♦ IV Warta Honorowa – Wartownicy

IV Warta Honorowa Odznaczonych wystawiana przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie w Dniu Wojska Polskiego w hołdzie Zwierzchnikowi Sił Zbrojnych Prezydentowi RP śp. Lechowi Kaczyńskiemu, Generalicji, Oficerom i wszystkim Ofiarom Tragedii Smoleńskiej zgromadziła wiele osób zasłużonych dla Polski – przedstawicieli różnych pokoleń. Na Warcie Honorowej stanęli min.: Wanda Zalewska-Zdun, Kornel Morawiecki, Tomasz Olko, Tomasz Paweł Kołkiewicz i Ewa Tomaszewska,  których sylwetki prezentujemy.

Wanda Zalewska-Zdun, uczestniczka Powstania warszawskiego (sanitariuszka), malarka, której prace wystawiano min. w Galerii Kordegarda, świadek historii.

O Powstaniu Warszawskim mówi: „uważam, że gdyby Powstanie nie wybuchło, to i tak sprowokowane byłoby zniszczenie Warszawy, bo przecież Niemcy mieli jeszcze w ręku wszelkie możliwości zniszczenia Warszawy przy pierwszej prowokacji, a konspiracja była już tak zdekonspirowana, bo nie mogło być inaczej, że taki niezorganizowany wybuch, jaki mógł nastąpić, pociągnąłby niezmierzone morze ofiar, o wiele większe niż było. A poza tym, nie można już było ani w Europie, ani w ogóle na świecie nie można było tego nie zauważyć, że Polacy chcą być wolni!”

Wanda Zalewska, córka  malarza Stanisława  Zalewskiego (1896-1958) i nauczycielki Heleny z d. Fontana, urodziła się 3 kwietnia  1926 r. w Warszawie i w latach ok. 1930-1956 mieszkała na Żoliborzu. Uczęszczała do powstałego w 1935 r. Gimnazjum Żeńskiego (później utworzono także Liceum)  im.  Aleksandry Piłsudskiej działającego w salach pierwszego piętra Hotelu Oficerskiego przy pl. Inwalidów. Gdy władze okupacyjne 16 IX 1939 r. zarządziły zamknięcie szkół dyrektorka Janina Lubecka przystąpiła z zaufanymi nauczycielkami, min.  Janiną Żuławską i Marią Wipszycką do organizowania nauczania na  tajnych  kompletach (148 matur!).  Wanda Zalewska w czasie okupacji kształciła się na tajnych kompletach. W 1940 r. powstała tajnie także drużyna harcerska „Knieje” do której należały koleżanki Wandy Zalewskiej, a ona sama działała w Sodalicji Mariańskiej.  Wczesnym latem  1944 r. Wanda została zaprzysiężona w AK  w kościele pw. Matki Boskiej Królowej Polski  przy ul. Gdańskiej na warszawskim Marymoncie, gdzie proboszczem był marianin ks. Zygmunt Trószczyński  (1886-1965), żołnierz AK ps. „Alkazar” – kapelan zgrupowania „Żywiciel” ( w 1949 r. aresztowany przez UB i skazany na 6 lat więzienia, zrehabilitowany dopiero w 1957 r.).  W czasie Powstania Warszawskiego była sanitariuszką Obwodu II „Żywiciel”. Płk. Mieczysław  Roman Niedzielski dowodził Obwodem II, na który składały się cztery rejony:  Żolibórz (dowódca kpt Marian Kamiński, ps. „Żaglowiec”, „Ster”, „Jur”), Marymont (dowódca rtm. Adam Rzeszotarski ps. „Żmija”, „Junosza”, „Sum”), Bielany z dowódcą mjr. Władysławem Nowakowskim ps. „Serb”, „Żubr” i IV Rejon – Powązki dowodzony przez kpt. Kazimierza Nowackiego ps. „Witold”, „Żyrafa”. Stan osobowy w lipcu 1944 wynosił łącznie 3400 żołnierzy AK, w tym 132 oficerów i blisko 400 kobiet (3 VIII 1944 zginęła Ewa Lubecka – jedyna córka dyrektorki szkoły Janiny Lubeckiej). Dziewczęta służyły głównie jako sanitariuszki i łączniczki. Wanda Zalewska była sanitariuszką i niosła pomoc  rannym w punkcie sanitarnym 116 przy ul. Suzina 3, a później przy ul. Krasińskiego 21. W dowództwie Obwodu służba medyczna podlegała lekarzowi – por. Eugeniuszowi Błeszyńskiemu ps. „Staruszek”. Po upadku Powstania Wanda Zalewska była wywieziona do obozu przejściowego w Pruszkowie. Przewożona bydlęcym wagonem pod Częstochową uciekła z koleżanką z transportu i zgłosiła się do Rady Głównej Opiekuńczej. Rada, z centralą w Krakowie, działała za zgodą władz okupacyjnych min. prowadząc  kuchnie ludowe dla ubogich, rozdając odzież, organizując kursy zawodowe, a w czasie Powstania Warszawskiego i po nim niosła pomoc mieszkańcom Warszawy także po ich wypędzeniu z miasta (min. w Pruszkowie). Działalność ta była finansowana częściowo przez władze okupacyjne, ale głównie z ofiarności społeczeństwa, a także z tajnych dotacji rządu RP na uchodźstwie. W Radzie Wandą Zalewską zajęła się Janina Żuławska (znana jej  z tajnych kompletów ), dzięki czemu Wanda podjęła pracę jako opiekunka bliźniaków, a później  z pomocą PCK odnalazła swoich rodziców. Po wojnie rodzina wróciła do zburzonej Warszawy.

