Obchody 75. rocznicy Zbrodni Wołyńskiej

Akcja UPA z 11 i 12 lipca 1943 r. była kulminacją trwającej
już od początku 1943 r. fali mordowania i wypędzania Polaków z ich
domostw, w wyniku której na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło ok.
100 tys. Polaków. Sprawcami Zbrodni Wołyńskiej były Organizacja
Ukraińskich Nacjonalistów - frakcja Stepana Bandery, podporządkowana jej
Ukraińska Powstańcza Armia oraz ludność ukraińska uczestnicząca
w mordach swoich polskich sąsiadów. OUN-UPA nazywała swoje działania
„antypolską akcją”. To określenie ukrywało zamiar, jakim było
wymordowanie i wypędzenie Polaków.

Pierwszy masowy mord
na ludności polskiej na Wołyniu został dokonany 9 lutego 1943 r. przez
oddział Ukraińskiej Armii Powstańczej, który zamordował 173 Polaków
we wsi Parośla I w powiecie sarneńskim.

Wpływ na nasilenie się
fali zbrodni miało porzucenie w marcu i kwietniu 1943 roku przez
policjantów ukraińskich służby na rzecz Niemiec i przejście w szeregi
UPA. Wielu z tych policjantów brało wcześniej udział w zagładzie Żydów.
Jednej z największych zbrodni ukraińscy nacjonaliści dokonali w nocy
z 22 na 23 kwietnia 1943 roku; UPA spaliła osadę Janowa Dolina
i zamordowała ok. 600 Polaków.

Szczególne nasilenie zbrodni nastąpiło w lipcu 1943 roku. Zamordowano wówczas ok. 10-11 tys. Polaków.
11 i 12 lipca UPA dokonała skoordynowanego ataku na Polaków w 150
miejscowościach w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim
i łuckim. Wykorzystano fakt gromadzenia się w niedzielę 11 lipca ludzi
w kościołach. Doszło do mordów w świątyniach m.in. w Porycku (dziś
Pawliwka) i Kisielinie. Około 50 kościołów katolickich na Wołyniu
zostało spalonych i zburzonych. 16 lipca 1943 r. oddziały UPA we wsi
i w majątku Pułhany (pow. Horochów) zamordowały około 120 Polaków,
a w Kupowalcach (pow. Horochów) około 150.

Zbrodnie
na Polakach dokonywane były niejednokrotnie z niebywałym okrucieństwem,
palono żywcem, wrzucano do studni, używano siekier i wideł, wymyślnie
torturowano ofiary przed śmiercią a także gwałcono kobiety.

Ogółem
zbrodni na Polakach dokonano w 1865 miejscach na Wołyniu. Największych
masakr dokonano w Woli Ostrowieckiej, gdzie zamordowanych zostało 628
Polaków, w kolonii Gaj - 600, w Ostrówkach - 521, Kołodnie - 516.

UPA atakowała bazy samoobrony polskiej na Wołyniu, w których chroniła się ludność,
m. in. Przebraże, gdzie uratowało się ok. 10 tys. Polaków. Tylko część
baz samoobrony przetrwała. Pomocy bazom samoobrony udzielała partyzantka
sowiecka, a także żołnierze węgierscy sprzedając amunicję. Były
przypadki pozyskiwania broni od Niemców. Polacy szukali ratunku
uciekając do miast i miasteczek kontrolowanych przez wojsko niemieckie.
Wielu z nich zostało wywiezionych na roboty przymusowe do Niemiec.
Niewielkie szanse na przeżycie mieli ci, którzy na własną rękę
opuszczali bazy samoobrony. Np. 16 lipca 1943 r. oddziały UPA
wymordowały co najmniej 155, być może nawet 600 Polaków, którzy opuścili
Hutę Stepańską (pow. Kostopol), ośrodek polskiej samoobrony.

Określenie
Zbrodnia Wołyńska dotyczy nie tylko masowych mordów dokonanych
na terenach Wołynia, czyli byłego województwa wołyńskiego, ale także
w województwach: lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim (Galicja
Wschodnia), a także w województwach: lubelskim i poleskim.

