Lend-Lease dla Rosji w czasie WWII

W czerwcu 1941 r. wojska III Rzeszy zaatakowaly Rosje Radziecka, uprzedzajac przygotowywany przez nia atak, czego dowodem byla olbrzymia rozbudowa sil powietrzno-desantowych, lokowanie lotnisk nawet w odlaglosci 1 km. od granicy. Tysiace rosyjskich samolotow Luftwaffe zniszczyla na ziemi, na lotniskach.  Tysiace czolgow rosyjskich byly rozstrzeliwane przez marnej jakosci czolgi niemieckie. Po czystkach oficerow w 1938 r., ktorych ofiara padlo ponad 40 tys. oficerow (w tym marszalkowie), a ktore nastapily dzieki udanej prowokacji niemieckiego wywiadu  wojska sowieckie byly dowodzone nieudolnie. Setki tysiecy zolnierzy Armii Czerwonej (A.Cz.) szlo do niewoli po blyskotliwych operacjach okrazajacych.  W jednym tylko kotle kijowskim na Ukrainie poddalo sie ponad milion soldatow. Przywodca Kraju Rad, J.Stalin wpadl w panike i sie gdzies schowal. W decydujacych pierwszych dniach wojny nikomu nie udalo sie go odnalezc. Po jakims czasie sie opanowal i zaczal wyglaszac odwaznie przemowienia radiowe do narodu.

W tym katastrofalnym roku 1941, kiedy wszystko sie walilo i brakowalo wszystkiego (magazyny strategiczne znajdujace sie przy granicy z Niemcami wpadly w ich rece) z pomoca i to wielka, przyszli Alianci; Stany Zjednoczone Ameryki Polnocnej i Wielka Brytania. Ratowano Ruskich wszystkim: sprzetem wojskowym, materialami oraz zywnoscia. Kraj nabieral oddechu. Po zwycieskim zakonczeniu wojny kacapki okazaly sie niewdzieczne. Stalin byl zazdrosny o laury i w podrecznikach historii wydawanych do jego smierci, ale takze dlugo po jego zgonie, o pomocy Zachodu nie wspominano. Takze o operacjach na Zachodzie oraz w rejonie Morza Srodziemnego. Zwycieza byl jeden, Zwiazek Sowiecki. N.Chruszczow napisal po latach, ze "Stalin znal prawde, ale przyznawal sie do niej tylko wtedy, gdy siedzial w kibelku', "Stalin probowal ukrywac nasze slabosci. Myslal, ze uczyni nas silniejszymi i nieprzyjaciel bedzie bardziej sie nas bal. To bylo glupie. Powinien wiedziec, ze przeciwnika nie da sie oszukac" ( Edward Crankshaw, "Kruschev Remembers", Little, Brown and Company, Boston 1970).

Przy tej okazji musieli zmagac sie z prawda widoczna golym okiem. Gensek N. Chruszczow po latach wspomnial o problemie, jakim byly amerykanskie ciezarowki marki Studebaker (2.5 t. i 5 t.). Otoz na ich podwoziach produkowano min. prawie cala ruska artylerie wlacznie ze slynnymi "Katiuszami". Biadolil: "To wstyd. Ile lat minelo od zakonczenia wojny, a my ciagle jezdzimy na amerykanskim sprzecie".

Slynny "Lend-Lease", to ustanowiony w marcu 1941 r. "An Act to Promote the Defense of the United States". Nazwa nie myli, wladze amerykanskie uznaly, ze pomoc udzielona krajom walczacym z Niemcami dobrze sluzy bezpieczenstwu Ameryki. Ta pomoc, w postaci pozyczki, byla udzielana w sumie 36 krajom, w tym takze okupowanym przez Niemcy, ale nie Polsce. Laczna suma pomocy wyniosla $50 mld., co po przeliczeniu na wartosc dolara w 2023 r. wynosiloby $672 mld. Najwiekszym beneficjantem byla wielka Brytania ($32.4 mld.), nastepnie Soviet Union, czyli Zwiazek Sowiecki ($11.3 mld.), Francja ($3.2 mld.) i Republika Chinska ($1.6 mld.). Jesli chodzi o Rosje, to najwiecej dostarczono w 1944 r. - 35.5% i 1943 r. - 27.4%.