Źródła:

1.  Informator Żoliborza, nr 112/2007 z 22.06.2007-05.07.2007.
2. Aneta Ignatowicz, Tajna Oświata i wychowanie w okupowanej Warszawie, Warszawa 2009, s. 66, [w:] 
3. „Z dziejów XVI Liceum Ogólnokształcącego im. Stefanii Sempołowskiej w Warszawie w latach 1935-1995. Dawniej (1935-1947) Gimnazjum i Liceum im. Aleksandry Piłsudskiej” [w:] http://sempolowska.tripod.com/historia.html
4. http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=23&IM=06&TX=&NU=01&WI=ZALEWSKAbZDUNbWANDAb1926
5. http://ahm.1944.pl/Wanda_Zdun/1  

Kornel Morawiecki, w 1982 r. twórca i legendarny przywódca Solidarności Walczącej. O Polakach mówi: „W 1920 r. cudem zwyciężyliśmy. W 1939 i w 1944 musieliśmy ulec. /…/ Pozbawieni najlepszych i dziesiątkowani, poniewierani i duszeni nie utraciliśmy ducha pod naciskiem przemocy. Poddani wyjątkowym opresjom potrafiliśmy na planie współczesności zrobić więcej niż inne nacje. Dźwignęliśmy zrujnowany kraj. Wykształciliśmy się i odtworzyliśmy fizycznie zniszczone elity. Dochowaliśmy wiary ojców. Daliśmy Kościołowi papieża. Rozbłysnęliśmy Solidarnością. Nie poddaliśmy się komunie./…/ Dzięki milionom poległych, milionom zmarłych i żyjących Polaków, Europa i świat są militarnie bezpieczniejsze, są też bardziej ludzkie. Ani Niemcy, ani Sowieci ze swoimi zbrodniczymi ideologiami nie zapanowali nad światem. Mieliśmy w tym swój odważny i rozważny udział. Łudzeni mirażami nowego wspaniałego ładu, wciągani w otchłanie zła, jako społeczność, my, Polacy zdołaliśmy określić się i działać po stronie dobra. /…/ Obyśmy dalej mogli i umieli w doli i niedoli przydawać się sobie, Ojczyźnie i innym.”

