ku przedmiotowi, który zamierza zdobyć. Dlatego też pierwszorzędnym tematem zainteresowań poety są różne rodzaje ludzkich działań. Wątek, opowieść o ciągu akcji, prowadzącym do bogactwa albo nieszczęścia, jest duszą sztuki.

... na południe. Jakoś mi się on pałętał po głowie, bo stamtąd pochodzili najlepsi szkoccy łucznicy, a Makbeta czytał w liceum i nie spieszę się do ponownej lektury.

Sorry!

... Kiergegårda? Dziwne, ale nie pamiętam.

Z tym, że ludzkość miałaby być o wiele bardziej neurotyczna, niż wyrachowana, kompletnie się nie zgadzam. I stąd - z oczywistości takiego poglądu dla wielu ludzi znaczy - zapewne wynika duża część tego gonienia w piętkę, którą z przykrością dzień w dzień obserwuję.

Może jednak ktoś - zamiast dwudziesty raz czytać Makbeta i czterdziesty Trylogię - raczyłby zapoznać się z dorobkiem Roberta Ardreya, którego ludziom wciskam bezskutecznie od tylu lat?

Może wtedy da się wreszcie rozmawiać jak dorośli, a nie jak znerwicowane nastolatki.

... o życiu, cnocie, występkach i namiętnościach? ;-)

... jakaś historia. Dla zdrowych i normalnych dorosłych ludzi.

Zajmowanie się czyjąś neurozą mnie akurat nie podnieca, sorry!

Napisałem sobie ten kawałek i wkleiłem go tutaj, żeby nie było ciągle tylko o polityce (przeważnie dość żałośnie zresztą), bo to już jakaś chora obsesja... Jeśli my naprawdę nic innego nie robimy, niż zajmowanie się polityką, a wychodzi nam to tak, jak widać, no to sorry, ale ja już nie wiem... Chyba należałoby świat przeprosić i siedzieć sobie dalej cichutko, bo naprawdę człek, jak się zdaje, nie ma nic sensownego do zaproponowania, czy wywalczenia.

Napisałem sobie to o Szekspirze, bo faktycznie takie są moje na jego temat poglądy, a cholernie nie znoszę tej burżuazyjnej "kultury" - tego całego chodzenia do filharmonii i zachwycanie się wykonawcami, kiedy człek nawet "Wlazł kotek" nie jest przeważnie w stanie czysto zaśpiewać!

I Szekspir to też taki gość, który musi zachwycać, choćby nie zachwycał. (Wiem, że to z Gombrowicza, którego nie znoszę, ale cóż. Gość parę drobiazgów powiedział sensownie.)

Jednak okazało się, że z błahego i pozornie niepolitycznego tekstu wyszło... Niczym szydło z worka... Wszystko na temat stanu "polskiego ducha" i można by rzec, że teraz dość łatwo zrozumieć, dlaczego Polska jest w takim szambie, dlaczego zmarnowaliśmy 20 lat, dlaczego nie potrafiliśmy naprawdę się wyzwolić...

No bo okazuje się, że gdyby był problem władzy - po prostu, mówię o Makbecie - to by to był "kiepski western". Ciekawa historia jest dopiero wtedy, kiedy tam chodzi o czyjeś szczeniackie, neurotyczne kompleksy i niemożności! Brawo, naprawdę zaczynam rozumieć Polskę i polską "prawicę"!

Ludzkość, okazuje się, jest "znerwicowana", "a nie zimna i wyrachowana". Mogłaby być jeszcze, chciałbym zauważyć, namiętna i impulsywna, gwałtowna i nieprzebierająca w środkach, ambitna i żądna władzy... Ale nie! - dla polskiej intelektualnej prawicy (bo w końcu tym jesteśmy - Wy i ja) ludzkość jest znerwicowana i tyle!

Naprawdę się nie dziwię, że wszystkie te Palikoty, Tuski i Komorowskie tak tę polską patriotyczną "prawicę", i tę Polskę po prostu, ogrywają! Z takim pojęciem o świecie, jak by mogło być inaczej?

Na jakiej podstawie uważacie, że "ludzkość jest raczej znerwicowana"? Obawiam się, że na podstawie wglądu we własne dusze, tak? Czyli, psychologicznie mówiąc, projekcji.

Wszystko inne to "kiepski western". No to dajcie się dalej jebać w tę wypiętą dla wszystkich tych Tusków i Palikotów do swobodnego użytku dupę... Tylko może przestańcie z tego powodu, że oni z tego korzystają, tak żałośnie skamleć! Cieszcie się, bo to jest dokładnie to, na co pracujecie tak pilnie i z takim zapałem!

... obrazy oczywiście - po prostu staramy się dotrzeć do prawdy.

Ale wulkan!

"po prostu staramy się dotrzeć do prawdy"

jak każdy..., może naiwnie, może błądząc - ale najważniejsze, że po swojemu!:)

... jak ich się rżnęło w dupę.

Fakt, że to były wyłącznie kobiety, ale po prostu takie są akurat moje gusta.

Wy też przecież możecie kochać, jak Was Palikoty rżną, co mi do tego.