UPA,
kierowana przez Romana Szuchewycza „Tarasa Czuprynkę”, rozpoczęła
„antypolską akcję” w Galicji Wschodniej w kwietniu 1944 roku. Miała ona
być w założeniu nie tak drastyczna, jak ta przeprowadzona na Wołyniu.
Zamierzano zmusić Polaków do opuszczenia domów pod groźbą śmierci. W
przypadku odmowy mieli być zabijani tylko mężczyźni. W praktyce często
dochodziło do zbrodni na wszystkich mieszkańcach. Masowych mordów
dokonano m. in. w Podkamieniu (100-150 zabitych), Bryńcach Zagórnych
(100-145 ofiar) Berezowicy Małej (130-135 ofiar). W zbrodniach oprócz
UPA wzięli udział ukraińscy żołnierze, ochotnicy do dywizji
SS „Galizien” (Huta Pieniacka, 600-900 zabitych).

Z rąk
nacjonalistów ukraińskich ginęły także rodziny polsko-ukraińskie,
Ukraińcy odmawiający wzięcia udziału w zbrodniczej akcji oraz ratujący
Polaków. „Kresowa Księga Sprawiedliwych” (wyd. IPN) opracowana przez
Romualda Niedzielkę podaje, że Ukraińcy uratowali 2527 Polaków.
Za tę pomoc 384 Ukraińców zapłaciło życiem.

Według szacunków
polskich historyków ukraińscy nacjonaliści zamordowali około 100 tys.
Polaków. 40-60 tys. zginęło na Wołyniu, 20-40 tys. w Galicji Wschodniej,
co najmniej 4 tys. na terenie dzisiejszej Polski. Terror UPA
spowodował, że setki tysięcy Polaków opuściły swoje domy, uciekając
do centralnej Polski. Zbrodnia Wołyńska spowodowała polski odwet,
w wyniku którego zginęło ok 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys.
na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, przy czym część ofiar zginęła z rąk
UPA, za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się
do sprawców rzezi.

W opinii znawcy problematyki
polsko-ukraińskiej, historyka prof. Grzegorza Motyki „choć akcja
antypolska była czystką etniczną, to jednocześnie spełnia ona definicję
ludobójstwa”. Celem było bowiem zniszczenie na Wołyniu w całości,
a na innych terenach w części, polskiej grupy etnicznej.

W 2016
r. Sejm ustanowił 11 lipca Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa
dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP. Sejm -
głosi uchwała - oddaje hołd „wszystkim obywatelom II Rzeczypospolitej
bestialsko pomordowanym przez ukraińskich nacjonalistów”.

W niedzielę
prezydent Andrzej Duda uda się na Ukrainę, aby wziąć udział w obchodach
75. rocznicy zbrodni wołyńskiej. Prezydent jedzie na Ukrainę
na zaproszenie metropolity łuckiego biskupa Witalija Skomarowskiego,
weźmie m.in. udział we mszy świętej w katedrze łuckiej. Wcześniej, w
piątek - jak poinformował Instytut Pamięci Narodowej w Kijowie - własne
obchody poświęcone 75. rocznicy konfliktu ukraińsko-polskiego na Wołyniu
zorganizowały władze Ukrainy.

IPN obecnie prowadzi ok. 30 postępowań dotyczących zbrodni
wołyńsko-galicyjskiej, w wyniku której członkowie Organizacji
Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) w
latach 1943-1945 zamordowali na Wołyniu i we wschodniej Galicji - według
szacunków Instytutu - ok. 100 tys. Polaków - mężczyzn, kobiet i dzieci.

W największym
śledztwie w tej sprawie, które prowadzi pion śledczy IPN w Lublinie,
przyjęto kwalifikację tej zbrodni jako ludobójstwa.

Nie
ulega wątpliwości, iż zbrodnie, których dopuszczono się wobec ludności
narodowości polskiej, noszą charakter nie podlegających przedawnieniu
zbrodni ludobójstwa. Fakt podjęcia przez przywódców OUN-UPA decyzji
o usunięciu ze wschodnich terenów II RP, a w przypadku Wołynia
o wymordowaniu wszystkich Polaków zamieszkujących sporne ziemie w celu
uzyskania przed ewentualnymi rozmowami pokojowymi, po zakończeniu wojny,
terenów czystych etnicznie, znajduje oparcie w świetle ujawnionych
dokumentów, zeznań setek świadków, opinii biegłych historyków, relacji
znawców przedmiotu i posiadanych przez nich dokumentów archiwalnych

— informuje pion śledczy IPN.

