Muzeum Kazimiery Iłłakowiczówny w Poznaniu

W mieszkaniu  przy ul. Gajowej 4/8, w którym Pani Iłłakowiczówna mieszkała po powrocie do kraju po II wojnie światowej, oglądać można dokumenty, pamiątki, niewielką część jej księgozbioru, używane przez nią bardzo skromne  sprzęty domowe, meble i odzież.

Muzeum jest oddziałem Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu.

 

 

                 Kazimiera "Iłła" Iłłakowiczówna  

Poetka, pisarka,dramaturg, tłumaczka  urzędnik Ministerstwa Spraw Zagranicznych II Rzeczypospolitej, sekretarka Marszałka Józefa Piłsudskiego. Doktor honoris Causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Kazimiera Iłłakowiczówna z  Wawrzynem Literatury

 Urodziła się w Wilnie . 6 sierpnia 1888 roku. Była córką Barbary Iłłakiewiczówny i wileńskiego adwokata Klemensa Zana syna 'Promienistego' Tomasza Zana. Kiedy miała 5 lat zmarła jej mama Barbara a ojciec Klemens został zamordowany przez carat kiedy miała rok przez carska policje polityczną / Русское okhrannoe ОБЩЕСТВО /


Pięcioletnią  dziewczynką zaopiekowała się hrabina Zofia Buynowa z hrabiów Plater-Zyberk herbu Zyberk,gdzie z ubogiej dziewczyny stała sie wielka dystyngowaną damą nienagannych manier, poliglotką wszechstronnie wykształconą o której rękę ubiegali się wielcy polscy arystokraci z Rogerem hrabią Raczyńskim herbu Nałecz z Wielkopolskiego Rogalina.


O Rogalińskim Parku napisze w "Rozstanie"

Kołysanie się klonów nic nie przypomina.../ To była - nie wiem już! - lipa? jesion? jarzębina?/ drzewa jakieś tracące liść i całe kapiące od złota/ i rozbiegające się drogi, i pootwierane wrota,/ i tętent koni, i płacz zgłuszony tętentem, i tętent/ przerwany płaczem.../ ...Nie, to nie były klony...Nic, nic nie przypomina!/ ...To drzewa, wszystko - one! To nie ja rozpaczam...

Dęby rogalińskie; Lech, Czech, Rus. Według profesora Macieja Giertycha maja po ponad 1000 lat

Później:

Pisała tu:

Pałac hrabiów Raczyńskich w Rogalinie z lotu ptaka

"Należała do najwybitniejszych postaci życia literackiego Warszawy w dwudziestoleciu międzywojennym. Wyrazista osobowość, żywa inteligencja, siła woli, elegancja, także pewna kapryśność i nieprzewidywalność w kontaktach z ludźmi czyniły z niej osobę fascynującą towarzysko, chociaż trudną. We wczesnej młodości fascynował ją ruch feministyczny, żywy już w okresie modernizmu. Zawsze jednak, głęboko wierząca, czuła silną więź z duchowością chrześcijańską. Iłła (jak nazywali ją bliscy) miała rozległy krąg przyjaciół, wśród których byli Witkacy, Julian Tuwim (po jego śmierci poświęciła mu wzruszające wspomnienie Pozgonne Tuwimowi), Maria Dąbrowska (porównująca ją w swym Dzienniku do hiszpańskiej mistyczki św. Teresy z Avila). Po wojnie, pozbawiona pracy etatowej (łudziła się, że w nowym systemie politycznym odzyska jednak posadę w MSZ), osiadła w Poznaniu, zajmując się przekładami literatury europejskiej (Goethe, Tołstoj) i nauczaniem języka angielskiego oraz śledząc bacznie życie polityczne (po wypadkach poznańskich w czerwcu 1956 r., kiedy w krwawych starciach ginęli demonstrujący robotnicy, napisała przejmujący wiersz Rozstrzelano moje serce w Poznaniu). W ostatnich latach życia, po nieudanej operacji jaskry, była ociemniała, znosząc swój stan z wielkim hartem ducha."