Kornel Morawiecki urodził się 9 V 1941 r. w Warszawie. Absolwent Wydziału Fizyki Uniwersytetu Wrocławskiego (1963 r.), w 1967 r. obronił pracę doktorską; od 1963 r. pracownik naukowy Instytutu Fizyki, a następnie Instytutu Matematyki Politechniki Wrocławskiej. W marcu 1968 r. uczestnik strajków studenckich na PWr, wydawca i kolporter ulotek (dot. studentów represjonowanych po 1968 r., przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, potępiających pacyfikacje protestów na Wybrzeżu w 1970 r.). W latach 1979–1980 współpracownik SKS we Wrocławiu, od jesieni 1979 r. współorganizator druku i redaktor wydawanego w II obiegu miesięcznika „Biuletyn Dolnośląski”. Od września 1980 r. członek „Solidarności” przy PWr, współorganizator związku na Dolnym Śląsku: w czerwcu 1981 r. delegat na I WZD Regionu Dolny Śląsk; IX/X 1981 r. – na I KZD. Jeden z inicjatorów uchwalenia przez I KZD Posłania do narodów Europy Wschodniej. Aresztowany 14 IX 1981, zwolniony pod groźbą strajku NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk, odpowiadał z wolnej stopy (kolejne sprawy: 9, 18, 27 XI i 9 XII 1981; następną wyznaczono na 22 XII 1981 r.). Po 13 grudnia 1981 r. ukrywał się. Organizator podziemnych struktur drukarskich i kolportażowych RKS „Solidarność”, od maja 1982 r. w składzie RKS. W czerwcu 1982 r. współzałożyciel Solidarności Walczącej, do roku 1990 r. redaktor pisma „Solidarność Walcząca” (w pierwszym składzie redakcji byli Helena i Romuald Lazarowiczowie oraz Joanna i Wiesław Moszczakowie). Aresztowany 9 listopada 1987 r., przetrzymywany w Areszcie Śledczym Warszawa-Mokotów. Zmuszony do opuszczenia kraju 30 kwietnia 1988 r. podstępem (ze względu na konieczność leczenia za granicą rzekomej choroby jego współpracownika) powrócił po trzech dniach, lecz został bez prawa powrotu deportowany z lotniska w Warszawie do Wiednia. Powrócił do Polski przez zieloną granicę w końcu sierpnia 1988 r. po serii spotkań prezentujących sprawę polską w Anglii, USA i Kanadzie. Był przeciwnikiem okrągłego stołu, wzywał do bojkotu wyborów 4 czerwca 1989 r. Ukrywał się do czerwca 1990 r., kiedy założył Partię Wolności. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Londyn 1988). Był rozpracowywany w ramach SOR krypt. „Harcerz”/„Tarantula”/„Ośmiornica” (1979–1990).

Źródła:
1. Prawda jest ciekawa. Gazeta Obywatelska., nr 42 z 9-22 VIII 2013, s. 1
2. M. A. Perlakowie, Nowosolska „Solidarność”. Relacje, wspomnienia, dokumenty (wrzesień 1980 – czerwiec 1990), Poznań 2013, s. 166;
3. M. Łątkowska, A. Adamski, hasło Morawiecki Kornel [w:] Encyklopedia Solidarności…, t. 1, s. 288–289;
4. Sz. Rudka, Poza cenzurą. Wrocławska Prasa Bezdebitowa 1973–1989, Warszawa–Wrocław 2001, s. 13.

