Zygmunt August - król reformator - wykład prof. Opalińskiego

  W dniu 25.09.2012 odbył się drugi wykład z cyklu "Sylwetki niezwykłe" zorganizowanego przez SPJN. Tytuł brzmiał "Zygmunt August - król reformator ", a wygłosił go prof. Edward Opaliński z IH PAN. Termin i miejsce były te same co zwykle - wtorek godz 18:00, dolna sala kościoła przy pl. Grzybowskim w Warszawie, wejście od strony Świetokrzyskiej.

  Prelekcja zaczęła się parominutowym opóźnieniem spowodowanym tym , że popsuły się trzy z czterech mikrofonów. Sala była pełna, było trochę mniej ludzi niż na poprzednim wykładzie prof. Andrzeja Nowaka o Piłsudskim, ale ze 150 osób było na pewno.

  Profesor zaczął od krótkiego przedstawienia życiorysu króla Zygmunta Augusta. Przypomniał, że urodził się on w roku 1520, w wieku 9 lat został Wielkim Księciem Litwy, a mając zaledwie 10 lat został koronowanym królem Polski /za życia ojca, Zygmunta Starego/. Opisal jego trzy małżeństwa: z Elżbietą Habsburżanką, z Barbarą Radziwiłłówną i z Katarzyną Habsburżanką. To drugie wywołało konflikt króla z jego matką, królową Boną, która w 1556 r. opuściła Polskę zabierając cały swój ogromny majątek.

  Mówił też o polityce zagranicznej Zygmunta Augusta, która była niby pro-habsburska, ale niezupełnie. Zygmunt August popierał bowiem Jana Zapolyę jako króla Węgier, a później Stefana Batorego jako księcia Siedmiogrodu. W polityce wewnetrznej opierał się poczatkowo na Senacie i magnaterii. Ten stan rzeczy uległ zmianie na skutek wojny o Inflanty /t. zw. I wojna północna/. W pewnym momencie monarsze po prostu zabrakło środków na jej prowadzenie.

  Poszukał więc poparcia szlachty i w latach 60-tych XVI wieku poparł głoszony przez nią program egzekucji dóbr i egzekucji praw. Pierwsza sprawa dotyczyła tego, by król bez zgody Sejmu nie mógł zastawiać i rozdawać królewszczyzn, a druga m. in reformy skarbu, sądownictwa i wojska, zakazu łączenia urzędów centralnych z prowincjonalnymi oraz tolerancji wyznaniowej. Na sejmie w Piotrkowie w 1562-63, król poparł wiekszośc postulatów szlachty. Prof. Opaliński stwierdził. że uchwalone wówczas reformy były najpoważniejsze aż do czasow Konstytucji 3-go maja.

  Najwiecej jednak uwagi poświęcił Unii Lubelskiej, której Zygmunt August był głównym autorem. Podkreślił trwalość tej koncepcji, która przetrwała ponad 200 lat. Król odrzucił ideę wcielenia Litwy do Korony w duchu Unii Krewskiej. Odrzucił tez postulat protestanckiej szlachty, majacej wtedy wiekszość w polskim Sejmie, utworzenia polskiego kościoła narodowego, na wzór angielski. Profesor mówił też o sukcesie polskiej dyplomacji jakim było skłonienie papieża do odrzucenie wniosku władcy Rosji Iwana IV Groźnego o nadanie mu tytułu cesarza.

  Wykład trwał godzinę i był ciekawy. Mogłam go porównać z książką Coryllusa "Baśń jak niedźwiedź II" traktujacą o czasach Zygmunta Augusta. W niej Zygmunt August i jego ojciec Zygmunt Stary zostali przedstawieni jako kompletni durnie, nie zdajacy sobie sprawy z tego, co się wokół nich dzieje. Z wykładu prof. Opalińskiego wynika jednak, iż ostatni Jagiellon potrafił jednak dokonac paru rzeczy ważnych i sensownych.

  Po prelekcji przyszedł czas na pytania z sali. Pytano o różne rzeczy, o losy floty zbudowanej przez Zygmunta Augusta, o to, czemu rodzice narzucili mu tak felerną żonę, jak Elżbieta i kto kogo zaraził chorobą weneryczną, Zygmunt Barbarę Radziwiłłównę, czy ona jego. Profesor byl zdania, że to raczej król pierwszy złapał to świństwo.

  Spotkanie zakończylo sie kolo 19:30. Następne będzie za tydzień 2 października. Czas i miejsce - to samo. Profesor Jan Żaryn opowie o Irenie i Jerzym Iłłakowiczach - bohaterach pokolenia Polski Odrodzonej. Wykład prof. Opalińskiego był filmowany i relacja wideo będzie wkrótce na stronie SPJN /TUTAJ/. Program całego cyklu w formacie pdf jest /TUTAJ/.