Prokuratura Instytutu Pamięci Narodowej wskazuje również na formacje i ludzi odpowiedzialnych za dokonanie masakry.

Antypolskie
akcje, mające na celu fizyczne zniszczenie (eksterminację) ludności
polskiej z terenu Wołynia, zostały zaplanowane i przygotowane przez
polityczne i wojskowe gremia przywódcze OUN-UPA, a wykonane przez
podległe im oddziały zbrojne i podporządkowane im grupy samoobrony
ukraińskiej oraz zaagitowanych do tego celu chłopów

— czytamy w informacji IPN.

Morderstwa
i wytępienie ludności cywilnej na Wołyniu podjęte zostały w celu
zniszczenia Polaków jako grupy narodowej, traktowanej jako przeszkoda
w utworzeniu „Wielkiej Ukrainy”

— podkreślają prokuratorzy Instytutu.

Śledztwo
w sprawie rzezi wołyńskiej dokonanej przez ukraińskich nacjonalistów,
które prowadzi lubelska prokuratura IPN, dotyczy wyłącznie byłego
województwa wołyńskiego i obejmuje lata 1939-1945. W historiografii
przyjmuje się jednak, że początek zbrodni wołyńsko-galicyjskiej miał
miejsce w nocy z 8 na 9 lutego 1943 r. w Parośli w pow. Sarny
na Wołyniu. Sotnia UPA Hryhorija Perehijniaka „Dowbeszki-Korobki”
dokonała wówczas masakry od ok. 150 do ok. 170 polskich mieszkańców,
w tym dzieci i niemowląt. Zbrodnia w Parośli była pierwszą zbrodnią
na tak wielką skalę dokonaną przez UPA na Polakach; istnieją jednak
przypadki wcześniejszych pojedynczych zbrodni dokonywanych przez
UPA na Polakach.

IPN podaje, że przedmiotem w jego największym
postępowaniu dot. zbrodni wołyńskiej jest „dopuszczenie się zabójstw
kilkudziesięciu tysięcy mężczyzn, kobiet i dzieci narodowości polskiej,
znęcania się fizycznego, psychicznego nad członkami polskiej grupy
narodowej”. Poza morderstwami sprawcy rzezi dokonywali zniszczeń lub
kradzieży mienia Polaków, a także dokonywali represji, w tym - jak
podaje IPN - „czynów nieludzkich”, które tworzyły warunki grożące
Polakom biologicznym wyniszczeniem lub zmuszały ich
do ucieczki z Wołynia.

Szacunkowo zamordowanych na Wołyniu zostało około 60, a nawet 80 tysięcy osób narodowości polskiej

—
stwierdza IPN, przypominając też, że akcja nacjonalistów ukraińskich
objęła setki miejscowości, wsi, kolonii na terenie województwa
wołyńskiego, nie licząc miejsc i obszarów nie zamieszkanych, gdzie
również dokonano licznych mordów.

Należy pamiętać, że poza
terenem dawnego województwa wołyńskiego członkowie UPA mordowali Polaków
również w Galicji Wschodniej: w województwach lwowskim, tarnopolskim
i stanisławowskim, a także w części Lubelszczyzny i Polesia - stąd
szacunki IPN, że w sumie w zbrodni wołyńsko-galicyjskiej zginęło ok. 100
tys. Polaków (przez niektórych historyków podawane są także wyższe
liczby, które sięgają nawet do ok. 130 tys. śmiertelnych ofiar).
Dziesiątki tysięcy Polaków, którym udało się przeżyć masakrę, zostało
zmuszonych do ucieczki pozostawiając cały dorobek nie tylko swojego
życia, ale także poprzednich pokoleń; duża część tych osób trafiła
następnie na roboty do Niemiec.