Tomasz Olko to autor publikacji „Leksykon siedleckiej opozycji niepodległościowej ze szczególnym uwzględnieniem „Solidarności”, o której mówił w 2010 r.: „Opracowując notki biograficzne starałem się dotrzeć do tych ludzi i uzyskać od nich wypowiedzi i dokumenty bądź relacje innych osób potwierdzających ich zaangażowanie w działalności tej jawnej, a potem po wprowadzeniu stanu wojennego w tej podziemnej. /…/ Korzystałem przy tym opracowaniu z dokumentów będących w posiadaniu osób prywatnych i znajdujących się w zasobach IPN”.” Jest jednym z bohaterów filmu Ewy Stankiewicz i Jana Pospieszalskiego Zapomniani Bohaterowie Solidarności

Tomasz Olko, ur. 3 I 1952 w Siedlcach, był zatrudniony w latach 1979-1983 w Fabryce Narzędzi Skrawających Vis w Siedlcach. W stanie wojennym internowany 31 VIII 1982 w Ośr. Odosobnienia w Mielęcinie k. Włocławka: uczestnik głodówki protestacyjnej po zdelegalizowaniu „S”, 15 X 1982 zwolniony ze względu na stan zdrowia. Od 1982 kolporter wydawnictw podziemnych, kurier, pomysłodawca i współwykonawca tzw. prasowanek (sitodruk na koszulkach), drukarz i organizator druku, manifestacji patriotycznych. W latach 1983-1985 współzałożyciel i działacz Siedleckiego Komitetu Oporu Społecznego pozyskujący fundusze i sprzęt ze Szwecji, przekazujący informacje do Radia Wolna Europa i rozgłośni polonijnych w Austrii i w Nowej Zelandii. Aresztowany 24 II 1984 w Warszawie, przetrzymywany w AŚ w Łukowie i Siedlcach, wyrokiem Sądu Rejonowego w Siedlcach uniewinniony, 28 IV 1984 zwolniony. W latach 1984-1989 szef podziemnego Radia „S” w Siedlcach, współorganizator podziemnego radia w Białej Podlaskiej; organizator występów Teatru Domowego i tzw. kina domowego oraz spotkań z niezależnymi twórcami w regionie siedleckim. Po 1985 r. współorganizator przerzutu podziemnych wydawnictw w jęz. białoruskim, ukraińskim i rosyjskim na teren ZSRS. 1986-1989 współzałożyciel (z Tadeuszem Kłopotowskim) podziemnej „Gazety Podlaskiej”. W III 1989 uczestnik I Ogólnopolskiej Konferencji Prasy Niezależnej w Stalowej Woli; w VI 1989 asystent T. Kłopotowskiego, kandydata KO ”S” w wyborach do Senatu. Od 2004 prezes Zarządu Gazety Podlaskiej im. prof. Tadeusza Kłopotowskiego. Do 2 I 1990 rozpracowywany przez KW MO/WUSW w Siedlcach w ramach SOR krypt. Fonia. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).

Źródła
1. http://fundacjagp.pl/index.php/soss/167-tomasz-olko?highlight=WyJ0b21hc3oiLCJvbGtvIiwidG9tYXN6IG9sa28iXQ==
2. Tomasz Olko, „Leksykon siedleckiej opozycji niepodległościowej ze szczególnym uwzględnieniem „Solidarności”, Siedlce z 2010 r.
3. Tygodnik Siedlecki nr 22 z 30 maja 2010, s. 8.
4. Apel z 22 V 2006 r.
5. Ewa Stankiewicz i Jan Pospieszalski Zapomniani Bohaterowie Solidarności.
6. http://katalog.bip.ipn.gov.pl/showDetails.do?idx=O&katalogId=4&subpageKatalogId=4&pageNo=1&nameId=18032&osobaId=46701&
7. http://archiwum.sws.org.pl/siedlce/index.php?id=prasowanki
8. Krzysztof Biernacki, hasło: Tomasz Olko [w:]
http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=Tomasz_Olko

