Prosto z Niemiec 25 – Niemcy po wyborach – gry koalicyjne(II)

Nie jest latwe budowanie koalicji rzadzacej w sytuacji, gdy w parlamencie znajduje sie az szesc partii i zadna z nich nie dominuje nad pozostalymi. Kazda z duzych oraz z malych partii nalezy do przeciwstawnych blokow, a prosty rachunek arytmetyczny pokazuje, ze z najwiekszym prawdopodobienstwem mozna mowic o koalicji trojpartyjnej. Negocjatorzy musza wiec pojsc na maksymalne kompromisy, aby zbudowac funkcjonujacy rzad.

1. Male partie graja duzym na nosie i buduja zwiazek negocjacyjny

W zyciu pojawia sie zawsze cos nowego i zaskakuje innych graczy na scenie politycznej. Tak sie stalo w nowej sytuacji powyborczej, gdy malutcy powstali przeciw duzym i zamiast czekac cierpliwie i z pokora na telefon zapraszajacy ich do negocjacji koalicyjnych, sami wzieli sprawe w swoje rece. Przypatrzmy sie relacji sil w nowym Bundestagu. Podzial mandatow po wyborach byl nastepujacy: SPD 206, CDU/CSU 196, Zieloni 118, FDP 92, AfD 83, Lewica 39 oraz SSW, mniejszosc dunska w Schleswig-Holstein 1 mandat. W sumie nowy Bundestag ma az 735 poslow, co oznacza, ze wymagana wiekszosc parlamentarna wynosi 368 mandatow poselskich.

Tylko w jednym malo realistycznym przypadku duzej koalicji, w ktorej SPD i CDU/CSU mialyby razem 402 mandaty poselskie, duze partie nie potrzebowalyby uczestnictwa trzeciej partii. Koalicja taka jest obecnie trudna do zbudowania, wiec male partie – zajmujace trzecie i czwarte miejsce pod wzgledem mandatow, poszly po rozum do glowy i zamiast czekac na zaproszenie duzych partii, zapowiedzialy, ze najpierw przeprowadza same rozmowy bez udzialu wiekszych kolezanek. Tymi partiami sa Zieloni i FDP (Wolni Demokraci), ktorzy wiedza, ze bez nich zaden trzeci partner nie jest w stanie uzyskac parlamentarnej. Idee oglosil szef FDP Ch.Lindner juz w dniu wyborow 26.09.2021. One beda zawsze w rzadzie trojpartyjnym z udzialem tylko jednej z duzych partii. Taka sytuacja to zupelne novum w rzadzie Niemiec w ciagu ostatnich kilkudziesieciu lat. Tak wiec w systemie koalicji trojpartyjnej, na lodzie zostanie albo SPD albo CDU/CSU. Wczesniejsze rozmowy maluczkich maja o tyle sens, ze beda mogly ustalic punkty zbiezne i sporne oraz podzielic wstepnie ministerstwa. Dopiero potem moga one spokojnie i na luzie rozmawiac z duzymi partiami oddzielnie i w trojke, a nastepnie wskazac, ktora partie zaprosza do towarzystwa w negocjacjach koalicyjnych i w rzadzeniu – czyli SPD z O.Scholzem albo CDU/CSU prawdopodobnie z A.Laschetem. Male partie jako niezastepowalne papuzki nierozlaczki beda mogly tez dyktowac warunki duzym i realizowac wlasne cele programowe. Chca sprzedac sie drogo. One tez posadza jednego z dwoch pretendentow na fotelu kanclerskim. Jezeli jednak mniejsze partie beda mialy zbyt wygorowane zadania i nie dojdzie do zadnego porozumienia, moze im grozic, ze powstanie tzw. duza koalicja SPD/CDU/CSU. Wtedy ci malutcy musieliby przejsc do opozycji, co im za bardzo sie nie usmiecha. Byloby to zle, gdyz obydwie partie maja w rekach ogromny atut demograficzny - najwiecej mlodych wyborcow oddalo swoje glosy wlasnie na te dwie partie!

