Szachy 2 – J.K. Duda wygral szachowy Puchar Swiata FIDE – najwiekszy sukces Polaka w powojennej historii polskich szachow

Wiekszosc interesuje sie igrzyskami olimpijskimi w Tokio, a malo kto zwrocil uwage na ogromne osiagniecie najlepszego obecnie szachisty polskiego, J.K. Dudy, ktory odniosl wczoraj najwiekszy sukces w powojennej historii polskich szachow. Wydarzenie to jest o tyle znakomite, ze dotyczy trzech klasyfikacji. Po pierwsze Duda wygral najbardziej prestizowy obecnie i najsilniej obsadzony turniej swiatowy, cos jakby „male indywidualne mistrzostwo swiata“. Po drugie, juz wejscie do finalu zapewnilo mu uczestnictwo w grupie osmiu kandydatow, ktorzy beda walczyli w przyszlorocznym kandydackim turnieju eliminacyjnym, majacym wylonic pretendenta do walki o mistrzostwo swiata w szachach przeciwko urzedujacemu od 2013 roku norweskiemu czempionowi Magnusowi Carlsenowi. Po trzecie, sukces ten poprawi jego notowanie w klasyfikacji ELO.

1. Z historii polskich uczestnikow w walce o mistrzostwo swiata

   Polscy szachisci odnosza od lat sukcesy na arenie miedzynarodowej. Przed wojna osiagali oni najwieksze triumfy, gdy to nasza meska reprezentacja naszpikowana takimi slawami jak Tartakower, Rubinstein, Najdorf, Przepiorka, Frydman, Makarczyk, zdobywala na Szachowych Olimpiadach w latach 1928-1939 trzy razy brazowy medal, dwa razy srebrny, a w 1930 w Hamburgu nawet zloty. Niestety, po wojnie juz nie istniala juz ta fenomenalna zlota druzyna. Po latach tlustych przyszly lata chude, ktore trwaly dosc dlugo. Od 1939 roku mezczyzni nie przywiezli do ojczyzny zadnego medalu olimpijskiego. Dokonaly tego kobiety zdobywajac dwukrotnie brazowy medal. Co prawda nasi gracze zdobywali rozne medale na mistrzostwach swiata czy Europy w mlodszych kategoriach wiekowych, np. juniorow, to jednak nikt nie zdobyl medalu w kategorii seniorow. Prog byl niestety za wysoki. Teraz, gdy mamy tylu znakomitych arcymistrzow z Duda na czele, mozna patrzyc z nadzieja w przyszlosc.

Jak dotad tylko jeden polski gracz mogl zasiasc za stolem przeciwko urzedujacemu mistrzowi. Stalo sie to w roku 1910 w meczu pomiedzy mistrzem swiata Emanuelem Laskerem a Dawidem Janowskim. Janowski, urodzony w Wolkowysku, w 1868 byl polskim graczem mieszkajacym w Paryzu. Mial wiecej szczescia niz Akiba Rubinstein, ktoremu z powodu braku pieniedzy nie dane bylo zagrac w 1912 roku przeciwko Laskerowi. Janowski nalezal wtedy do najsilniejszych graczy z wczesnych lat 20 wieku, glownie do 1904 roku. Slynal on z gry agresywnej, pelnej poswiecn, nie myslal o remisach, gral na zwyciestwo. Bylo to widoczne w jego zyciu prywatnym. Po wygranym turnieju w Monte Carlo, 1901, przegral szybko cala nagrode w tamtejszym kasynie w ruletke. Ponadto Lasker wyszukal sobie slabszego przeciwnika, aby uniknac gry przeciwko Rubinsteinowi, Capablance czy Schlechterowi. Na korzysc Janowskiego wplynelo finansowe sponsorowanie jego meczow przez szachowego mecenasa i milionera L.Nardusa. Niestety Janowski przegral w Berlinie wysoko 0:8 swoj pojedynek i zakonczyl tym samym swoje marzenia o mistrzostwie.