Paweł Kołkiewicz zaprzysiężony działacz Solidarności Walczącej, kolporter pism podziemnych, redaktor i drukarz udzielając wywiadu w 2012 r. powiedział: „Do tego aby zrozumieć co się obecnie dzieje w Polsce potrzebna jest każdemu młodemu człowiekowi wiedza o wydarzeniach, paradoksalnie, nawet sprzed II wojny światowej aż do współczesności. /…/ Wiedza jest niezbędna aby zrozumieć aktualną sytuację w jakiej się znajduje nasz kraj. To dlatego słyszymy opinie ,,autorytetów’’, że nie można już ciągle mówić o historii. Bo tego się boją, że zrozumiemy, że dokonamy analizy przeszłości i odniesiemy do stanu dzisiejszego wyciągając wnioski, co jest przyczyną tej obecnej degradacji państwa polskiego.”

Paweł Tomasz Kołkiewicz ps. „Student”, urodził się 29 XII 1966 r. w Opocznie. Swoją działalność opozycyjną zaczął w Opocznie w roku 1983, min. jako kolporter pism podziemnych. W latach 1985 – 1989 był współpracownikiem MKK „Wola” w Warszawie. Wtedy zajmował się już hurtowym kolportażem pism podziemnych, a niezależne wydawnictwa dostarczał nie tylko do Opoczna, ale także do Warszawy, Łodzi i Krakowa. Przewoził hurtowo min. takie pisma podziemne jak: ”Wola”, ”BAZA”, ”CDN”, ”Tygodnik Mazowsze”, ”KOS”, „Solidarność Walcząca”, „Biuletyn Dolnośląski” oraz książki wydawnictw: ”Nowa”, ”Krąg”, ”Rytm”, ”Most” i ”Przedświt”. Z Tomaszem Szostkiem ps. „Krzysiek” kolportował pisma podziemne na warszawskich uczelniach. Wiosną 1987 r. w Domu Studenckim „Bratniak” został przez Jacka Guzowskiego i Adama Cymborskiego zaprzysiężony w warszawskim oddziale Solidarności Walczącej. Od 1987 r. był redaktorem, drukarzem i kolporterem pism „Wolny Strzelec” i „Alternatywa”. Był inicjatorem, koordynatorem i uczestnikiem manifestacji oraz licznych akcji ulotkowych. W 1992 r. ukończył Politechnikę Warszawską, Wydział Elektryczny, a w 2001 r. podyplomowe studium MBA w Wyższej Szkole Handlu i Finansów Międzynarodowych w Warszawie. Popularyzator historii Polski min. poprzez organizowanie spotkań i prezentacji poświęconych przywracaniu pamięci o Żołnierzach Wyklętych i publikacje na portalach internetowych. Współzałożyciel w 2009 r. Stowarzyszenia Solidarność Walcząca-Oddział Warszawa. Od 2011 r. jest przewodniczącym Powiatowego Klubu Historyczno-Dziennikarskiego w Grodzisku Mazowieckim. Współorganizator powiatowych Konkursów Historycznych Wiedzy o Żołnierzach Wyklętych dla młodzieży powiatu grodziskiego (I. edycja – rok 2011/2012). W 2013 inicjator i organizator w Warszawie I i II Maratonu Filmowego o Żołnierzach Wyklętych. W 2009 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Żródła:
1. http://www.tugrodzisk.pl/wywiady/to-jest-bowiem-czesc-mojej-polskiej-duszy/
2. Tomasz Szostek, biogram Kołkiewicz Tomasz Paweł, w zbiorach T.Kołkiewicza.
3. http://www.sw.org.pl/sw-warszawa.pdf
4. http://www.solidarni.waw.pl/swwaw1.htm
5. http://www.solidarni.waw.pl/ssw/ssw.html