Pomysl Lindnera zostal szybko zrealizowany i juz dwa dni po wyborach, 28.9.2021 przedstawiciele tych dwoch partii spotkali sie w jakims tajemniczym miejscu i omawiali wstepnie ich strategie negocjacyjne oraz mozliwosci utworzenia koalicji z innymi partiami. Ze strony Zielonych udzial wzieli przewodniczacy Zielonych Dr. Robert Habeck i Annalena Bearbock a ze strony FDP przewodniczacy Christian Lindner oraz sekretarz generalny Dr. Volker Wissing. Ten ostatni jest wprawdzie jeszcze malo znany, ale to jeden z wielkich obecnej FDP. Ten prawnik byl do niedawna ministrem w gospodarki i rolnictwa w rzadzie krajowym Palatynatu Nadrenii, tez sedzia. Zrezygnowal ze stanowiska ministerialnego w maju tego roku, aby objac stanowisko sekretarza generalnego FDP i przygotowac kampanie wyborcza. Ta czworka politykow, po obradach zrobila sobie zdjecie selfie smartphonem, gdzie wszyscy sa w dobrym nastroju, smieja sie i puscila je w internecie - instagram. Wtedy powialo strachem w kregach socjaldemokratow i chadekow – powstanie krasnoludkow stalo sie faktem. Na domiar zlego media przerobily zdjecie na male filmy video, gdzie cala czworka „spiewa“ zgodnie i wesolo rozne piosenki. W kolejnosci „spiewaja“ Wissing, Bearbock, Lindner i Habeck.

Tutaj film z jedna tylko piosenka:

https://www.youtube.com/watch?v=iAE6dCE7URg

Tutaj film z kilkoma piosenkami, jezeli bedzie reklama, to prosze albo ja ominac, albo odczekac, az sie skonczy:

https://www.youtube.com/watch?v=RhnDICQhCxY

2. Mozliwe koalicje rzadowe

Pierwsza mozliwoscia utworzenia koalicji bylaby wspolpraca SPD/CDU/CSU czyli tzw. duza koalicja (402 mandaty) pod kierownictwem kanclerza O.Scholza. Juniorem w tym ukladzie byliby chadecy, ktorym to za bardzo sie nie usmiecha. Od 2005 z jedna przerwa rzadzili chadecy z SPD z A.Merkel jako kanclerzem. Teraz sytuacja stala sie jeszcze bardziej skomplikowana, gdyz SPD jest opanowana przez silne komunizujace skrzydlo, a jej kandydat Scholz ma slaba pozycje w partii. W dodatku zawsze, gdy rzadzi duza koalicja, jej uczestniczki czyli duze partie traca wyborcow, ktorzy przechodza do mniejszych, skrajnych, czesto radykalnych partii. W ostatecznosci jednak, gdy nie dojdzie do porozumienia z malymi partiami, te duze musialyby utworzyc duza koalicja. Ocenia sie jednak, ze ta kombinacja koalicyjna jest malo prawdopodobna, tym bardziej, ze lewicowe skrzydlo SPD kierowane przez radykala Kühnerta zapowiada juz, ze zazada glosowania wszystkich czlonkow partii, ktore zadecyduje o koalicji.

Druga mozliwoscia bylaby koalicja SPD/Zieloni/FDP czyli tzw. Ampelkoalition/swiatlo uliczne regulujace ruchem na skrzyzowaniu (nazwana tak od farb partyjnych: SPD kolor czerwony, FDP zolty oraz Zieloni zielony czyli razem swiatla regulujace ruchem). Mialaby ona 416 mandatow poselskich. O ile SPD i Zieloni maja duzo punktow wspolnych, to istnieje bardzo duzo rozbieznosci z FDP. Wolni Demokraci akcentuje wlasne tematy, w ktorych na czele stoja cele finansowe i gospodarcze. W przeciwienstwie do SPD i Zielonych, nie chca zadnych podwyzek podatkow, maja inne poglady w sprawach polityki socjalnej, sa przeciwni dalszemu zadluzaniu, tez zbyt duzej pomocy dla krajow strefy Euro w celu ratowania tej waluty, a ich szef Lindner zada stanowiska ministra finansow, co jest trudne do przelkniecia dla socjaldemokratow. FDP bylyby wcisnieta pomiedzy dwie lewicujace partie, co mogloby wplynac naegatywnie na realizowanie liberalnych i gospodarczych celow przez ta partie.Co ciekawe Zieloni i FDP maja podobne stanowiska w sprawie Rosji czy polityki migracyjnej wobec zatrudniania fachowcow z obcych krajow, czy czesciowo polityki ekologicznej. Ogolnie rzecz biorac, Zieloni chetnie wstapiliby do Ampelkoalition, a FDP trzyma sie od SPD na dystans.

