Jak zalatwiac sedziow - II

Przyjemnie sie pisze o usuwaniu sedziow z zajmowanych stanowisk, jednak ten techniczny zabieg nie jest do przeprowadzenia bez wstepnego osadzenia go w kontekscie. Niestety, jest plaszczyzna fundamentalna dla panstwa, wymaga wiec najwiekszej powagi. Mamy do czynienia nie z plotami, tylko murami z glazow. Zasada trojpodzialu wladzy w panstwie i wiazaca sie z nia zasada "checks and balances" (kontroli i rownowagi) ma swe poczatki juz w starozytnosci, a dzis jest podstawa wszystkich nowoczesnych demokracji. Nawiasem mowiac, teoretycy panstwa sie lenia i nie ruszaja slonia, ktory sie w pokoju pojawil; jest to tzw. IV wladza, ktora sa media masowego przekazu. Wszyscy widza ich moc, ale w podrecznikach prawa ich nie ma.

Zasada kontroli i rownowagi (ZKR) ma sluzyc zapewnieniu korzystnej dla panstwa koegzystencji wladzy ustawodawczej, wladzy wykonawczej i wladzy sadowniczej. Nadmierna przewaga ktorejs z nich grozi osiagnieciem wladzy nieograniczonej, co jak wykazala historia, prowadzi do katastrofy. Z tej trojki najbardziej niebezpieczna jest wladza wykonawcza, w niej rodzili sie dyktatorzy, z ktorych czesc byla i nawet dzis jest okrutna. Wladzy sadowniczej tez moga wyrastac rozki, co widac w Stanach Zjednoczonych w postaci tzw. aktywizmu prawniczego. ZKR ma korygowac bledy i zapobiegac im. Narzedziami sa kary w sensie prawnym oraz potepienie moralne. Kazda z trzech wladz moze zmieniac, uniewazniac lub wetowac akty pozostalych. Dodac nalezy, ze ZKR dotyczy rowniez budowy struktur organizacyjnych, np. przedsiebiorstw. Przypomne anegdotycznie, ze w czasach PRL niezdrowe przewagi osiagaly dzialy zaopatrzenia, co bylo zrozumiele chronicznymi brakami w socjalizmie. Dzis dzialy sprzedazy maja przewage. Te wszystkie marketingi sa az nadto widoczne.

Wladza sadownicza bardzo dobrze sie nadaje do korygowania mozliwych ekscesow dwoch pozostalych wladz. Sedziom przyznano szczegolny status by nie mogli byc karani przez tych, ktorych koryguja. Maja gwarancje najwyzsz, bo konstytucyjne. Art. 180 Konstytucji stanowi, ze: "Sedziowie sa nieusuwalni". Racja tej wyjatkowosci sa najwyzsze wymagania im stawiane. Znajdujemy je w Art. 82 Prawa o ustroju sedziow powszechnych:

"par. 1. Sedzia jest obowiazany postepowac zgodnie ze slubowaniem sedziowskim.

par. 2. Sedzia powinien w sluzbie i poza sluzba strzec powagi stanowiska sedziego i unikac wszystkiego, co mogloby przyniesc ujme godnosci sedziego lub oslabic zaufanie do jego bezstronnosci".

Sedziowie maja byc jak kruszec najwyzszej proby. Takie wrazenie umacnia tresc wspomnianego w prawie slubowania. Stanowiacy o tym Art. 66 (w wersji z 1 I 2025 r.) brzmi:

slubuje uroczyscie jako sedzia sadu powszechnego sluzyc wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, stac na strazy prawa, obowiazek sedziego wypelniac sumiennie, sprawiedliwosc wymierzac zgodnie z przepisami prawa, bezstronnie wedlug mojego sumienia, dochowac tajemnicy prawem chronionej, a w postepowaniu kierowac sie zasadami godnosci i uczciwosci". 

Tak uroczyste jest uzasadnienie "nadzwyczajnosci" kasty sedziowskiej. A co my dzisiaj w Polsce mamy? Mamy ogrod zoologiczny z takimi okazami jak facecik, ktory lbem sie zamienil z prosiakiem i Wrzoskowa. Miedzy tym jak powinno byc, a tym co jest wystepuje przepasc. Jezeli nie spelnia sie wymogow, to nie zasluguje sie na przywileje i to tak duze jak nieusuwalnosc.