Notka o rzeczy trwałej - PSB

  "Trzeba umrzeć, a potem się zobaczy" - taki zagadkowy tytuł nosi artykuł Agnieszki Rybak opublikowany w "PlusMinus", weekendowym dodatku do "Rzeczypospolitej"/23-24.10.2010/.  I rzeczywiście, traktuje on o niezwykłym przedsięwzieciu trwającym już ponad 75 lat i którego zakończenie planowane jest obecnie na rok 2030.  Jeśli uda się dotrzymać tego terminu, to i tak całość prac zajmie prawie 100 lat.  Nie ma i nie było w Polsce drugiego takiego projektu.

  Mowa tu o Polskim Słowniku Biograficznym - dziele kilku pokoleń krakowskich historyków.  Inicjatorem i pierwszym redaktorem PSB był profesor Władysław Konopczyński z UJ, który już w 1922 r. przedstawił na łamach"Przeglądu Warszawskiego" pomysł stworzenia takiego słownika.  Później konkurencyjny projekt przedstawiali historycy lwowscy, ale Konopczyńskiemu udało się wygrać rywalizację z nimi.  Redakcja powstała w roku 1931, w 1934 zamówiono pierwsze artykuły, a już w 1935 ukazał się pierwszy tom, a do 1939 r. opublikowano ich cztery.  Wojna uniemożliwiła dalsze prace, ale w 1946 ukazał się tom piąty, mimo, że z 246-ciu współpracowników zginęło aż 55-ciu.  Niestety w 1948 komuniści oskarżyli wydawnictwo o "reakcyjność" i przerwano druk slownika.  Konopczyńskiego wysłano na emeryturę.  Zmarł po trzech latach.

  Dopiero po dziesięciu latach, w roku 1958 prof. Kazimierzowi Lepszemu, rektorowi UJ udalo się wskrzesić słownik, jako wydawnictwo PAN.  Jego następcą został Emanuel Rostworowski, który był redaktorem przez następne 25 lat.  Komuniści jednak nadal przeszkadzali i w roku 1983 Czesław Kiszczak przedstawił pomysł likwidacji słownika.  Dla odmiany w III RP w 2008 roku zabrakło pieniędzy.  Redakcję uratowały dodatkowe dotacje.

  Ostatni opublikowany tom ukazał się w czerwcu 2010 i nosi numer 46.  W tej chwili trwają prace nad tomem 47.  PSB liczy obecnie ponad 30 tys. stron i zawiera biografie ok. 26-ciu tys. osób.  Liczba autorów haseł to ok. 4,5 tys.  Tytuł cytowanego artykułu jest jednak mylący.  W tej chwili nawet śmierć nic już nie pomoże, gdyż postanowiono o ograniczeniu się tylko do omawiania osób zmarłych przed rokiem 2000.  Biografie przedstawiane są w porządku alfabetycznym, a ostatnie opublikowane hasło to "Szaniawski Józefat".

  W naszym opanowanym przez "bieżączkę" świecie takie przedsięwziecie, jak PSB budzi podziw i zdumienie.  Zachwyciło ono także poetę Adama Zagajewskiego, który poświęcił mu jeden z tekstów z tomu "Pragnienie".  Utwór ten został zamieszczony na stronie internetowej słownika:  http://www.psb.pan.krakow.pl/.