Trzecia mozliwoscia bylaby koalicja CDU/CSU/Zieloni/FDP czyli tzw. „Jamajka“, nazwa pochodzi od flagi tego kraju (kolory czarny, zielony i zolty). Mialaby ona 406 mandatow. Tutaj z kolei najwiecej punktow wspolnych wystepuje miedzy chadekami i FDP, czyli partiami orientujacymi sie na cele gospodarcze, finansowe. Gorzej czuliby sie tutaj Zieloni z ich radykalna i ekologiczna polityka. Koalicja tego typu istnieje juz w Schleswig-Holstein i funkcjonuje bardzo dobrze. Zieloni chcieli tej koalicji juz w 2017 roku, a teraz tez przygotywali sie do niej po cichu. Wydaje mi sie, ze byli wczesniej pozadanym partnerem Merkel. Przewodniczacy CDU Laschet bedzie robil wszystko, aby doprowadzic ja do skutku. Moze wiec zaoferowac mniejszym partiom wspaniale warunki (ustepstwa programowe i oddanie w ich rece waznych stanowisk ministerialnych). Jest to warunek jego politycznego przezycia. Mowi sie, ze jego pozycja w partii jest slaba i moze on byc zastapiony przez innego polityka chadeckiego, np. szefa bawarskiej CSU M.Södera.

Istnieje tez czwarta mozliwa koalicji, o ktorej nikt nie pisze ani nie mowi. Bylyby to koalicja CDU/CSU/FDP/AfD. Mialaby ona tez wiekszosc parlamentarna liczaca 371 mandatow. Chadecy i FDP nie biora tego wariantu pod uwage ze wzgledu na radykalizacje tej partii (negatywny stosunek do UE, Euro, zbyt przyjacielski stosunek do Rosji, nacjonalizm). Na taka koalicje nie zezwoliloby nigdy zarowno FDP jak socjalne skrzydlo CDU i CSU.

Teraz zaczynaja sie sondowania, negocjacje, proby kupowania innych partii. Nawet, gdy juz wszystko bedzie ustalone, to na koniec moze przyjsc blokada w postaci glosowania czlonkow partii o zatwierdzeniu konkretnej koalicji. Taka opcje zapowiedzieli juz Zieloni oraz preferuje ja lewicowe skrzydlo SPD. Nad Zielonymi i FDP wisi miecz Damoklesa – czyli mozliwosc utworzenia ponownej duzej koalicji socjaldemokratow z chadekami pod kanclerstwem O.Scholza. Wtedy obydwie partie zostalyby na lodzie. Zieloni nie rzadza juz od 2005 roku i ostrza sobie zeby na ministerialne stanowisko. FDP rzadzila tylko przez jedna kadencje z chadekami 2009-2013 i teraz tez chce zasiasc w rzadzie. W dodatku w roku 2017 szef FDP Lindner, uznajac, ze cele jego partii nie beda dostatecznie realizowane w negocjonowanej koalicji „Jamajka“ odmowil uczestnictwa w niej. Powiedzial wtedy: „Lepiej jest nie rzadzic, niz zle rzadzic“. Merkel zawarla wtedy nastepna duza koalicje z SPD, ktora trwa do dzisiaj. Zieloni nie weszli wtedy do rzadu. Teraz znow pojawia sie mozliwosc nowej „Jamajki“. Lindner nie chcialby, aby doszlo na nowo do przejscia FDP do opozycji. Z kolei Ampelkoalition kierowana przez Scholza moze okazac sie trudna do realizowania dla obu mniejszych partii. Radykalne sily w SPD moga wypaczyc ich programy wyborcze. W ostatnich wyborach weszlo do Bundestagu az 50 mlodych radykalnych Jusos czyli mlodych socjalistow kierowanych przez Kühnerta. Moga oni hamowac wszelkie poczynania rzadu Scholza. Chadecy z kolei chcieliby rzadzic dalej w ramach „Jamajki“, ale nie pod kierunkiem nielubianego Lascheta. W CDU rosnie opor wobec niego i przygotowywane sa dzialania majace na celu wysadzenie go z siodla zarowno jako szefa CDU jak i zapobiezenie, aby objal stanowisko kanclerskie. W wielu organizacjach partyjnych CDU, na polnocy, wschodzie, a przede wszystkim na poludniu mowi sie, ze „lepiej jest nie rzadzic jak rzadzic z Laschetem“. Lepiej rzadzic z Söderem.“ Ten niepokoj i zamet w chadecji jest wiatrem w zagle SPD, ktora przyspiesza tempo negocjacji i usiluje wykazac w przyjaznych sobie mediach, ze chadecy nie chca albo nie sa zdolni, wobec wewnetrznego kryzysu w partii, do przejeciaa wladzy w panstwie.

Teraz trwaja rozmowy sondujace i przedstawiciele partii nic nie mowia o wstepnych wynikach. Slyszy sie tylko, ze jest duzo punktow zbieznych albo rozbieznych, w zaleznosci kto z kim rozmawia. Cos wydaje mi sie, ze A.Merkel jako nadal urzedujacy kanclerz, bedzie wyglaszala przemowienie noworoczne do narodu...