Prokuratura IPN w Lublinie
w sprawie zbrodni wołyńskiej w dalszym ciągu przesłuchuje świadków.
Ponadto trwają kwerendy archiwalne, są też realizowane i planowane
kolejne wnioski o przeprowadzenie czynności w drodze międzynarodowej
pomocy prawnej, w tym także do organów wymiaru sprawiedliwości Ukrainy.
Ponadto do sprawy dołączono materiał dowodowy w ramach międzynarodowej
pomocy prawnej z Federacji Rosyjskiej.

Z uwagi
na fakt, iż inicjatywa dowodowa w przedmiotowym śledztwie nie została
wyczerpana, istnieje prawdopodobieństwo ustalenia sprawstwa niektórych
osób, szczególnie usytuowanych niżej w hierarchii wojskowej
i politycznej OUN-UPA i skutecznego ich oskarżenia, tym bardziej,
że zgodnie z zasadami prawa norymberskiego, działanie na rozkaz nie
zwalnia od odpowiedzialności karnej, może mieć jedynie wpływ
na złagodzenie kary

— informuje pion śledczy IPN.

W najbliższych
dniach minie 75. rocznica kulminacji zbrodni wołyńsko-galicyjskiej.
11 lipca 1943 r. oddziały UPA dokonały skoordynowanego ataku na ok. 100
polskich miejscowości, głównie w powiatach kowelskim, horochowskim
i włodzimierskim. W ocenie badaczy, tylko tego jednego dnia mogło zginąć
ok. osiem tys. Polaków - głównie kobiet, dzieci i starców. Ludność
polska ginęła od kul, siekier, wideł, noży i innych narzędzi, nierzadko
w kościołach podczas mszy św. i nabożeństw.

W odpowiedzi
na zbrodnie dokonywane na polskiej ludności cywilnej polskie podziemie
zbrojne podjęło akcje odwetowe. Strona ukraińska ocenia swoje straty
na 10-12, a nawet 20 tys. ofiar, przy czym należy pamiętać, że część
ofiar zginęła z rąk UPA, za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę
przyłączenia się do sprawców rzezi.

Z powodu zbrodni
wołyńsko-galicyjskiej Polskę i Ukrainę do dzisiejszego dnia dzieli różna
pamięć o roli OUN-UPA. O ile dla polskiej strony była to godna
potępienia zbrodnia ludobójstwa (masowa i zorganizowana), o tyle dla
Ukraińców był to efekt symetrycznego konfliktu zbrojnego, za który w
równym stopniu odpowiedzialne były obie strony. Dodatkowo Ukraińcy chcą
postrzegać OUN i UPA wyłącznie jako organizacje antysowieckie
(ze względu na ich powojenny ruch oporu wobec ZSRS), a nie antypolskie.

Są zbrodnie, wobec których brakuje słów, nawet
po 75 latach. Pamięci o ofiarach Wołynia nie można wymazać, winy
sprawców nie da się relatywizować. Trwałe pojednanie między narodami
Polski i Ukrainy może być oparte jedynie na uznaniu pełnej prawdy
o tamtych strasznych czasach

—napisał na Twitterze premier Mateusz Morawiecki.

Dworczyk: "Mamy nadzieję, że strona ukraińska odblokuje możliwość badań i ekshumacji"

Michał Dworczyk: Prezydent Andrzej Duda
w sposób naturalny chce upamiętnić ofiary ludobójstwa dokonanego przez
ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej. Ponad
100 tysięcy Polaków zostało wymordowanych w zaplanowanej akcji przez
ukraińskich polityków i wojskowych w czasie II wojny światowej.
Kresowiacy zginęli dlatego, żeby tereny uznane za etniczne ziemie
ukraińskie zostały oczyszczone z Polaków.

Oddanie hołdu ofiarom
wydaje się czymś naturalnym. Dlatego Sejm dwa lata temu wydarzenia
te określił po raz pierwszy mianem ludobójstwa oraz ustanowił nowe
święto, święto Pamięci o Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez
ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP. Będziemy je obchodzić
za kilka dni, 11 lipca. Natomiast gest prezydenta Poroszenki
rozpatrywałbym wyłącznie w kategoriach wewnętrznych potrzeb bieżącej
polityki ukraińskiej.

