Gen. Stefan Grot-Rowecki – o zdrajcach dowódcy AK i jego śmierci mówi jego krewny

Szanowny Panie doktorze,

Wszystkich Pan pokazuje pomijając Pana na Sowińcu. On Pana mile wspomina w S24.

Ukłony

No cóż jak go nie było to i w fotoreportażu nie ma.

Hołd pierwszemu komendantowi AK. Kasprzyk: Generał "Grot" był rycerzem niezłomnym. ZDJĘCIA

„Aresztowany przez Niemców, zamordowany w obozie niemieckim
Sachsenhausen, odszedł na wieczną wartę, ale przekazał nam kodeks
wartości”.

Uroczystość odbyła się w środę pod tablicą upamiętniającą gen. dyw.
Stefana Roweckiego „Grota” na ulicy Spiskiej 14 w Warszawie, gdzie
generał został aresztowany 30 czerwca 1943 przez niemieckie Gestapo.

30 czerwca 1943 r. generał Stefan Rowecki „Grot” został aresztowany
w warszawskim mieszkaniu przy ul. Spiskiej. Następnie przewieziono
go do Berlina, gdzie odrzucił niemiecką propozycję współdziałania.
W połowie lipca 1943 r. umieszczono go w obozie koncentracyjnym
w Sachsenhausen w budynku dla ważnych więźniów.

Po odrzuceniu
niemieckiej propozycji współdziałania, został umieszczony w obozie
Sachsenhausen, gdzie został zamordowany tuż po wybuchu powstania
warszawskiego. Jak wynika z ustaleń śledztwa IPN gen. Rowecki został zamordowany między 2 a 7 sierpnia 1944 roku na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera. Jego egzekucję przeprowadzono prawdopodobnie na terenie krematorium obozu w Sachsenhausen.

123 lata temu urodził się Stefan "Grot" Rowecki. "Był symbolem, który z podziemia kierował walką całego narodu”

75
lat temu, między 2 a 7 sierpnia 1944 r., zamordowany został gen. Stefan
Rowecki „Grot” – żołnierz Legionów, oficer WP, a w czasie okupacji
legendarny dowódca ZWZ-AK. Po aresztowaniu w wyniku zdrady w czerwcu
1943 odrzucił propozycję współdziałania z Niemcami i został umieszczony w
obozie Sachsenhausen. Zamordowano go tam tuż po wybuchu Powstania
Warszawskiego.

Stefan Rowecki stworzył organizację o rozmiarach dotąd nie
spotykanych – pisał o nim jego następca na stanowisku dowódcy AK gen.
Tadeusz Bór – Komorowski.

„>>Grot<< był symbolem, był wodzem
tajemniczym, który z podziemia kierował walką całego narodu. Ci, którzy
go znali bliżej i którzy się z nim stykali bezpośrednio w pracy, cenili
niezmiernie jego rzadkie walory, predestynujące go na przywódcę, wielką
indywidualność i nieprzeciętny umysł. (…) Stworzył on organizację o
rozmiarach dotąd nie spotykanych i wprowadził zgoła nie znane przedtem
metody walki” – tak pisał o gen. Roweckim jego następca na
stanowisku dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusz Bór – Komorowski. (T.
Bór-Komorowski „Armia podziemna”)

Stefan Rowecki urodził się 25 grudnia 1885 r. w Piotrkowie
Trybunalskim w rodzinie urzędniczej o tradycjach szlacheckich i
niepodległościowych.

W 1906 r. rozpoczął naukę w polskim gimnazjum w Piotrkowie. Okres ten
był początkiem jego działalności niepodległościowej. Wiosną 1911 r.
założył pierwszy w rodzinnym mieście i jeden z pierwszych na ziemiach
polskich tajny zastęp skautowy.

Jesienią roku 1912 Rowecki przeprowadził się do Warszawy i rozpoczął
naukę w Szkole Mechaniczno-Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda na
Wydziale Elektrycznym. Na początku 1913 r. został oficjalnie przyjęty do
Polskich Drużyn Strzeleckich (PDS), w których przyjął pseudonim
„Radecki”.

Po wybuchu I wojny światowej Rowecki wstąpił do Legionów Polskich,
służąc w 1 i 5 pułku piechoty. Efektem jego walecznej postawy były rany
odniesione m.in. pod Klimontowem (1915) oraz w rejonie Maniewicz w
czasie odwrotu spod Kostiuchnówki (1916).

Po tzw. kryzysie przysięgowym w Legionach został w sierpniu 1917 r. internowany przez Niemców w Beniaminowie.

W styczniu 1918 r. Rowecki wstąpił do zorganizowanej przez Niemców
Polskiej Siły Zbrojnej, gdzie został instruktorem w Szkole Podchorążych w
Ostrowii Mazowieckiej.

Od końca roku 1918 do wiosny 1919 r. pełnił funkcję wykładowcy na
kursie fortyfikacyjno-saperskim w Modlinie, później studiował w Szkole
Wojennej Sztabu Generalnego.

