Polityka historyczna MKiDN 2018 r.

Polityka historyczna MKiDN

Prowadzenie skutecznej polityki historycznej to jeden z priorytetów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Polityka ta realizowana jest m.in.  poprzez budowę muzeów i instytucji czy wspieranie produkcji filmów o tematyce historycznej, związanych z naszą tożsamością:

1. Muzea

•          rozbudowa sieci muzeów

a)        Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej (umowa o współprowadzeniu została podpisana 23 czerwca 2017 r.; planowane utworzenie filii w Nowym Jorku)

b)        Muzeum Historii Polski w Cytadeli Warszawskiej (5 października 2017 r. ogłoszono międzynarodowy przetarg na budowę Muzeum; program wieloletni budowy Muzeum zakłada jego otwarcie w roku 2021. 20 marca 2018 roku rząd zwiększył budżet na budowę muzeum do 757,2 mln zł)

c)         Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce (budowa w toku; otwarcie zaplanowano na jesień 2018 r.)

d)        Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (prace budowlane w toku)

e)         Powołanie Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 i połączenie go z Muzeum  II Wojny Światowej w Gdańsku. Otwarcie Muzeum II Wojny Światowej – 23 marca 2017 r.

f)         Muzeum Piaśnickie w Wejherowie – utworzone 21 grudnia 2015 r.

g)        Muzeum - Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej (umowę o współprowadzeniu muzeum podpisano 27 grudnia 2016 r., wybrano projekt wystawy stałej)

h)        Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach - Opolu (od 1 stycznia 2018 r. współprowadzone przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Marszałka Województwa Opolskiego)

i)         Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej (powołane w sierpniu 2017 r.)

j)         Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej – zostanie utworzone jako Oddział Muzeum Lubelskiego w Lublinie, które z dotacji MKiDN zakupiło na jego przyszła siedzibę pałac Lubomirskich w Lublinie. Przebudowa Pałacu na potrzeby Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej rozpocznie się najprawdopodobniej w 2019 r.

k)        Muzeum Getta Warszawskiego (28.02.2018 r.). Dyrektorem nowo powołanej instytucji został Albert Stankowski. Muzeum powstanie w budynku dawnego Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów przy ulicy Siennej 60 w Warszawie.

•          Pomniki Zagłady – muzea prowadzone i finansowane bezpośrednio przez MKiDN

a)        Auschwitz Birkenau, były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady - utworzone w 1947 roku; dziś to najczęściej odwiedzane muzeum w Polsce: 2,2 mln odwiedzających rocznie)

b)        Majdanek (Państwowe Muzeum na Majdanku)

c)         Muzeum Stutthof w Sztutowie - założone dzięki staraniom byłych więźniów w 1962. Szczególnie bogate są zgromadzone i przechowywane archiwa poobozowe.

d)        Były niemiecki obóz zagłady w Sobiborze - obecnie oddział Państwowego Muzeum na Majdanku, czyli instytucja MKiDN, prace nad upamiętnieniem i nową wystawą są realizowane i finansowane przy wsparciu Międzynarodowego Komitetu Sterującego (Polska, Izrael, Holandia, Słowacja)

e)         Były niemiecki obóz zagłady w Bełżcu - od 2004 działa jako oddział Państwowego Muzeum na Majdanku. Utworzenie Oddziału było wynikiem współpracy pomiędzy United States Holocaust Memorial Council, American Jewish Committee oraz Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

•          Pomniki Zagłady – muzea, które w najbliższej przyszłości będą współprowadzone przez MKiDN

a)        Mauzoleum Walki i Męczeństwa w Treblince – do niedawna miało status oddziału Muzeum Regionalnego w Siedlcach, obecnie MKiDN finalizuje działania z Zarządem Województwa Mazowieckiego, aby było to samodzielne muzeum współprowadzone przez Marszałka Województwa i MKiDN.

b)        Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy – obecnie muzeum prowadzone przez województwo dolnośląskie, trwają rozmowy, aby stało się ono muzeum współprowadzonym przez MKiDN ze względu na rangę miejsca pamięci.

•          Pomnik Zagłady – muzeum wspierane dotacjami przez MKiDN

a)        Obóz w Chełmnie nad Nerem – Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, oddział zamiejscowy Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie, instytucja województwa wielkopolskiego, wielokrotnie wspierana dotacjami MKiDN.

