Zaduszki

Odwiedziny cmentarzy w pierwsze dwa dni listopada sa w Polsce wielkim wydarzeniem. Obecnosc wielu ludzi, morze chryzantem i swiatelek na krotko ozywia codzienna pustke i cisze.Nie we wszystkich krajach chrzescijanskich tak jest. Wybralem sie na, dotad mi nieznany,cmentarz w nowej parafii. Poprzednia porzucilem po 10 latach. Kiedy przez lata prowadzil ja Father Roselle pochodzacy z Filipin, wszystko bylo na miejscu. W tym roku nastapila zmiana i proboszcz, rdzenny Kanadyjczyk, przyniosl "nowe". Najpierw zniknela Modlitwa do Sw. Michala, ktora odmawialismy pod koniec mszy sw. Potem ksiadz zabronil grupie modlitewnej odmawiania rozanca tuz przed msza sw. Byly tez inne zmiany, a gdy ostatnio pojawily sie dynie u wejscia do swiatyni, a ksiadz zaczal robic jakis stand-up czy kabarcik przed daniem koncowego blogoslawienstwa, nie wytrzymalem i ostentacyjnie wyszedlem z kosciola.

Przenioslem sie do Kosciola Sw.Anny znajdujacego sie w pobliskiej miejscowosci Pentanguishene, co w jezyku Indian Wyandot znaczy "Kraina bialych, wedrujacych piaskow". Miejscowosc jest polozona nad brzegiem jez. Huron i liczy mniej niz 9 tys. mieszkancow. Za to stojacy na wzgorzu nad zatoka kosciol wybudowany z bialych kamieni w latach 1885-1900 nazywany jest "Katedra Polnocy". Wielki i piekny  ma trzy nawy i trzy olbrzymie dzwony odlane we Francji. Obecnie proboszczem jest Rev. Simon Tuh Bung z Konga i ksiadz pomoicniczy Simeon Zuamo z tego samego kraju.

Cmentarz odwiedzilem nie tylko ze wzgledu na przypadajace swieta, ale tez by zobaczyc miejsce gdzie spoczne po odejsciu z tego swiata. Spotkalo mnie duze zaskoczenie. Cmentarz byl pusty, poza kobieta wlasnie wyjezdzajaca oraz starszego pana, ktory stal w drugim koncu cmentarza. Grobow okolo tysiaca, ale tylko na jednym dostrzeglem jakies sztuczne, niebieskie kwiaty, ktore mogly lezec tam od dawna. Swiatel nie bylo zadnych.

Mimo wszystko, ten cmentarz bardziej mi sie podobal od poprzedniego, z ktorym wiazalem swoje plany. W najstarszej czesci miasta zmarlych pochodzacej z lat 1930' stoi moze z osiem wysokich obeliskow z czerwonego marmuru o wyskosci jakies 6 metrow. To groby rodzinne. Czesc, na ogol niewielkich nagrobkow, sie rozsypala i pozostaly po nich tylko prostokaty w trawie. Nowsza czesc cmentarza to plaskie plyty umieszczone na ziemi. Czesc napisow jest nieczytelna. Nazwiska w 80% sa francuskojezyczne: Robitaille, Desroches, Gignac, Lediard, Marion, Beausoleil. Kilku zmarlych mialo imie "Napoleon", a jeden nazywal sie "Columbus Christopher P.". Co charakterystyczne, widac, ze kiedys byl tam zwyczaj podawania na tablicach dlugosci przezytych dni, np. 70 lat, osiem miesiecy i trzy dni. Moze przywiezli ten zwyczaj z Irlandii? Czesc zmarlych pochodzila z Dublina. Za jakis czas dojdzie nowy grob z polskim nazwiskiem.

Jakze to wszystko inne od cmentarza, do ktorego sie przyzwyczailem. Moja rodzina zamieszkala w Szczecinku (Neustettin) w 1945 r. i groby rodzinne znalazly sie na szczycie gory cmentarnej u samego wejscia. Pierwszym byl dziadek, ktory sluzyl w armii carskiej jako lekarz i zmarl w 1949 r. W czasie Wszystkich Swietych gora plonela.

Nie mniej waznym byl cmentarz w Dalecinie, jakies 5 km. od Szczecinka. Rodzina mojego taty, ktory mial 9 rodzenstwa, zostala wysiedlona  z  gospodarstwa na Pomorzu Gdanskim i osadzona na robotach przymusowych w majatku Brauschaferei, obecnie Skotnikach.  Sam majatek (gut) pewnie  nalezal niegdys do junkrow. W czasach III Rzeszy byl zawiadywany przez zarzadcow w imieniu panstwa. Nawiasem mowiac, slynnych junkrow niemieckich na Pomorzu najpierw "dla dobra panstwa" ogolacal krol Fryderyk Wielki. Pozniej bankrutowali w czasie budowy kolei w latach 1880'-1890', kiedy rynek zostal zalany tanszymi produktami rolnymi z zagranicy. Panstwo zarzadzajace majatkiem bylo ludzkie. Nasza rodzina nie narzekala, na przyklad pozwalano hodowac wielka gromade  krolikow w duzej stodole.

Na Swieta jechalo sie jeden przystanek koleja do Dalecina. Tam na cmentarzu lezala zmarla na jakas chorobe babcia. Tuz przy Jej grobie znajdowal sie tajemniczy grob z bardzo skromnym krzyzem, do ktorego przyczepiona byla mala tabliczka z blachy aluminiowej. Ktos gwozdziem wystukal dziurki ukladajace sie w polskie imie i  nazwisko oraz date smierci, moze 1943 r. Lezal tam nastolatek, chlopak z Polski znajdujacy sie tam  tez na robotach przymusowych. Legenda glosila, ze gdzies na polu zastrzelil go goniacy go na koniu gospodarz, u ktorego pracowal. Chlopak mial uciekac z robot, albo poklocil sie z bauerem.  Z polskimi robotnikami nie patyczkowano sie. Jeden zawisl na drzewie kolo kosciola katolickiego, po tym, jak sie okazalo, ze mial romans z Niemka.