Friedrich Merz rusza do boju – cel: zdobycie stanowiska przewodniczacego CDU a potem kandydatura na kanclerza Niemiec

W artykule tym przedstawie krotko program glosnego polityka chadeckiego Friedricha Merza, jego konkurentow oraz jego szanse w walce o najwyzsze stanowisko w partii i w panstwie. Jest on wielka nadzieja i ulubiencem bazy partyjnej CDU i konserwatywnych wyborcow. Przepowiada sie mu, ze pod jego kierownictwem CDU zatrzyma spadek popularnosci i wroci do okresow swojej dawnej swietnosci.

Kiedys, gdy Friedrich Merz byl zupelnie nieznany polskiej opinii publicznej, pisalem o nim przed dwoma laty w naszym blogu i wrozylem mu wielka przyszlosc na niemieckiej scenie politycznej. Potem stal sie on glosny podczas ostatnich wyborow wewnetrznych w CDU, gdzie nieznacznie przegral walke o stanowisko przewodniczacego tej partii przeciwko Annegrette Kramp-Karrenbauer (AKK). Wydawalo sie, ze nie tak szybko bedzie mu dane stanac w szranki i walczyc ponownie o to stanowisko. Po ustapieniu AKK stalo sie to mozliwe.

Wobec napiec wewnetrznych w partii, spadku poparcia wyborcow, przegrywanych kolejnych wyborow w landach, skandalach politycznych, w tym w Turyngii. po niefortunnej probie osadzenia premiera z FDP przy poparciu CDU oraz poparciu/tolerowaniu przez AfD pozycja AKK byla na tyle oslabiona, ze dotychczasowa przewodniczaca nie panujaca nad roznymi nurtami w partii i nie bedaca w stanie uwolnic sie spod wplywu jej poprzedniczki Angeli Merkel byla zmuszona do ustapienia. Natychmiast zaczeto spekulowac, kto moglby zostac jej nastepca.

1. Trzej kandydaci na nowego przewodniczacego CDU

Na poczatku rozpoczely sie rozmowy potencjalnych kandydatow o mozliwosciach podzialu wladz w partii. Wszystko bylo robione w gabinetach centrali partyjnych. Zaden z kandydatow nie chcial sie wychylic i oglosic oficjalnie, ze jest gotow ubiegac sie o stanowisko szefa CDU. Na poczatku w gre wchodzilo trzech kandydatow: Armin Laschet, premier rzadu krajowego Nadrenii-Westafalii, Jens Spahn, minister zdrowia oraz Friedrich Merz, byly przewodniczacy frakcji CDU, pokonany konkurent AKK na zjezdzie partii w grudniu 2018 niewielka iloscia glosow delegatow 517:482. Wydawalo sie, ze nastapi jakies porozumienie miedzy ta trojka bez koniecznosci zacieklej walki na zjezdzie. Rozmowy miedzy kaandydaatami oraz z szefowa CDU AKK nie przyniosly efektow. Ta ostatnia wyobrazala sobie, ze po negocjacjach zaproponuje na zjezdzie w dniu 25 kwietnia tego roku tylko jednego kandydata konsensu, a zjazd go potwierdzi. Bylo to z gory nierealne, gdyz AKK jako odchodzaca przewodniczaca nie miala dostatecznej wladzy, aby dokonac takiego wyboru. W dodatku miedzy kandydatami, przynajmniej Laschetem i Merzem istnialy trudne do przezwyciezenia roznice stanowisk politycznych co do kierunku partii. Dodatkowo musialoby dojsc do wstepnego podzialu tak waznych stanowisk jak przewodniczacy partii, przewodniczacy frakcji, kandydat na kanclerza, ewentualnie przyszle wazne stanowiska ministrow, okreslenie zasad wspolpracy w tejze grupie, w tym jej kierownictwo. Sytuacje wykorzystal, zwolniony kiedys bezlitosnie przez A.Merkel byly minister ochrony srodowiska Norbert Röttgen, ktory w dniu 18.02.2020 zameldowal sie jako pierwszy oficjalny kandydat na stanowisko przewodniczacego partii. Zorganizowal on konferencje prasowa, na ktorej przedstawil swoj program. Tym samym zmusil innych konkurentow, aby wystawili oficjalnie swoje kandydatury zmieniajac tym samym przyjety wczesniej tryb wylonienia nowego przewodniczacego. Przewodniczacy nie bylby juz zaproponowanym przez AKK w drodze kompromisu kandydatem potwierdzonym pozniej przez zjazd, lecz musi byc wybrany w glosowaniu jako jeden z czterech pretendentow przez 1001 delegatow na zjazd. Jego krok zmusil innych potencjalnych konkurentow do wylozenia kart na stol.

