Żoliborz - początek
Foxx, pon., 03/08/2009 - 07:00
Północna część Warszawy obejmowała w czasie okupacji i Powstania Żoliborz z Marymontem, Bielany i Powązki. Od środkowej części miasta Żoliborz oddzielały tory Dworca Gdańskiego, których bocznica załadunkowa oddzielała Żoliborz od Powązek.
Komunikacja z Żoliborzem do reszty miasta odbywała się tylko dwoma ulicami - wiaduktem nad Dworcem Gdańskim, przechodzącym w ul. Bonifraterską oraz Wisłostradą. Oba te połączenia kontrolowała wybudowana przez Rosję Carską w XIX w. Cytadela silnie obsadzona przez Niemców. Między Powązkami i Żoliborzem był brukowany trakt przecinający tory bocznicy, w czasie Powstania również pod niemiecką kontrolą sprawowaną przez kursujący tam pociąg pancerny, ostrzeliwujący Żoliborz, w tym głównie klasztor Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego na ul. Krasińskiego róg ul. Stołecznej (obecnie ks. Jerzego Popiełuszki).
Od zachodu i północy Niemcy obsadzili Instytut Chemiczny, szkołę przy ul. Kolektorskiej, CIF (obecnie AWF) i Szkołę Gazową przy ul. Gdańskiej (obecnie tereny ul. Dembowskiego).
Wschodnią granicę Żoliborza stanowiła Wisła, która przez cały czas Powstania była swobodnie dostępna. Jednak 30 września, gdy zaplanowano przejście żołnierzy Żywiciela na praski brzeg, wał wiślany został mocno obsadzony przez Niemców.
Powstanie na Żoliborzu wybuchło dużo wcześniej niż przewidywały rozkazy. O godz. 13.30 na ul. Krasińskiego w okolicy pl. Wilsona doszło do starcia patrolu 9 kompanii dywersyjnej z patrolem niemieckich lotników.
Zgodnie z planem o godz. 17.00 (Godzina "W") miały być zaatakowane i obsadzone następujące punkty oporu: Cytadela, Fort Traugutta, Fort Legionów i Dworzec Gdański. Od zachodu Instytut Chemiczny, Fort Bema, Boernerowo i bateria dział na Burakowie. Od północy Centralny Instytut Wychowania Fizycznego, lotnisko bielańskie, "Waldlager" (obóz leśny) i Szkoła Gazowa na Marymoncie.
Potyczka, która wybuchła o godz. 13.30 przygotowała Niemców do odparcia przewidzianych ataków. Pojawiły się również czołgi.
Dlatego o godzinie "W" natarcia powstańców zostały krwawo odparte. Wieczorem 1 sierpnia dowódca Obwodu podjął decyzję wycofania się do Puszczy Kampinoskiej, oceniając, że nie ma żadnej szansy na dalsze prowadzenie walki. Około północy oddziały obwodu w sile około 1000 żołnierzy wymaszerowały z Żoliborza, wycofując się po osi Laski - Sieraków. Przed odejściem ppłk Żywiciel sporządził meldunek do komendanta Okręgu o podjętej decyzji z prośbą o dalsze rozkazy.
W godzinach rannych 2 sierpnia Komendant Okręgu polecił łączniczce, która przyniosła meldunek, wrócić na Żoliborz oraz dalej do Puszczy Kampinoskiej i przekazać ppłk Żywicielowi rozkaz natychmiastowego powrotu na opuszczone pozycje. (Łączniczka dotarła w godzinach wieczornych do ppłk Żywiciela w Sierakowie).
Powrotna droga nie była łatwa. Na Kolonii "Zdobycz Robotnicza" 3 sierpnia żołnierze Żywiciela musieli stoczyć ciężką kilkugodzinną walkę z Niemcami, aby wywalczyć sobie drogę do centrum Żoliborza.
Żoliborz nie był jednak przez te kilka dni bezpański. W rejonie pl. Wilsona i na osi ul. Mickiewicza w stronę ul. Potockiej pozostały małe grupy żołnierzy ze zgrupowania rtm. "Żmii" razem z dowódcą. W rejonie ul. Suzina w stronę Słowackiego i Potockiej jak również na pl. Wilsona pozostały plutony OW PPS. W rejonie pl. Inwalidów pozostały grupy żołnierzy ze Zgrupowania Niagara.
4 sierpnia ppłk Niedzielski dotarł ze swymi żołnierzami do centrum Żoliborza. Następnego dnia przeprowadził reorganizację całości dotychczasowego II Obwodu i zarządził przegrupowanie oddziałów.
Ze wspomnień Janusza Andrzeja Tymana, żołnierza AK pseudonim "Dzigan", zgrupowanie "Żbik", pluton 233 - dzieki uprzejmości Stowarzyszenia Pamięci Powstania Warszawskiego 1944
- Foxx - blog
- Zaloguj się, by odpowiadać
1 komentarz
1. Powstanie Warszawskie na
Powstanie Warszawskie na Żoliborzu 1944 - Urząd Dzielnicy Żoliborz
W imieniu organizatorów społecznej akcji „Uczcijmy pamięć Bohaterów i
posprzątajmy wspólnie Kwatery Żoliborskich Powstańców” zapraszamy
wszystkich chcących w sposób aktywny uczcić 75- rocznicę Wybuchu
Powstania Warszawskiego do udziału w akcji sprzątania kwatery wojennej
Żołnierzy Armii Krajowej II Obwodu Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej
Zgrupowania Żywiciel na Cmentarzu Komunalnym Powązki Wojskowe (numer
kwatery A28) znajdującym się na terenie Dzielnicy Żoliborz.
