PROF. JADWIGA STANISZKIS (1942-2024)

Zmarla prof. Jadwiga Staniszkis, wybitny socjolog nie tylko o duzej erudycji, alez tez o niezwyklej przenikliwosci mysli. Znalem Ja na tyle dobrze by pokusic sie o osobiste wspomnienia, z ktorych pewna czesc pomine. Bylismy na "ty" od pierwszego spotkania, wiec czasem uzyje formy zdrobnialej Jej imienia.

Znalismy sie z dwoch powodow. Pierwszym byla socjologia organizacji,wspolna dyscyplina naukowa, ktora uprawialismy. Ja napisalem jeden z pierwszych podrecznikow do tej subdyscypliny socjologicznej. Pierwszym byl wydany w 1967 r."Wstep do socjologii organizacji" napisany przez prof. Marie Hirszowicz na podstawie wykladow na UW i UL w latach 1961-1966. Pozniej byla praca zbiorowa pt. "Socjologia organizacji" pod red. K.Doktora w 1975 r, ktora nie miala charakteru podrecznika. Tak czy inaczej, wedlug mojej ksiazki uczono tej nowej dyscypliny naukowej w szeregu polskich uniwersytetach. J. Staniszkis mimo, ze w 1969 r. zostala dyscyplinarnie zwolniowa z pracy w Uniwersytecie Warszawski i az do 1981 r. zmuszona byla pracowac jako nauczycielka w szkole pielegniarskiej, publikowala i bywala na konferencjach naukowych w roznych ladnych osrodkach, np. w Jachrance.

Drugim powodem byly Jej przyjazdy na Slask w czasach "Solidarnosci", gdzie prowadzila wyklady organizowane przez Wszechnice Gornoslaska prowadzona przez moich znajomych, Marysie Turkowska i Jej meza, Michala Lutego.

Wszystko to sprawialo, ze mielismy okazje do wielu rozmow. Opowiadala mi o swoim domu i corce. Corke urodzila w czasie studiow w wieku 21 lat. Corka, konczac szkole srednia w ogole nie interesowala sie dzialalnoscia polityczna Matki  i w ogole, polityka. Podjela studia matematyczne, ktore ukonczyla i pozniej zrobila doktorat w Stanach Zjednoczonych. Z opowiadan wiem, ze dom Jadzi mial ogrodek, do ktorego same wbiegaly jej psy i wracaly przez jakas klapke w drzwiach. Kilkakrotnie zapraszala mnie do siebie, ale w czasie Swieta "Solidarnosci" bylem zaharowany dzialalnoscia agitacyjna w zakladach pracy. Takze z tego powodu nie przyjalem Jej propozycji udania sie na stypendium do Stanford University w Kalifornii, gdzie sama wczesniej byla, miala znajomosci i byla w stanie te sprawe zalatwic.

Krag ludzi zajmujacych sie nowa i modna socjologia organizacji tworzyli w tym czasie mlodzi, ambitni doktorzy, do ktorych sie tez zaliczalem. J.Staniszkis byla jakby nad nami, a moze lepiej, wyprzedzala nas o cala dlugosc. Tam gdzie my widzielismy struktury, Ona znajdowala mechanizmy. Juz po Jej smierci, prof. A.Rychard z IFiS PAN w jakims wywaidzie dla prowincjonalnego radia okreslil to inaczej: "Tam, gdzie my widzielismy zwiazki miedzy procesami, zjawiskami, ona widziala gleboka strukture, ktora odpowiada za te zwiazki". Z czasem, ale to juz w pracach pisanych znacznie pozniej wydobywala jakies cudka z Hegla czy literatury prawoslawnej sprzed wiekow. Taka Ona byla, zawsze przed wszystkimi.

Pozniejsza dzialalnosc publicystyczna/dziennikarska znam slabo, gdyz mnie juz w Polsce nie bylo. Jednak, kiedy Staniszkis obrocila sie przeciwko PiS-owi w 2015 r. zamiescilem w BM:24 tekst pt. "Tajemnicza metamorfoza J. Staniszkis" (28 II 2017 r.). Byl on bardzo krytyczny, choc zaczynal sie wyrazami podziwu. Pisalem: "Prof. Staniszkis byla jedyna w swoim rodzaju. Miala umiejetnosc wybierania i rozwijania kategorii analitycznych sluzacych konstruowaniu oryginalnych, blyskotliwych syntez".

Moj tekst mial 5 369 odslon. W dyskusji wziela udzial trojka autorow do dzis piszacych na naszym portalu oraz "Morsik" i "Dezawi". A zyja Oni jeszcze?  Pozniej nasza "Elig" w S:24 szeroko komentowala ten moj tekst i uwagi pod nim zamieszczane.

W takich smutnych okolicznosciach, jak dzisiejsze, wypada zapomniec o nietrafionych prognozach i radach Zmarlej. Natomiast dobrym jest przytoczenie Jej komentarza do wydarzen roku 2012 r. w Polsce. Jakze sa one aktualne. W 2013 tak pisala ona o rzadach Tuska w 2012 r.: "najgorszy i najmniej kompetentny rzad w historii Polski" I dalej: "Ten rok zostal zmarnowany, szczegolnie w koncowce. Mielismy do czynienia z biernoscia wiekszosci Platformy i z dzialaniami premiera, ktore okreslam mianem PUTINIZACJI  [podkr. moje]. Mam na mysli arbitralnosc decyzji, stosunek do procedur prawnych i demokracji [...] Ten rzad nie ma woli dokonywania zmian. To jest podzial lupow".

PS O pracach naukowych prof. Staniszkis napisze w nastepnym tekscie.