Drugim polskim szachista, ktory byl blisko od stoczenia walki o korone szachowa byl jeden z najlepszych graczy szachowych na swiecie z poczatku 20. wieku Akiba Rubinstein. Byl on najwaznieszym pretendentem przeciwko urzedujacemu mistrzowi swiata Emanuelowi Laskerowi. Rubinstein wygral w 1912 roku 5 waznych turniejow i to predysponowalo go do walki o mistrzostwo. Wtedy jednak warunki byly inne, gdyz pretendent musial zaoferowac urzedujacemu mistrzowi swiata okreslana sume pieniedzy za mozliwoc stoczenia z nim meczu o mistrzostwo swiata. E.Lasker mial wygorowane zadania finansowe i Rubinstein nie mogl spelnic jego oczekiwan. Tak wiec do meczu o mistrzostwo swiata przeciwko Laskerowi w 1912 nie doszlo.

Trzeba jeszcze tutaj wspomniec o polskiej arcymistrzyni, slicznej kobiecie, Agnieszce Brustman, rocznik 1962, ktora jako jedyna polska szachistka w historii, zakwalifikowala sie dwukrotnie do turnieju pretendentek w walce o mistrzostwo swiata kobiet, w 1986 w Malmö Szwecja i 1988 Ckaltubo Gruzja. W tym drugim turnieju byly jedyna nie-Rosjanka. Wprawdzie zajela dwukrotnie „tylko“ 6. miejsce , ale dawalo jej to pozycje nr 7 na swiatowej liscie najlepszych szachistek! Kiedys opowiadal mi moj katowicki znajomy filozof Olek w 1980 roku o spotkaniu z nia. Mowi do mnie: „Szczepan, poznalem w pociagu piekna dziewczyne. Wymienilismy nawet nasze numery telefonow. Mowila mi, ze gra w szachy. Nazywa sie Agnieszka Brustman. Wiem, ze interesujesz sie szachami. Czy znasz taka? Mowie do niego: chlopie, miales przyjemnosc poznac jedna z najlepszych polskich szachistek w historii“. Olek wtedy oniemial. Ta 18-letnia dziewczyna byla najwiekszym talentem szachowym wsrod kobiet, cos na miare J.K.Dudy. Nie wiem jak ich historia dalej potoczyla sie, ale przypuszczam, ze gdyby ta znajomosc poglebila sie, Olek nauczylby sie przy niej dobrze grac w szachy.

2. Sukces J.K.Dudy w Soczi – nasz arcymistrz szachowy wygral World Cup 2021

I tak docieramy do sukcesu J.K.Dudy. Teraz szachy staly sie gra o wiele trudniejsza niz kiedys, w szkoleniu ogromna role odgrywa biblioteka szachowa znajdujaca sie bazach komputerowych. Komputery szachowe np. Deep Blue potrafia wygrywac nawet przeciwko mistrzom swiata jak to sie przytrafilo G.Kasparowowi. Ciagle pojawiaja sie nowi kilkunastoletni utalentowani gracze, ktorzy jako nastolatkowie posiadaja juz tytul arcymistrza. Prestizowy Turniej o Puchar Swiata w Soczi jest juz rozgrywany od roku 2000 i odbywa sie co dwa lata. Wystepuja w nim najlepsi szachisci swiata, w tym byli mistrzowie swiata. Stad mozna go nazwac „malymi mistrzostwami swiata“. Na przyklad turniej w 2000 i 2002 roku wygral mistrz swiata V.Anand, 2013 W.Kramnik. Drugie miejsca zajmowali byli mistrzowie swiata R.Kasimjanow czy R.Ponomariow. Wsrod uczestnikow z roznych lat roi sie az od takich slynnych nazwisk, jak: Szirow, Kamsky, Barejew, Griszczuk, Topalow (byly mistrz swiata), Iwanczuk.

Od 2013 roku dwaj finalisci turnieju kwalifikuja sie automatycznie do turnieju kandydatow o mistrzostwo swiata w roku 2021, w ktorym bedzie bralo udzial 8 graczy.