Pięć na osiem Pomników Zagłady to muzea prowadzone i finansowane bezpośrednio przez MKiDN, w odniesieniu do dwóch kolejnych (Treblinka i Gross Rosen) prowadzone są zaawansowane działania zmierzające do ich współprowadzenia przez MKiDN, a Muzeum w Chełmnie nad Nerem korzysta z dotacji Ministra.

2. Instytucje kultury

1. Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego (powołany w 2016 r.)
2. Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą (powołany 1.01.2018 r.)
3. Instytut Solidarności i Męstwa (powołany w grudniu 2017 r.) - instytucja naukowa, której celem jest prowadzenie badań historycznych oraz honorowanie i nagradzanie osób, które pomagały Polakom i obywatelom polskim w czasie II Wojny Światowej, a także w latach powojennych.

3. Filmy

Dofinansowania dla produkcji filmów historycznych i patriotycznych udzielone bezpośrednio instytucjom podległym przez MKiDN.

• w 2016 roku:

1. „Historia w ożywionych obrazach” - cykl edukacyjny przedstawiający kluczowe momenty historii Polski w formie filmowo „ożywionych" obrazów klasyki polskiego malarstwa Realizacja projektu: WFDiF (Dyrektor Niderhaus). Dotacja celowa 5.700.000 zł (włącznie z rokiem 2017)
2. „Józefa Łabodowskiego rozmowy z ojczyzną”. Koprodukcja filmu dokumentalnego opowiadającego o historii jednego najwybitniejszych poetów swego pokolenia Józefa Łobodowskiego. Reżyseria Grażyna Czermińska. Koprodukcja NINA (FINA).Dotacja celowa: 150.000 zł.
3. „Notacje z żołnierzami Armii Krajowej oraz polskich sił Zbrojnych”- dokument. Są to zapisy rozmów z żyjącymi żołnierzami Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych. W rozmowach uczestniczą Damy i Kawalerami Orderu Virtutti Militari. Reżyseria Grzegorz Borowski z GregFilm. Dotacja celowa z FINA 178.780 zł.
4. „Kantor”. Film dokumentalny opowiada o Tadeuszu Kantorze (1915-  1990) –  polskim malarzu i reżyserze żydowskiego pochodzenia. Reżyseria:  Jan Hryniak. Dotacja celowa z FINA: 1.000.000 zł.
5. „Polskie 100 lat”. Projekt edukacyjno-historyczny jest cyklem 42 filmów dokumentalnych, przedstawiających historię Polski od odzyskania niepodległości po wejście do NATO i UE. Realizacja projektu: Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny. Dotacja celowa 800.000 zł

• w 2017 roku:

1. „Dwie Korony” - dokument fabularyzowany o  życiu Maksymiliana Marii Kolbego począwszy od dzieciństwa po męczeńską śmierć w Auschwitz. Reżyseria: Michał Kondrat KONDRAT-MEDIA.
2. „Wyklęty” - film fabularny. Bohaterami są członkowie zbrojnego podziemia niepodległościowego walczący z reżimem komunistycznym o powojenny kształt ojczyzny. Reżyseria: Konrad Łęcki.
3. „Bezcenna dama”- film dokumentalny poświęcony kolekcji Książąt Czartoryskich zakupionej przez państwo 29.12.2016 roku. Reżyseria: Grzegorz Styła.
4. „Ostatni z Wachlarza” - film dokumentalny o pierwszej polskiej organizacji dywersyjnej II wojny światowej. Reżyseria: Hanna Zofia Etemad.
5. „Rozstrzelać Polaków”. Film dokumentalny o antypolskiej operacji NKWD w ZSRR w latach w latach 1937-1938. Scenariusz: Tomasz Sommer, reżyseria Mirosław Majeran.
6. „Kartka z Powstania”- film fabularny w technologii wirtualnej rzeczywistości i stereoskopii opowiadający historię Powstania Warszawskiego przez pryzmat listu napisanego przez córkę do ojca. Scenariusz i reżyseria: Tomasz Dobosz, Mariusz Laszuk.
7. „Dom Architekta Horodeckiego”- film dokumentalny. Opowieść o architekcie Władysławie Horodeckim. Reżyserem i scenarzystą jest Wiesław Romanowski.