W dniach 26 i 27 lipca 2019 r. (piątek-sobota) w godzinach 10:00 –
20:00 organizujemy kolejną już czwartą edycję społecznej akcji wspólnego
porządkowania kwatery Żoliborskich Powstańców ze Zgrupowania Żywiciela
Armii Krajowej na Wojskowych Powązkach w przed dzień 75-tej rocznicy
Wybuchu Powstania Warszawskiego. Kwatera liczy ponad 300 grobów tj. 265
krzyży wraz z dużym pomnikiem symbolizującym barykadę z napisem ŻYWICIEL
według projektu architekta Czesława Bieleckiego. Poza kwaterą
„Żywiciela” na terenie cmentarza znajdują się także groby żoliborskich
powstańców pochowanych w grobach rodzinnych, które wymagają przede
wszystkim szczególnej uwagi i prac porządkowych. Akcja ma na celu
integrację pokoleniową Żoliborzan i dbałość o pamięć historyczną nie
tylko przez beznamiętne obserwowanie wydarzeń rocznicowych, ale także
czynne współdziałanie na rzecz kultywowania pamięci o Powstaniu
Warszawskim jak i jego Uczestnikach.
Inicjatorem i pomysłodawcą akcji jest Tomasz Michałowski – radny Dzielnicy Żoliborz m.st Warszawy kadencji 2014-2018, obecnie menadżer w Departamencie Nadzoru Korporacyjnego PGZ S.A.
Akcja współorganizowana jest przez KWW Moje Miasto Żoliborz,
Stowarzyszenie Żołnierzy Armii Krajowej Żywiciel i Miłośników Ich
Tradycji oraz Instytut Pamięci Narodowej – Oddział w Warszawie.
W organizację i patronat zadeklarowały się włączyć następujące instytucje i organizacje:
Całą akcję swoim Patronatem Honorowym obejmie jak co roku Poseł na Sejm RP Pani Ewa Tomaszewska.
Wszystkie ustalenia konsultowane są z Zarządem Zgrupowania Armii
Krajowej Żywiciel w osobach Prezesa Stowarzyszenia Pana Wacława
Gluth-Nowowiejskiego ps. „Wacek”, Pana Sławomir Pocztarski
ps. „Bóbr”, Pana Bogusława Kamolę ps. „Hipek” czyli żyjących Powstańców
Warszawskich ze Zgrupowania Żywiciela i Pana Marka Rzeszotarskiego syna
legendarnego dowódcy Zgrupowania „Żmija”. rtm. Adma Rzeszotarskiego ps.
”Żmija”. W akcji uczestniczyć szacunkowo będzie od 100 do 200 osób. W
zeszłym roku uczestniczyło ponad 150 osób.
W tym roku akcje porządkowania zamierzamy przeprowadzić przez dwa
dni. Pierwszy dzień poświęcić na porządkowanie grobów Powstańców
poległych w 1944 r., którzy pochowani są w grobach rodzinnych na terenie
cmentarza (w szczególności kwatery A21-A27), a drugi dzień przeznaczyć
na posprzątanie Kwatery „Żywiciela” (kwatera A28).
W poprzednich latach w akcji brali udział Powstańcy ze Zgrupowania AK
Żywiciel, członkowie Grupy Historycznej Zgrupowania Radosław, strażacy
ze Szkoły Głównej Straży Pożarnej mieszczącej się na Żoliborzu, harcerze
ZHR, harcerze ZHP, ale przede wszystkim Mieszkańcy Żoliborza. W
dotychczasowych akcjach co jest największą wartością, uczestniczyły całe
rodziny, różne pokolenia mieszkańców Warszawy od tych najmłodszych po
samych Powstańców Warszawskich. Wszystkie działania porządkowe
uzgodnione są i odbywaj się za zgodą Pełnomocnika Wojewody Mazowieckiego
do spraw Opieki nad Cmentarzami Wojennymi oraz Miejscami Pamięci
Narodowej Pana dr Piotra Oleńczaka.
Większość sprzętu i środków do sprzątania zapewni główny partner
akcji, który odpowiedział natychmiast na naszą prośbę Leroy Merlin,
Instytut Pamięci Narodowej zakupi znicze. Urząd Dzielnicy Żoliborz m.st.
Warszawy oraz pozostali organizatorzy. ufundują pozostałe rzeczy.
Jeśli dopisze frekwencja na wszelki wypadek, aby nie zabrakło sprzętu
do ilości rąk (choć nie powinno zabraknąć) możecie przynieście ze sobą
malarskie szpachelki przydadzą się do czyszczenia betonowych krzyż,
przynieście szmaty, wiadra do umycia tabliczek pod krzyżami, preparaty
woskowe do kamienia, aby nadać błysku tabliczkom z napisami i rękawice.
Sprzątanie jest mimo wszystko ciężką pracą fizyczną więc jeśli możecie
przyjdźcie choćby na godzinę. Każda najmniejsza pomoc jest nieoceniona.
piątek 26 lipca 2019 r., godzina 10:00-20:00 – sprzątanie grobów indywidualnych poległych Powstańców w 1944 r.
sobota 27 lipca 2019 r., godzina 10:00-20:00 – sprzątanie Kwatery AK „Żywiciel”
miejsce zbiórki w obydwa dni jest kwatera nr A28 przy kamiennej barykadzie z napisem „ŻYWICIEL”
Chwała Bohaterom Powstańczej Warszawy, Chwała Bohaterom Powstańczego Żoliborza!
DO ZOBACZENIA
Maryla
------------------------------------------------------
Stowarzyszenie Blogmedia24.pl