Jako nastepny kandydat wyszedl z cienia Friedrich Merz, ktory zapowiedzial swoja konferencje prasowa na 25.02.2020 o godzinie 11:00, na ktorej mial oglosic wysuniecie swojej kandydatury. Ku zaskoczeniu wszystkich o godzinie 9:30 tegoz samego dnia pojawili sie w tejze sali konferencyjnej dwaj jego konkurenci Laschet i Spahn. Zebranym dziennikarzom przedstawili nastepujace rozwiazanie: Laschet zglasza swoja kandydature na przewodniczacego CDU a Spahn rezygnuje z kandydowania, ale bedzie w zamian za to jego zastepca. Tym samym wziely w leb wszystkie ewentualne poprzednie ustalenia z Merzem. Laschet przedstawil swoj program, ktory byl zorientowany na dzialania integracyjne w partii, bezpieczenstwo w panstwie, dygitalizacje, zachowanie centrowego profilu partii. Przy czym uzywal on tak jak i inni politycy trudnego do okreslenia pojecia centrum. W tymze enigmatycznym centrum mialaby sie usadowic CDU. To miejsce jest tez pozadane przez SPD i Zielonych, ktorzy twierdza, ze tam juz przebywaja. Zamiast definiowac partie jako chrzescijanska, demokratyczna czy gospodarcza uzyl on tego powyzszego pojecia. Z jego wypowiedzi wynika, ze chce polaczyc kandydature na przewodniczacego z kandydatura na kanclerza. Wyobraza sobie dalsza wspolprace z obecna pania kanclerz do konca obecnej kadencji. W sumie jego postulaty bylyby kontynuacja jej programu („dalej robic jak dotychczas“). Dla uzupelnienia swojego socjalno-ekologicznego podejscia Laschet potrzebowal konserwtywnego Spahna, ktory moglby mu zabezpieczyc prawicowa flanke. Niektorzy komentatorzy polityczni zastanawiaja sie czy Laschet w ogole chce byc kanclerzem. Moze stanowi on element samoobrony systemu merkelowskiego i jest popychany na przod przez kanclerzowa, aby system ten bronic i utrwalac. Stanowisko kanclerskie byloby dla niego zapewne osiagnieciem szczebla niekompetencji. Trzeba dodac, ze wszyscy kandydaci pochodza z Nadrenii-Westfalii, ktora posiada najsilniejsza organizacje chadecka w Niemczech. Glosy tamtejszych chadekow moga zawazyc na przebiegu glosowania na zjezdzie. Sila rzeczy, chociaz nie jset to do konca pewne, przypadlyby one Lachetowi i w podtekscie Spahnowi.

Po ich wystapieniu, zaskoczony Merz stanal na przeciw mocnej koalicji. W uzgodnieniach z Laschetem istniala mozliwosc, ze w przypadku przegranej Merza, bylby on zastepca Lascheta jako przewodniczacego partii. Teraz sprawa ta stala sie dla niego juz nieaktualna po tym jak Laschet przeznaczyl stanowisko zastepcy dla Spahna. Wedlug niego jest to utworzenie przez nich obydwoch cos na ksztalt kartelu. Stad Merz zapowiedzial, ze bedzie teraz gral o zwyciestwo a nie o miejsce (tak jak gra sie na wyscigach koni). Gra bedzie toczyla sie dla niego wylacznie o zwyciestwo albo o nic.