• w produkcji:

1. „Legiony” - film fabularny opowiadający o czynie Legionów Polskich z lat 1914-1916 - od wymarszu z Oleandrów aż po bitwę pod Kościuchnówką. Epilogiem są wydarzenia z listopada 1918. Reżyseria: Dariusz Gajewski. Scenariusz i produkcja: Adam Borowski, Tomasz Łysiak, Dariusz Gajewski, Michał Godzic, Maciej Pawlicki.
2. „Raport Pileckiego”- scenariusz opowiada losy rotmistrza Pileckiego od czasów tuż przed wybuchem II wojny światowej aż po śmierć w areszcie śledczym na Rakowieckiej. Scenariusz: Leszek Wosiewicz.
3. „Szmul Zygielbojm” - film opowiadać będzie o losach Szmula Zygielbojma. Scenariusz: Wojciech Lepianka.
4. Jerusalem Avenue - film fabularny opowiadający losy żołnierza brytyjskiego, który ucieka z niemieckiego obozu jenieckiego. Dociera do Warszawy, gdzie otrzymuje pomoc od polskiego ruchu oporu. Wstępuje w szeregi Armii Krajowej i bierze udział w Powstaniu Warszawskim. Scenariusz – Jarosław Sokół.
5. „Józef Piłsudski - Przystanek Niepodległość”- film fabularny opowiadający o życiu Józefa Piłsudskiego. Akcja rozgrywa się w latach 1900-1914 i kończy się wejściem Pierwszej Brygady do Kielc. Scenariusz i reżyseria: Michał Rosa.
6. Seria filmów animowanych pt. „Historyjki na tropie”. Dwoje uczniów - Szymek i Aga - przenosi się w czasie, by zmienić bieg historii Polski oraz pomóc profesorowi Historyjkowi wrócić do naszych czasów. Realizacja projektu: Maria Deskur.
7. „Gdzie jest polskie złoto?” - dokument opowiada historię transportu, którym 4 września 1939 r. ewakuowano złote sztaby i monety stanowiące kruszcowe rezerwy Banku Polskiego. Scenariusz i reżyseria: Andrzej Czarnecki.
8. „ETER”. Film fabularny jest próbą reinterpretacji mitu Fausta. Opowiada historię wojskowego lekarza, który prowadzi eksperymenty medyczne, by zyskać władzę nad ludźmi. Reżyseria Krzysztof Zanussi.
9. „Kamerdyner” – film fabularny, który  opowiada historię pruskiego rodu von Krauss zamieszkującego w okolicy Pucka. Akcja rozgrywa się w latach 1900-1945. Pruska antypolskość walczy z kaszubskim patriotyzmem, co w 1939 roku kończy się masowym mordem popełnionym na tysiącach Kaszubów w lasach pod Piaśnicą. Reżyseria: Filip Bajon.
10. „Zaczęło się od ucieczki” - film dokumentalny przedstawiającego  prywatne wycieczki w góry Papieża Jana Pawła II.
11.  „Mała Zagłada”-  film animowany z elementami dokumentu opowiadający historię dziewczynki, Teresy Ferenc, która ocalała z dokonanej przez Niemców w 1943 roku na Zamojszczyźnie pacyfikacji wioski. Reżyseria: Natalia Koryncka - Gruz.
12. „Z krwi i kości – Portret Łukasza Cieplińskiego”- film dokumentalny opowiadający o życiu ostatniego prezesa komendy WiN-u, zamordowanego przez komunistów w więzieniu na Rakowieckiej.
13. „Żabińscy. O ludziach i zwierzętach”- dokument poświęcony Antoninie i Janowi Żabińskim, którzy przed wojną stworzyli Warszawski Ogród Zoologiczny, a w czasie wojny ratowali i ukrywali w nim Żydów.  Reżyseria: Łukasz Czajka.
14. „Sprawiedliwi spod Auschwitz”- film dokumentalny.

• Scenariusze nagrodzone w konkursie scenariuszowym na film fabularny z zakresu historii Polski:

1. „Sanatorium im. Gorkiego” - film fabularny opowiadający o mordzie katyńskim. Scenariusz i reżyseria: Robert Gliński.
2. „Sokół”- film fabularny opowiadający losy Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Scenariusz - Tomasz Klimala.
3. „Bruno Schultz – gra w śmierć”- film fabularny o okupacyjnych losach Brunona Schulza. Scenariusz: Marek Ławrynowicz.