Dostawy do Zwiazku Sowieckiego odbywaly sie trzema trasami. Najbardziej znana jest trasa "konwojami arktycznymi" do portu w Murmansku. Przy tym niemieckie U-booty zatopily setki alianckich statkow. Rozbitkowie zamarzali. Druga co do wielkosc dostaw byla trasa nazywana "Perskim Korytarzem", ktora prowadzila z Persji do Azerbejdzanu. Tylko ta tras przwieziono tyle sprzetu, ze wystaczylby do utrzymania na froncie 60 dywizji, oczywiscie wedlug standardow amerykanskich, czyli wypasionych. Trzecia trasa byl niewielka jesli idzie o ilosc dostaw. To trasa wiodaca przez Ocean Pacyfik do portu we Wladywostoku.

Jakze wielki okazal sie Sezam, jaki otworzyl sie przed Ruskimi. Az nie wiadomo od czego zaczac. Bylo to: 11 400 samolotow (swietne Spitfire, Hurricanes i P-40), 427 284 samochodow ciezarowych, 12 tys. pojazdow opancerzonych, w tym, 7 tys. czolgow, 35 170 motocykli. Przyspieszona mechanizacja Armii Czerwonej spowodowala, ze juz od operacji stalingradzkiej (od jesieni 1942 r.), pododdzialy A.Cz. mogly szybko sie przemieszczac w czasie kolejnych ofensyw. W tej operacji, jak i "Bagration" (1944 r.) Rosjanie przemieszczali sie szbciej niz Niemcy. Zwiekszeniu mobilnosci  sluzylo rowniez dostarczenie 2 tys. lokomotyw i 9.9 tys. wagonow towarowych. Z kolei, dla rolnictwa - 8 tys. traktorow. Do tego zaopatrzano Ruskich w surowce potrzebne do prowadzenia dzialan wojennych i produkcji sprzetu, np. paliwo (2.7 mln. ton produktow naftowych) czy aluminium. Ubierano tez zolnierzy: 15 milionow par  butow i kocow; rowniez 107 tys. ton bawelny.

Nie mozna tez zlekcewazyc 4.5 mln. ton zywnosci. Byly to glownie konserwy miesne, najczesciej na bazie szynki.

Pomocy udzielali takze Anglicy, przekazali Ruskim nawet jeden okret-pancernik, wiele niszczycieli i innych okretow oraz statkow. Wsrod 7 411 samolotow bylo 3 tys. mysliwcow Hurricane.  Na 5 218 czolgow skladaly sie glownie typy; Matilda, Valentine i pozniej Chrchill. Dali tez tysiace radarow i 5 tys. dzial przeciwpancernych. Nawet poczciwa Kanada darowala A.Cz. 1 388 czolgow Valentine.

Jak to dzialalo napisze wiecej o ciezarowkach. Jak mawial gen. Pershing: "Piechota walczy w bitwach, logistyka wygrywa wojny". W czerwcu 1941 r. A.Cz. dysponowala przede wszystkim 900 tys. konmi pociagowymi i 193 tys. ciezarowek; sredni udzwig ciezarowki wynosil - 2 tony. Jak to w stylu sowieckim bywa, 45% sprzetu byla niesprawna, a zapasy opon zaspokajaly tylko 25% potrzeb. Zapasc transportowa w pierwszym okresie wojny sprawiala, ze Ruskie nie za bardzo mieli czym ewakuowac sprzet i magazyny. Dzisiaj tez, wojska Putina moga liczyc glownie na transport kolejowy.

Koniem roboczym A.Cz. byla ciezarowka ZiS 5.  To trzytonowka, pojemnosc 5.5 l., 6 cylindrow, moc 73 KM, maksymalna predkosc - 60 km./h. Po gigantycznych stratach Ruscy zaczeli produkowac oszczednosciowe ciezarowki. ZiS- 5 mialy minimum metalu, drewniana kabine i podnozki. Zamiast dzrwi - plocienna zaslona. Nie wstawiano prawego reflektora i zderzakow. Kiedy dotarly do nich specjalnie zaprojektowane amerykanskie "Studebakery" US 6, soldaci byli zachwyceni. Te maszyny mialy 2.5 t. albo 5 ton masy wlasnej, silnik 6-cylindrowy i osiagaly predkosc 72 km. Kabiny byly przytulne, co wazne bylo zima. Do tego niezawodnosc. Na zdjeciach, kronikach i filmach z wojny mozna sobie porownac te dwa typy samochodow. Takze w materialach o I i II Armii polskiego wojska. W nich tez widoczne sa amerykanskie "Willysy", czyli Jeepy dwoch rodzajow: Willys MB i Ford GPW.

Lend-Lease zakonczyla sie 20 IX 1945 r. Ruskie miast zwrocic, to co bylo pozyczone, poza sprzetem zuzywalnym, nie oddaly ani samochodow, ani samolotow.  Cmentarzysko zakopanych Hurricane'ow odkopali Ukraincy w 2023 r.