Ukraińcy starają się przekonać,
że na Wołyniu dochodziło do bratobójczych walk polsko-ukraińskich.
Co pan sądzi o tej interpretacji?

Absolutnie nie można
stawiać znaku równości pomiędzy tymi wydarzeniami. Nie można próbować,
jak robią to niektórzy ukraińscy politycy i historycy budować jakiejś
symetrii. Tak, jak powiedziałem, po ukraińskiej stronie była
to zaplanowana akcja, której celem było wymordowanie Polaków na terenach
uznanych za etnicznie ukraińskie. Po stronie polskiej obrona, połączona
z działaniami odwetowymi, których zasadniczym celem było powstrzymanie
kolejnych planowanych przez UPA mordów.

Co z poszukiwaniem
ofiar zbrodni na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej? Da się przekonać
Ukraińców, żeby polski IPN mógł poszukiwać pomordowanych Polaków?

Mamy
nadzieję, że strona ukraińska odblokuje możliwość badań i ekshumacji.
W cywilizacji łacińskiej możliwość pochowania zmarłych jest czymś
absolutnie podstawowym. Trudno sobie wyobrazić, żeby w cywilizowanym
świecie takie działania mogły być akceptowane.

Powinniśmy o tym cały czas pamiętać i głośno upominać
się o historyczną sprawiedliwość. Ludobójstwo, jakiego dokonano
na ludności polskiej, jest ciągle czymś, co kładzie się cieniem
na relacjach polsko-ukraińskich

—powiedział Tomasz Poręba.

Wydarzenie
zostało zorganizowane we współpracy z Katolickim Stowarzyszeniem
„Civitas Christiana”, Centrum Badań Wschodnioeuropejskich Ucrainicum KUL
oraz lubelskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej.

Na wystawę
„Niedokończone Msze Wołyńskie” składają się archiwalne fotografie
i biogramy 25 duchownych diecezji łuckiej: księży, zakonników i zakonnic
zamordowanych przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińską
Powstańczą Armię na Wołyniu w czasie II wojny światowej.

Jak mówią jej twórcy, wystawa jest hołdem dla duchownych, którzy
zginęli na Kresach, dając świadectwo służby Kościołowi i ludziom. Po raz
pierwszy została zaprezentowana 9 lipca 2010 r.. Od tego czasu dzięki
zaangażowaniu m.in. Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”
była prezentowana w kilkudziesięciu miejscowościach w Polsce, a także
na Ukrainie w Łucku i w Niemczech. Autorem zamieszczonych na planszach
biogramów jest dr Leon Popek z lubelskiego IPN, opracowanych przy
współpracy z prof. Marią Dębowską z KUL.

Apogeum wydarzeń, którym
poświęcona jest wystawa, przypadło na 11 lipca 1943 r., wtedy
to ludobójstwo na Wołyniu dotknęło w pierwszej kolejności duchowieństwo,
siostry zakonne i modlących się w kościołach parafian.

Tomasz
Poręba podkreślił, że obowiązkiem posła do Parlamentu Europejskiego jest
przypominanie zarówno o tych pięknych, jak i tych tragicznych kartach
polskiej historii.

Ta wystawa przypomina właśnie
o tych wydarzeniach, które w polskiej historii miały szczególnie
tragiczny przebieg. Naszą intencją wraz ze współorganizatorami było
przypomnienie wydarzeń na Wołyniu nie tylko przez pryzmat konkretnej
zbrodni, która się tam wydarzyła, ale przez pryzmat ludzi, duchownych,
którzy do końca byli ze swoimi parafianami i byli mordowani w sposób
równie brutalny

—mówił Tomasz Poręba.

Powinniśmy
o tym cały czas pamiętać i głośno upominać się o historyczną
sprawiedliwość. Ludobójstwo, jakiego dokonano na ludności polskiej, jest
ciągle czymś, co kładzie się cieniem na relacjach polsko-ukraińskich.
Tylko prawda może zbliżyć do siebie nasze narody

—powiedział europoseł PiS.