4. Odzyskiwanie i zabezpieczanie dzieł sztuki utraconych w czasie II wojny światowej

5. Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą

• Inwentaryzacja i dokumentacja

1. Polonica w archiwach, muzeach w Republice Czeskiej
2. uruchomienie strony internetowej Polonika (www.polonika.gov.pl). Strona jest podstawową witryną, gromadzącą informacje o polskim dziedzictwie kulturowym na świecie (w krajach nie wchodzących w granice historycznej Rzeczypospolitej po 1772 r.).

• Konserwacja wybranych, szczególnie cennych obiektów

1. Konserwacja polskich grobów na cmentarzach w Iranie,
2. Ukraina: Obserwatorium Astronomiczne na Górze Pop Iwan; Kolegiata św. Wawrzyńca w Żółkwi; Kolegiata Świętej Trójcy w Ołyce,  Kościół podominikański pod wezwaniem św. Mikołaja Biskupa w Kamieńcu Podolskim,
3. Lwów: Katedra p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny; Cmentarz Łyczakowski, Katedra ormiańska, kościół oo. jezuitów św. Piotra i Pawła, kościół św. Antoniego;
4. Białoruś: Kościół pw. Bożego Ciała w Nieświeżu; lamus zabytkowy drewniany na terenie klasztoru Brygidek w Grodnie,
5. Litwa: organy w kościele dominikańskim pw. św. Ducha; prace konserwatorskie w kościele oo. franciszkanów w Wilnie, konserwacja nagrobków na cmentarzu na Rossie,
6. Mołdawia: konserwacja nagrobków polskich na cmentarzach w Kiszyniowie i w Raszkowie.

• Promocja i popularyzacja polskiego dziedzictwa za granicą:

1. otwarcie Muzeum Witolda Gombrowicza w willi Alexandrine we francuskim Vence, gdzie polski pisarz spędził ostatnie lata życia.

• Instytucjonalne wsparcie instytucji emigracyjnych gromadzących i chroniących polskie dziedzictwo kulturowe za granicą w krajach osiedlenia emigracji politycznej obydwu Wielkich Emigracji, tj.  XIX wiecznej i pojałtańskiej. W szczególności są to projekty realizowane we współpracy i na rzecz  dwudziestu jeden członków Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie, m.in. Studium Polski Podziemnej, Instytutu Piłsudskiego w Ameryce i Muzeum Polskiego w Ameryce w Chicago.

6. Ochrona miejsc pamięci

• Remont generalny polskich cmentarzy wojennych na terenie Iranu:

1. Remont cmentarza w Dulabie należącego do największych polskich cmentarzy wojennych na świecie. Pochowanych jest na nim blisko 1900 cywilnych uchodźców i żołnierzy Armii Polskiej na Wschodzie dowodzonych przez gen. Władysława Andersa, zmarłych po ewakuacji z ZSRR w 1942 r.
2. Pielgrzymka do Bykowni, gdzie spoczywają ofiary zbrodni katyńskiej, których nazwiska znajdują się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, oraz ofiary tzw. Operacji Polskiej NKWD z lat 1937-38.
3. Przeprowadzenie prac poszukiwawczo - ekshumacyjnych na Łotwie, w wyniku których odnaleziono mogiły 9 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1919 r. w walkach z bolszewikami. Szczątki żołnierzy uroczyście pochowano na polskim cmentarzu wojennym w Ławkiesach pod Dyneburgiem.

• Finansowanie przez MKiDN opieki nad polskimi cmentarzami wojennymi:

1. we Włoszech - Monte Cassino, Bolonia, Loreto;
2. w Libanie i Iranie ;
3. w Uzbekistanie, Kazachstanie i Kirgistanie;
4. 18 cmentarzy na szlaku Armii gen. Władysława Andersa;
5. na Ukrainie w tym na Cmentarzu Obrońców Lwowa.

• W ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Miejsca Pamięci za Granicą” prowadzone są prace renowacyjne na polskich cmentarzach wojennych poza granicami kraju. W 2018 r. planowane są dalsze prace renowacyjne na cmentarzach 1920 r. na Białorusi, Łotwie i Litwie.

http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/polityka-historyczna-mkidn-8153.php