Ewa Tomaszewska – jako poseł do europarlamentu mówiła: Trzeba chronić miejsca pracy. Szesnaście procent Europejczyków jest zagrożonych ubóstwem. Kryzys skutkuje falą zwolnień grupowych. Brak pracy to główna przyczyna głębokiego ubóstwa. Ubóstwo sprzyja wykluczeniu społecznemu, ogranicza dostęp do edukacji i ochrony zdrowia. Mimo kryzysu gospodarczego, chcemy zachować europejskie modele społeczne sprzyjające spójności społecznej i solidarności, także w przeciwdziałaniu ubóstwu. Samodzielność ekonomiczna gwarantuje godne życie. Dlatego tak ważne są dbałość o ochronę miejsc pracy i dochodów z pracy, a także poprawa kwalifikacji zawodowych zwiększających mobilność na rynku pracy. Tym, co daje poczucie, że mamy realny wpływ na nasze życie, jest uczestnictwo w podejmowaniu decyzji. Dlatego konieczne jest poszanowanie zdania partnerów społecznych, dialogu społecznego, zawieranych układów zbiorowych i porozumień społecznych. Wspólnie winniśmy zapewnić warunki dla osiągania dochodów umożliwiających uczestnictwo w życiu społecznym, wspierając rodziny, szczególnie wielodzietne, zapobiegając dyskryminacji na rynku pracy, szczególnie osób niepełnosprawnych. Fakt, że Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji w okresie kryzysu został wykorzystany zaledwie w trzech procentach, oskarża polityków.
5.05.2009, Strasburg

Ewa Tomaszewska, ur. 14 IV 1947 w Płocku. Absolwentka Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (1974) i Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. B. Jańskiego w Warszawie (1997).
W 1968 uczestniczka wydarzeń marcowych.
Od IX 1980 w „S”, współpracowniczka Komisji Interwencji i Praworządności Regionu Mazowsze.
18 I 1982 internowana w Ośr. Odosobnienia w Warszawie-Olszynce Grochowskiej, Gołdapi, gdzie podjęła głodówkę; zwolniona w VII 1982. Organizator pomocy dla represjonowanych i ich rodzin, kolporterka wydawnictw podziemnych. Aresztowana w XII 1983 za próbę wmurowania tablicy upamiętniającej pacyfikację KWK Wujek, więziona w AŚ w Katowicach, Lublińcu i Krakowie. Zwolniona ze względu na stan zdrowia w IV 1984 (sprawę umorzono na mocy amnestii).
Od 1989 członek KZ Uniwersytetu Warszawskiego, delegat na WZD Regionu Mazowsze, członek ZR. 1989-1990 członek Społecznej Komisji Pojednawczej przy ministrze Pracy Płacy i Spraw Socjalnych. 1992-1996 oraz od 2001 członek KK oraz Prezydium KK. 1992-1993 przewodnicząca Ogólnopolskiego KS Pracowników Sfery Budżetowej, a także Zespołu KK ds. Reformy Systemu Ubezpieczeń Społecznych. W 1997 przewodnicząca związkowej reprezentacji w Zespole Komisji Trójstronnej ds. Reformy Systemu Ubezpieczeń Społecznych. 1997-2001 posłanka RP z listy AWS, wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Polityki Społecznej, i Komisji Nadzwyczajnej ds. Reformy Systemu Ubezpieczeń. 1998-2001 członek RS AWS. 1998-2002 przewodnicząca Komitetu Doradczego Urzędu Nadzoru Nad Funduszami Emerytalnymi, radna Sejmiku Województwa Mazowieckiego, 2002-2004 członek Rady Nadzorczej PFRON.
Od 21 I 1982 rozpracowywana przez Wydz. III-2 KS MO w ramach KE krypt. Plastyk.

W 2010, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Źródła:

1. http://www.tomaszewska.pl
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Ewa_Tomaszewska
3. http://www.encyklopedia-solidarnosci.pl/wiki/index.php?title=Ewa_Tomaszewska

Biografie: MaPa, Morsik
Zdjęcia: Jan Giefert, Henryk Kozik

Sylwetki niektórych z uczestników Warty Honorowej zaprezentowano
w kolejnych latach w cyklu pt. WARTOWNICY (I, II, III, IV).