Merz przedstawil swoj kilkupunktowy program. CDU musi patrzec w przyszlosc i wybrac wlasciwe tematy. Majac do wyboru kontynuacje polityki merkelowskiej i przelom wybral on przelom. Dlatego jego kandyatura stoi w opozycji do koncepcji Lascheta. Laschet proponuje kontynuacje i kroczenie obecna droga, on zas zapowiada przelom i modernizacje partii i panstwa. Wazne jest zadbanie o mloda generacje. Trzeba jej zapewnic dobra przyszlosc poprzez polepszenie mozliwosci ksztalcenai, w tym zawodowego. Poprzez przeksztalcenie umowy miedzypokoleniowej trzeba zapewnic mlodym ludziom lepsze mozliwosci startu, w tym poprzez zahamowanie polityki dalszego rozszerzania swiadczen socjalnych. Podkreslal zapewnienie bezpieczenstwa panstwa i spoleczenstwa. Granice Niemiec powinne byc lepiej chronione i kontrolowane (zapewnienia terytorialnej integralnosci kraju).Nalezy postawic tame dla rozprzestrzeniania sie prawicowego rydykalizmu i populizmu. Chce przygotowac kraj, aby byl gotowy na gospodarcze wyzwania XXI wieku. Zapowiedzal prowadzenie lepszej polityki zagranicznej i obronnej w ramach UE w koordynacji z Francja. Bedzie dazyl do wprowadzenie innej polityki klimatycznej. Oznaczaloby to korekture wielu zasad programu Merkel. Krytykowal decyzje otwarcia granic i utrate kontroli w polityce migracyjnej. Krytykowal tez obecna polityke energetyczna i zapowiedzial jej korekture. Obecna polityka energetyczna nie odpowiada potrzebom przyszlosci. Odpowiedz na powyzsze problemy bylyby zdaniem Merza jedyna mozliwoscia zareagowania na wyzwania polityczne, gospodarcze, technologiczne (w tym dygitalizacja) doby wspolczesnej. Tylko tak moznaby zapewnic dobrobyt spoleczny. Pozycja partii powinna byc w centrum, ale nie moze stracic z oczu prawicowych wyborcow, konserwatywnych wartosci chrzescijanskich. Obiecal rownoczesnie, ze bedzie walczyl o utraconych na rzecz AfD dawnych wyborcow chadeckich. Chce o polowe zmniejszyc liczbe wyborcow glosujacych na AfD. CDU ma osiagnac w nowych wyborach nie 22% jak prognozuja teraz sondaze (po odliczeniu CSU), ale az 38%. Stad jego polityka musialaby miec sila rzeczy bardziej konserwtywny charakter, a partia zajac pozycje bardziej na prawo. Rownoczesnie odcial sie zdecydowanie od jakiejkolwiek wspolpracy z AfD i Lewica (postkomunistami). Jego polityka odnowy ma prowadzic partie do odzyskania dawnej swietnosci. Uwaza, ze stanowiska szefa partii i kanclerza powinne znajdowac sie w jednym reku. Na stanowisko sekretarza generalnego partii zamierza zaproponowac kobiete. Merz przygotowal sie wczesniej do walki i zrezygnowal z wszystkich stanowisk, ktore sprawowal w gospodarce, np. Przewodniczacego Rady Nadzorczej na Niemcy najwiekszego na swiecie funduszu Blackrock. Zapowiedzial tez, ze nie obejmie zadnego stanowiska ministra w rzadzie Merkel po ewentualnym wyborze na przewodniczacego CDU. Jak wiadomo pies z kotem nie znosza sie z zasady, szczegolnie jednak gdy kot podaza caly czas jedna droga a pies chce isc w innym kierunku...

2. Szanse kandydatow – kto kogo popiera

Po konferencjach prasowych trzech kandydatow zaczela sie walka wyborcza. Wystepuja oni na roznych spotkaniach, gdzie odpowiadaja oni na pytania, krytykuja przeciwnikow. Zaczelo sie dosyc ostro a bedzie jeszcze ostrzej. Wzajemna krytyka bedzie nasilala sie az do 25. kwietnia, kiedy to nastapi wybor nowego przewodniczacego CDU na zjezdzie tej partii w Berlinie. Co do szans, glosy sa podzielone. Chociaz w badaniach demoskopowych wiekszosc badanych osob ocenia najwyzej szanse Merza i jego zyczy sobie na nowego przewodniczacego, to jednak znawcy polityki wroza sukces Laschetowi. Trzeciemu kandydatowi Röttgenowi daje sie najmniej szans. Laschet sytuuje miejsce partii w centrum. Moze tez latwiej niz Merz przyciagnac wyborcow, ktorzy odeszli do Zielonych. Latwiej bedzie mu tez tworzyc ewentualna koalicje z Zielonymi. Merz z kolei ma szanse odzyskania wyborcow, ktorzy zawiedzeni socjalistyczna polityka obecnej kanclerz, odeszli od CDU i poparli AfD. Merz jako czlowiek sukcesu w swiecie finansow moze byc latwym obiektem ataku lewicowych i zielonych mediow, ktore natychmiast po zgloszeniu jego kandydatury wzmogly jego krytyke. Przypuszczam, ze wszystkie lewicowe i zielone media, w tym media publiczne opanowane przez ta orientacje przypuszcza zmasowany atak na Merza. Bedzie to tak wygladalo jak bitwa stalingradzka.