Bardzo
liczę, że ta wystawa będzie elementem mówienia prawdy i skłonienia
do refleksji, zachęty byśmy wspólnie o tym porozmawiali

—dodał Tomasz Poręba.

Podczas
inauguracji wystawy odczytano list prezesa Instytutu Pamięci Narodowej
dr. Jarosława Szarka, który przypomniał, że tylko podczas „Krwawej
Niedzieli” zbrodniarze z OUN i UPA zaatakowali ludność polską w ponad
stu miejscowościach na Wołyniu, także w kościołach, gdzie nie zostały
dokończone Msze Święte. „Nie uszanowano tych miejsc, które w naszej
europejskiej tradycji były miejscami świętymi, miejscami modlitwy,
spotkania człowieka z Bogiem, miejscem, gdzie znajdowano azyl i pokój.
Wnętrza świątyń, będących w wielu wypadkach ostatnim schronieniem
przerażonych mieszkańców polskich wsi, spłynęły krwią i wypełniły się
cierpieniem, a kapłani i wierni stali się ofiarami okrutnych mordów” -
napisał dr Szarek.

Dr Leon Popek podkreślił, że to właśnie polskie kościoły stały się głównym celem ataków OUN-UPA.

Prawie
we wszystkich przypadkach księża mogli ocalić swoje życie, ale
zdecydowali zostać ze swoimi wiernymi, by spełniać posługi religijne.
Zniszczeniu uległo 70% wiejskich parafii na Wołyniu – wierni zostali
zamordowani lub wypędzeni a księża podzielili ich los

—mówił
naukowiec. Dr Popek zauważył, że z prawie czterystutysięcznej
społeczności polskiej, która przed wojną zamieszkiwała Wołyń, w 1947
roku pozostało już tylko 2–3 tys. Polaków.

To pokazuje
skalę zniszczenia, które dokonało się w czasie wojny. Na dzień
dzisiejszy skromnym krzyżem lub pomnikiem upamiętnionych jest zaledwie
kilka procent ofiar, w większości nie wiemy nawet, gdzie są ich mogiły

—powiedział dr Popek.

Prof.
Włodzimierz Osadczy z Ośrodka Badań Wschodnioeuropejskich – Centrum
Ucrainicum KUL mówił, że ludobójstwo wołyńskie ma wiele wymiarów.

Postanowiliśmy
przedstawić jednoznaczne fakty, które nie ulegają dyskusji i świadczą
za siebie. Nie ulega wątpliwości liczba ofiar duchownych i okoliczności
ich śmierci

—powiedział naukowiec.

11 lipca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa
dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II
Rzeczypospolitej Polskiej. Podczas centralnych obchodów Prezydenta
reprezentowała minister Halina Szymańska, Szef KPRP. Państwowe obchody rozpoczęły się od Mszy św. odprawionej w Katedrze
Polowej Wojska Polskiego w Warszawie w intencji ofiar Rzezi Wołyńskiej
oraz złożenia wieńców przed grobem Nieznanego Żołnierza. Wzięła w nich
udział Szef Kancelarii Prezydenta RP Halina Szymańska. Po południu
odbyły się uroczystości przed warszawskim Pomnikiem Ofiar Ludobójstwa
dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na obywatelach II
Rzeczypospolitej Polskiej na terenie województw południowo-wschodnich w
latach 1942-1947. Zostaną także złożone kwaty przed Pomnikiem 27.
Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej. 

„Zbrodnia wołyńska poraża nie tylko liczbą zgładzonych, nie tylko
okrucieństwem, ale również zaplanowaną metodycznością, która poprzez
politykę faktów dokonanych miała przynieść efekt czystki etnicznej. Nie
może być usprawiedliwienia dla nikogo z inicjatorów i sprawców tej
ludobójczej masakry. Żadna tego rodzaju zbrodnia nie może być
przemilczana ani pominięta, nie powinna pozostać bez moralnego osądu i
potępienia” - napisał Prezydent do uczestników obchodów. 