W turnieju World Cup 2021 w Soczi bralo udzial 156 znakomitych szachistow. Gra odbywala sie w osmiu rundach. Piata runde osiagnelo 16 graczy w tym urzedujacy mistrz swiata Magnus Carlsen, nasz J.K.Duda, oraz inni znani arcymistrzowie, np. Jessipienko, Karjakin, Fedosjejew, Lagrave, Swidler, Griszczuk, Bacrot oraz ku mojemu zaskoczeniu drugi polski szachista K.Piorun. Ten ostatni odpadl po tej rundzie. W efekcie w polfinale znalazlo sie 4 graczy: Carlsen, Duda, Fedosiejev i Karjakin. Najbardziej spektakularnym pojedynkiem byly partie miedzy mistrzem swiata Carlsenem a Duda. Nasz szachista dokonal niesamowitego czyny i po raz drugi w swojej karierze pokonal po dogrywce w pieknej partii urzedujacego mistrza swiata 2,5 punkta do 1,5 pkt. Trzeba dodac, ze Carlsen jest przez wielu fachowcow uznawany za najlepszego gracza w historii. Panuje juz od osmiu lat, ale nie wolno zapomniec o innych supertalentach, jak B.Fisher, A.Karpow i inni. W drugiej parze polfinalowej Karjakin pokonal Fiedosiejeva 1,5 pkt. Do 0,5 pkt.

Przedwczoraj odbyla sie pierwsza walka finalowa miedzy Duda a Karjakinem, ktora po 17 ruchach zakonczyla sie remisem w wyniku trzykrotnego powtorzenia tego samego ruchu. W dniu 05.08.2021 natomiast odbyla sie druga partia, ktora w wielkim stylu wygral J.K.Duda. Laczny wynik na korzysc Dudy – 1,5 pkt. do 0,5 pkt. W meczu o trzecie miejsce Carlsen pokonal Fiedosiejeva 2:0.

J.K. Duda okazal sie byc najelpszym graczem sposrod 156 wybitnych arcymistrzow. Pokonal w pieknym stylu samego mistrza swiata i najsilnieszego obecnie szachiste naszego globu Magnusa Carlsena. Magnus Carlsen jednak nigdy jeszcze nie wygral tego turnieju, mimo, ze jest mistrzem swiata i najlepszym szachista swiata od 2013 roku! Czapki z glow! W przyszlym roku odbedzie sie turniej osmiu kandydatow, ktorego zwyciezca bedzie mial prawo zasiasc po przeciwnej stronie stolika, przy ktorym bedzie go oczekiwal sam czempion – od lat broniacy tytulu Norweg Magnus Carlsen.

W tym miejscu mala wtracenie. J.K.Duda w przeciwienstwie do wielu innych arcymistrzow, mimo mlodego wieku jest zawsze tradycyjnie ubrany w garnitur i biala koszule. Tak jak slynny arcymistrz A.Nimtzowitz, ze starej przedwojennej szkoly wielkich szachistow.

Nasz arcymistrz, osiagnal trzy cele: wygral najsilniej obsadzony turniej swiata pokonujac przy tym mistrza swiata i zdobywajac nagrode ponad 100 tys. $, zakwalifikowal sie do przyszlorocznego turnieju kandydatow (co nie udalo sie zadnemu meskiemu szachiscie w powojennej historii polskich szachow!) oraz osiagnal podwyzszenie swojej punktacji ELO. Przed walka finalowa, Duda znajdowal sie na 18 pozycji w klasyfikacji najlepszych szachistow swiata, a jego przeciwnik Karjakin na 14. Teraz na pewno przesunie sie o pare miejsc wyzej.

Wierze, ze nasz Jan-Krzysztof Duda zawedruje wysoko w swiatowych klasyfikacjach. Moze nawet kiedys powalczy o mistrzostwo swiata i zdetronizuje urzedujacego mistrza. Tym samym nawiazalby do tradycji dawnych zlotych i srebrnych laureatow olimpiad szachowych.