Laschet ma poparcie swojej organizacji partyjnej CDU w NRW, gdzie jest premierem. Cale socjalne, pracownicze i ekologiczne skrzydlo partii moze stanowic jego podpore. Obecna kanclerz bylaby tez szczesliwa, gdyby to on zostal nowym przewodniczacym CDU i kandydatem na kanclerza. Moglaby spokojnie odsiedziec do konca kadencji czyli do jesieni 2021 i kontynuowac swoje dzielo, ktore zaczyna rozpadac sie w gruzy (polityka migracyjna, bledne decyzje w sprawie Euro, bledna polityka energetyczna, obronna, przesuniecie partii na lewo, itd). Przypuszczam, ze A.Merkel zrobi wszystko co stoi w jej mocy, aby wygral Laschet. 27 lutego prezydium CDU w NRW oglosilo, chociaz niejednoglosnie, ze w wyborach na zjezdzie partii udzieli poparcia Laschetowi. Podobne stanowisko zajelo kierownicto organizacji CDU w Dolnej Saksonii i w Schleswig-Holstein. Proby zapewnienia poparcia Laschetowi przez zaufanego czlowieka Merkel, heskiego premiera Bouffier nie powiodly sie, gdy stwierdzono przed glosowaniem, ze to wlasnie Merz a nie Laschet jest bardziej popierany przez heska CDU. Stad nie przeprowadzono glosowania.

Merz jest popierany przez konserwatywna, liberalna czesc partii. Wczoraj CDU z Badenii-Wirttembergii oglosilo, ze tamtejsza organizacja poprze go w wyborze na przewodniczacego. Jego zwyciestwo i co za tym idzie jego polityka gospodarcza pomogloby poteznej gospodarce Badenii-Wirttembergii, tez w ratowaniu calego kompleksu przemyslu samochodowego. Stad ceniony jest on przez tamtejsze kregi gospodarcze. Stoi za nim tez krag parlamentarny drobnych przedsiebiorcow z von Stettenem na czele. Do jego zwolennikow nalezy tez majacy duzy wplyw obecny prezydent Bundestagu Wolfgang Schäuble. Merz uzyska zapewne poparcie delegatow CDU z landow wschodnich, ktorzy sa przeciwni merkelowskiej polityce partii. tez z Berlina. Organizacja mlodych chadekow Junge Union (110 tysiecy czlonkow, jedna czwartaa wszystkich czlonkow CDU) kierowana przez T.Kubana nalezy tez do jego zwolennikow. T.Kuban zapowiedzial, ze zorganizuje plebiscyt jej czlonkow w sprawie ich preferencji wyborczych, ktory wyloni zwycieskiego kandydata. Wynik zostanie zaprezentowany potem na zjezdzie partii 25 kwietnia. Tez ostatnio krytykowane z roznych stron konserwatywne ugrupowanie w ramach CDU tzw. WerteUnion (A.Mitsch) stoi po jego stronie.

Mimo, ze F.Merz prowadzi wyraznie w badaniach opinii publicznej prowadzonych caly czas na biezaco, to jednak nie oznacza, ze to wlasnie on bedzie nowym przewodniczacym partii. O tym zadecyduje zjazd delegatow w liczbie 1001 osob. Sa to przedstawiciele organizacji partyjnych CDU z wszystkich landow. Wiadomo, ze ich sklad byl budowany pracowicie przez ugrupowania polityczne stojace po stronie obecnego kanclerza. Nie na darmo mowiono o nich, ze jest to ferajna wyborcza pani kanclerz. Podczas przegranego przez Merza glosowania, ta wlasnie ferajna wyborcza wybrala w 2018 roku AKK. Jak bedzie teraz, trudno do konca przewidziec. Wieksze szanse ma Laschet, za ktorym stoi establishment partyjny, czyli posiadacze sluzbowych aut partyjnych i panstwowych oraz ekologiczne i socjalne skrzydlo partii. Ale wszystko jest mozliwe. Delegaci maja trudny wybor. Chca na pewno powodzenia partii w wyborach, zachowania stanowisk i rozszerzenia wladzy chadekow. Jezeli dojda oni do przekonania, ze to Laschet zapewni dla CDU lepsze wyniki w wyborach do Bundestagu w 2021, to wybiora oni wlasnie jego. Od sukcesu CDU w wyborach zaleza bowiem ich stanowiska i kariery. To ze Merz jest ulubiencem bazy partyjnej jeszcze nic nie oznacza. Wazne jest, aby taki ulubieniec gwarantowal sukces wyborczy dla calej partii. Merz moze przyciagnac konserwatywnych i liberalnych wyborcow, ale rownoczesnie odstraszyc tych o nastawieniu ekologicznym i socjalnym. Zarzuca sie mu tez, ze za bardzo polaryzuje partie. Kwestia jest czy Merz zdola zapewnic wiecej wyborcow niz Laschet. Kazdy z nich ma szanse sukcesow w grze na swoim ulubionym skrzydle. Tylko ktory z nich bedzie efektywniejszy?