W niedzielę Prezydent Andrzej Duda złożył wizytę na Ukrainie, by w 75.
rocznicę Rzezi Wołyńskiej oddać cześć pomordowanym Rodakom. Prezydent
podkreślał, że relacje polsko-ukraińskie muszą się „opierać na
prawdzie”. - Nie może być mowy o żadnej zemście. Oczywiście jest mowa o
bólu. Ból będzie trwał, ale wierzę w to, że czas, który leczy rany,
zabliźni także i te straszne rany, które pozostały w sercach i po
jednej, i pewnie po drugiej stronie także - mówił. - Powinniśmy budować
przyjaźń pomiędzy naszymi narodami. Mamy dzisiaj wspólne obawy, mamy
dzisiaj wspólne troski, mamy dzisiaj wspólną myśl o bezpieczeństwie -
dodał Andrzej Duda.

— powiedział premier podczas państwowych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Wołyniu.

Przypomniał,
że w czasach III RP prawda o ludobójstwie na Wołyniu, na Pokuciu
i w województwie lwowskim i tarnopolskim, i stanisławowskim „była
przemilczana, ukrywana, była relatywizowana”.

My nie możemy się na to zgodzić

— podkreślił premier.

Morawiecki wyjaśnił, że w tym też celu utworzono Instytut Solidarności i Męstwa.

My obiecujemy
wam drodzy rodacy, którzy leżycie gdzieś tam, na tamtej ziemi okrutnie
pomordowani w bezimiennych czy nazwanych grobach, że nie spoczniemy

— dodał.

I ja też
składam takie zobowiązanie w tym miejscu, że nie spocznę do czasu,
aż ta cała prawda nie zostanie wyjaśniona i każdy z tych okrutnie
zamordowanych nie zostanie upamiętniony. Cześć i chwała ich pamięci

— zakończył premier.

Oni zostali zamordowani bez najmniejszego powodu. Zostali zamordowani tylko dlatego, że byli Polakami" – powiedział premier. Jak dodał, "ta straszna niedziela, która zyskała miano krwawej niedzieli 11 lipca 1943 roku, to był tylko jeden z wielu dni, podczas których dokonywano okrutnych i barbarzyńskich mordów".

Prezes Rady Ministrów przypomniał, że rzeź wołyńska była zbrodnią o gigantycznym zasięgu, która rozegrała się na ówczesnych terenach okupowanej przez Niemców, a potem przez sowiecką Rosję II Rzeczypospolitej. "To jest zbrodnia, o której nie tylko musimy pamiętać i czcić pamięć o straszliwie pomordowanych Polakach. To jest zbrodnia ludobójstwa" – zaznaczył Mateusz Morawiecki.

Premier odniósł się też do symbolu pamięci tamtego czasu, jakim jest kwiat lnu. "Len kwitł wtedy na Wołyniu i na kresach II Rzeczypospolitej, ale bardzo krótko tylko kilka godzin w ciągu roku i również w ciągu kilku godzin znikały z powierzchni ziemi całe wsie zamieszkałe przez Polaków" – stwierdził premier.

Jak zauważył, prawda o ludobójstwie na Wołyniu, na Pokuciu i w województwie lwowskim, tarnopolskim i stanisławowskim w czasach III Rzeczypospolitej "była skrywana, przemilczana i relatywizowana". Wyjaśnił, że związku z tym powołany Instytut Solidarności i Męstwa ma za zadanie chronić pamięć wszystkich ofiar z terenów wschodnich.

Szef rządu podczas swojego wystąpienia podkreślił również, że tylko w oparciu o fundament prawdy należy budować przyszłe pojednanie o zbrodni wołyńskiej. "Pokazujemy poprzez nasze działania, nasze czyny, nasze słowa, że nie zrezygnujemy z tej drogi do odzyskania prawdy o każdym zamordowanym w wyjątkowo bestialski, barbarzyński sposób" – mówił.

Prezes Rady Ministrów złożył deklarację, że nie spocznie do czasu, aż cała prawda nie zostanie wyjaśniona i każdy z okrutnie zamordowanych nie zostanie upamiętniony. "Obiecujemy wam, drodzy rodacy, którzy leżycie gdzieś na tamtej ziemi okrutnie pomordowani w bezimiennych czy nazwanych grobach, że nie spoczniemy. Cześć i chwała ich pamięci" – powiedział na zakończenie Mateusz Morawiecki.