   W czasie I Wojny Światowej Kazimiera Iłłakowiczówna  jako ochotniczka znalazła się w armii rosyjskiej, w polskim oddziale sanitariuszek miłosierdzia “Czołówka”, działającym przy Wszechrosyjskim Związku Ziemskim. Otrzymała później liczne odznaczenia wojskowe.

 Wojskowy Order św. Męczennika i Zwycięzcy Jerzego, najwyższe rosyjskie odznaczenie oraz order świętej Anny

Była bardzo ciężko ranna.
Po wojnie  gimnazjum w Dziwińsku, matura w 1910 roku Petersburg. Elitarna pensja u Pani  Cecylii Plater Zyberk, herbu Plater w Warszawie,Studia w Genewie, Oksfordzie,Fryburgu, Genewie  i Londynie.. Magisterium z filologii polskiej i anglistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1914 roku. Później praca doktorska "Obiektywizm w Panu Tadeuszu" nigdy nie dokończona ze względu na brak środków
Po odzyskaniu niepodległości za sprawą Józefa Piłsudskiego dostała posadę w ministerstwie spraw zagranicznych na stanowisku Radcy Ministerialnego a później od 1926 roku była osobistą sekretarką Marszałka Józefa Piłsudskiego z prerogatywami do podpisywania listów w imieniu Pana Marszałka.
Po śmierci Pana Marszałka jeździła po Europie z wykładami o Panu Marszałku i wskrzeszeniu Polski

 W 1930 roku otrzyma  Nagrodę Literacką miasta Wilna
W 1935 została odznaczona Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury
W 1935 roku Państwową Nagrodę Literacką

Kazimiera Iłłakowiczówna została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski  
 L'Ordre national de la Légion d'honneur
 

Chciałam o kulturze napisać
naprawdę inteligentnie,
lecz zaczęły kule świstać
i szyby dygotać i pękać.
„Pochyliłam się” – jak każe przepis
- nad dziejami dwudziestolecia,
ale z pióra kleks czerwony zleciał
i kartki ktoś krwią pozlepiał.

Rym się na gromadę zwlókł;
jest go dosyć… Tyle pokoleń…
Lecz zbryzgano mózgiem bruk
i bruk się wzdyma powoli.
Myśleć zaczął, choć ledwo się dźwiga
i do zapytań ośmiela – 
- „Czemu zawsze rządzi inteligent,
a do robotników się strzela?”

Niemy dotąd warknął koci łeb,
splunęła granitowa kostka:
„Znowuśmy się dali wziąć na lep,
położono nas – jak zawsze – mostem”.
A ja na tym moście jak kiep
do essayu oczy przysłaniam,
krew nie płynie już, już tylko skrzep…
Rozstrzelano moje serce w Poznaniu.

O kulturze… Próba wzniosłych syntez,
artystycznych intuicji zgranie…
Ja nie mogę… Ani kwarty, ani kwinty.
Rozstrzelano moje serce w Poznaniu.
Ni gorące ono ni zimne.
Szkoda kul. Szkoda leków na nie.
Moje serce – wszak to tylko rymy…
Rozstrzelano moje serce w Poznaniu.
 
4 lipca 1956   

Pomnik Ofiar Czerwca 1956 przy ulicy Gajowej, stoi przy głównej bramie dawnej Zajezdni Tramwajowej Gajowa i składa się z cokołu, z którego wyrastają dwie szyny tramwajowe na kształt litery V z łaciny: Victoria – zwycięstwo) oraz żeliwnej tablicy pamiątkowej z cytatem z Kazimiery Iłłakowiczówny: ...lecz zbryzgano mózgiem bruk / i bruk się wzdyma powoli / krew nie płynie już, już tylko skrzep / rozstrzelano moje serce w Poznaniu.

Dawne mieszkanie, dzis muzeum zachowane tak jak mieszkała poetka