A tak wyglada struktura delegowanych na zjazd partii 25 kwietnia. NRW (296 delegatow), Baden-Württemberg (154), Dolna Saksonia (137), Paalatynat Renski (89), Hesja (88), Schleswig-Holstein (47), Saarland (34), Berlin (30), Saksonia (30), Turyngia (24). Pozostale wysylaja po kilkunastu delegowanych. Juz na pierwszy rzut oka widac, ze Laschet ma bardzo duze szanse na zwyciestwo. Moze tak sie stac, gdy delegowani z NRW, Dolnej Saksonii i Schleswig-Holstein oddadza glosy na niego. Jednak trzeba wziac pod uwage fakt, iz glosowanie jest tajne. Juz w NRW moze Merz uzyskac sporo glosow od osob, ktore sa przeciwnikami Lascheta. Tez trzeba pomyslec o dzialaniach roznych grup wplywu jak JU czy ugrupowanie parlamentarne stanu sredniego (von Stetten). Moze dojsc do niespodzianki. Niemcy wchodza w faze kryzysu gospodarczego i taki fachowiec finansowy jak Merz moglby dobrze kierowac panstwem przy przezwyciezaniu trudnosci gospodarczych. Przypomniec trzeba, ze juz w 2018 roku uzyskal prawie polowe glosow delegatow.

Wybor nowego przewodniczacego CDU w kwietniu zadecyduje o ustaleniu kierunku polityki partii. Ma on fundamentalne znaczenie dla CDU oraz dla Niemiec. To bedzie wybor kierunku dzialania i strategii CDU. Jezeli wygra Laschet, Niemcy nie dokonaja zadnych powaznych zmian. Merkelowska polityka i kanclerzowa we wlasnej osobie bedzie dominowala wszystko. Merkel pozostanie u wladzy przez nastepne dwa lata, a tym samym beda to dwa stracone lata. To doprowadzic moze do wysadzenia z siodla laschetowskiego skrzydla i zniszczyc jego przywodce. Moze to stac sie tak szybko jak z AKK. Bolesna porazka wyborcza kierowanej przez Lascheta CDU oznaczalaby zwiekszenie sily Zielonych i AfD. Blokowanie sie dwoch skrzydel w CDU mogloby prowadzic do paralizu procesow decyzyjnych w partii. Innym niebezpieczenstwem bylyby tendencje odsrodkowe, wlacznie z rozpadem CDU na dwie czesci – ekologiczno-lewicowa i prawicowo-liberalna. Baze i platforme do utworzenia nowej konserwatywnej i liberalnej CDU moglaby stanowic wewnetrzna struktura w CDU, organizacja w organizacji – WerteUnion. Tam mogliby znalezc swoja polityczna ojczyzne wszyscy konserwatywni wybprcy i politycy, ktorzy oddalili sie od CDU w ostatnich latach. Gloszenie konserwatywnych pogladow, ktore znajdowaly sie jeszcze przed 15-tu laty w programie CDU, jest teraz zwalczane i okreslane jako przyjmowanie prawicowo-ekstremistycznych pozycji. Kiedys zyly zgodnie rozne orientacje w partii. Teraz zwalczani sa wszyscy, ktorzy prezentuja gospodarcze, liberalne i konserwatywne poglady. Merkelowska CDU musiala sie bowiem przystosowac do najblizszego otoczeni, a takim byli socjalisci z SPD. W dodatku kanclerzowa przygotowywala sobie juz nastepnego koalicjanta – Zielonych, ale po porazkach wyborczych byla zmuszona oddac stanowisko przewodniczacego partii. Konserwatysci mogliby dazyc do silniejszych zwiazkow z nacjonalistycno-prawicowa partia AfD, ktora dazy caly czas do wspolpracy z CDU lub z jej czescia. Jest to wprawdzie malo prawdopodobne, ale mozliwe. Wtedy Zieloni i Lewica beda mialy latwe zadanie w zdobyciu wladzy. A to nie wrozy nic dobrego dla Niemiec i dla stabilnosci Europy.