Dwie narracje

  W roznych krajach bywalo i tak, ze ludzie zyli obok siebie jakby w roznych swiatach i nie byli w stanie zgodzic sie co do podstawowych faktow, a tym bardziej, co do interpretacji faktow. Dochodzilo do wojen domowych, ktore zwykle byly okrutniejsze niz normalne wojny pomiedzy armiami dwoch krajow. Wojna domowa w Hiszpanii jest wybitnym tego przykladem.

Znacznie czesciej dochodzi do powstawania takich roznych swiatow pojmowania rzeczywistosci w przypadku spoleczenstw roznych krajow. Takim przypadkiem jest ludobojstwo Ormian dokonane przez Turkow w okresie kwiecien 1915 - lipiec 1916. Obie strony, czyli Turcy i Ormianie maja diametralnie rozny obraz wydarzen, jakie wowczas zaszly. Ormianie twierdza, ze od 24 IV 1915 r. zaczely sie deportacje Ormian ze Wschodniej Anatolii do Syrii. Typowy obraz wygladal tak, ze kolumny Ormian byly pedzone przez Turkow w kierunku pustyn syryjskich. Trwalo to cale tygodnie i wielu z wygnanych zmarlo z pragnienia, glodu, chorob i masowych mordow. Byl to marsz do nikad, na wyniszczenie. W sumie zycie stracilo poltora miliona osob.Czesci (okolo 800 tys.)Ormian udalo sie w czasie I wojny swiatowej i zaraz po jej zakonczeniu wyemigrowac do krajow zachodnich. Liczna diaspora ormianska przypomina kazdego roku, w dniu 24 IV, o dokonanym ludobojstwie. Przy tej okazji dopomina sie, by oficjalnie uznano masowa rzez Ormian za ludobojstwo (genocide).

Turcy nieodmiennie reaguja na wersje ormianska z wsciekloscia. Przede wszystkim zaprzeczaja liczbom. Wedlug nich wszystkich Ormian we Wschodniej Anatolii bylo poltora miliona, wiec w czasie deportacji moglo zginac co najwyzej kilkaset tysiecy osob. Tyle, ile Ormianie zabili muzulmanow-osob cywilnych. Prawda jest, ze Ormianie mieli sporo ku temu okazji i to robili. Front rosyjsko-turecki przetaczal sie przez tamte tereny kilkakrotnie i w armii rosyjskiej sluzylo tysiace ormianskich ochotnikow, a takze  istnial Legion Ormianski. Turcy prezentuja zdjecia wybitych wsi i miasteczek muzulmanskich.

Deportacje Ormian uzasadniaja od pierwszego dnia w ten sam sposob. Mialo isc o zapewnienie bezpieczenstwa cywilow w strefie frontowej. TYle, ze opuszczone domy zajmowane byly natychmiast przez muzulmanskich wiesniakow. Nie dalo sie w ten sposob uzasadnic wyrzucania ludzi z domow 300 km od linii frontu i pedzenie ich jak bydla na zatracenie. Na pytanie, kto dokonywal masowych mordow i gwaltow, padala i pada odpowiedz, ze to kurdyjskie bandy. Tyle, ze przed cala akcja wladze tureckie wypuscily z wiezien wszystkich kryminalistow i pozwolily im na grabieze, gwalty i mordy.

Wersja turecka siega konca XIX w., kiedy to lewicowi terrorysci ormianscy ksztalceni na Zachodzie dokonywali zamachow w Turcji w imie walki o niepodleglosc Armenii. Placza tez nad rozpadem, wedlug nich, bardzo liberalnie rzadzonego Cesarstwa Ottomanskiego. Najpierw, w czasie Wojny Balkanskiej 1912 r. oderwaly sie; Grecja, Serbia i Rumunia. Pozniej, w czasie I wojny swiatowej zaatakowala Grecja i Rosja. Armie tych krajow zajely pokazne  terytoria rdzennej Turcji. Wtedy Turcy musieli bronic swojej niepodleglosci.

Swiadectwa dyplomatow, misjonarzy, przedstawicieli organizacji charytatywnych sa jednoznaczne na korzysc Ormian. W maju 1915 r. rzady USA,Francji i wielkiej Brytanii okreslily rzaz Ormian jako "przestepstwo przeciwko ludzkosci". Interweniowali tez dyplomaci, ale traktowano ich cynicznie.

Wredna byla rola Niemiec. W drugiej polowie XIX zaczela sie wspolpraca z Turcja. NIemcy dostarczali broni i szkolili armie turecka. W czasie I wojny swiatowej Turcja byla calkowicie od Niemiec uzalezniona-politycznie, wojskowo i militarnie. Duzo bylo niemieckich doradcow wojskowych. W dolaczonym filmie ormianskim o bohaterskim epizodzie "Musa Dagh", artyleria turecka dowodzi niemiecki kapitan. Niemcy przyznaja, ze mogli zapobiec rzezi Ormian, ale tego nie zrobili. Mozna postawic teze, ze gdyby nie wsparcie Niemiec, to dzis by nie bylo rozpychajacego sie lokciami panstwa sunnitow.

Pare dni temu Bundestag uznal rzez Ormian za ludobojstwo i Ankara zawyla. Redaktor Widold Gadowski uwaza, ze jest to dowod na zawarcie porozumienie Niemiec z Rosja. W ten sposob, popoltora wieku Turcja zostalaby przez Niemcy opuszczona.

PS Jak widze ekipe sedziow-Turkow na meczu ME, to niedobrze mi sie robi. Co za ryje. Prosz zwrocic na to uwage.