W czasie kursu odbył staż w Centralnej Szkole Podoficerskiej
Kawalerii w Przemyślu. Po odebraniu dyplomu otrzymał nominację na szefa
sekcji wyszkolenia Oddziału I Naczelnego Dowództwa.

Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r., podczas której wsławił
się zręcznym wyjściem z sowieckiego okrążenia w rejonie Łucka. W tym
okresie Rowecki był także szefem Oddziału II Dowództwa Frontu
Południowo-Wschodniego, a potem Grupy Uderzeniowej gen. Edwarda
Rydza-Śmigłego.

Po zakończeniu działań wojennych Rowecki objął stanowisko szefa
sekcji planów oraz zastępcy szefa Oddziału III Naczelnego Dowództwa.
Następnie uczestniczył w kursie Wyższej Szkoły Wojennej, po ukończeniu
którego kontynuował działalność w Oddziale IIIa Biura Ścisłej Rady
Wojennej jako szef sekcji planów i sekcji ogólnej. Na przełomie 1922 i
1923 r. odbył kilkumiesięczny staż w jednostce liniowej, którą był 41.
pułk piechoty w Suwałkach.

Od 1923 do 1926 r. kierował Wydziałem Naukowo-Wydawniczym Wojskowego
Instytutu Naukowo-Wydawniczego. Z jego inicjatywy w 1924 r. zaczął
ukazywać się „Przegląd Wojskowy”. Rowecki zasiadał również w komitetach
redakcyjnych „Bellony”, „Sapera i Inżyniera Wojskowego” oraz „Przeglądu
Kawaleryjskiego”. Angażował się także w działalność Towarzystwa Wiedzy
Obronnej, gdzie często występował z wykładami. Z zainteresowaniem
śledził myśl wojskową, tłumaczył prace rosyjskie, niemieckie i
francuskie.

Podczas zamachu majowego w 1926 r. zachował neutralność. We wrześniu
tego roku nominowany został na pierwszego oficera sztabu Inspektoratu
Armii gen. Józefa Rybaka. W 1926 r. mianowano go podpułkownikiem
dyplomowanym.

W 1930 r. Rowecki został dowódcą 55. pułku piechoty w Lesznie. Na
początku 1936 r. przejął dowództwo Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza
„Podole”. W 1938 r. objął funkcję zastępcy dowódcy 2. Dywizji Piechoty
Legionów w Kielcach.

W 1939 r. wziął udział w kursie organizowanym dla wyższych dowódców w
Toruniu. Po jego ukończeniu w czerwcu tego roku powierzono mu misję
formowania Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

W czasie kampanii polskiej w 1939 r. Brygada pod jego dowództwem
brała udział w walkach w rejonie środkowej Wisły i na Lubelszczyźnie,
wchodząc w skład Armii „Lublin”. Po kapitulacji armii, która nastąpiła w
rejonie Tomaszowa Lubelskiego 20 września, Rowecki przedostał się do
Warszawy.

Na początku października 1939 r. został szefem sztabu i zastępcą
dowódcy Służby Zwycięstwu Polski (SZP). W konspiracji używał pseudonimów
„Jan”, „Grabica”, „Tur”, „Inżynier”, „Rakoń”, „Kalina”, „Dulęba” i
„Grot”.

Od stycznia 1940 r. pełnił funkcję Komendanta Obszaru nr 1 (Warszawa)
Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), który powołano w miejsce SZP. W marcu
tego roku objął formalnie stanowisko Komendanta ZWZ na obszarze okupacji
niemieckiej, w tym samym czasie podporządkowany mu został również teren
okupacji sowieckiej. W maju mianowany został generałem brygady.

Od 30 czerwca 1940 r. był Komendantem Głównym ZWZ.

W grudniu 1940 r. z polecenia Roweckiego w Biurze Informacji i
Propagandy utworzono specjalną komórkę „N”, która w październiku 1941 r.
została przekształcona w Samodzielny Podwydział N, zwany „Akcją N”,
zajmujący się dywersją, wojną psychologiczną i propagandą wymierzoną
przeciwko Niemcom.

Latem 1941 r. utworzył organizację dywersyjną „Wachlarz”.

Z jego inicjatywy doszło do połączenia najważniejszych organizacji
konspiracyjnych w kraju w jednolite wojsko podziemne – Armię Krajową. 14
lutego 1942 r. został jej dowódcą. Był przeciwny współpracy z
komunistami z Polskiej Partii Robotniczej.

Od 1942 r., kiedy uzyskał zgodę na prowadzenie ograniczonej walki
zbrojnej, nadzorował przygotowanie planu powstania powszechnego. Od 7
grudnia 1942 r. pełnił również funkcję Delegata Ministra Obrony
Narodowej w Kraju.

W czasie okupacji Niemcy umieścili Roweckiego na pierwszym miejscu
listy poszukiwanych Polaków. Gestapo przywiązywało dużą wagę do jego
aresztowania – powstała specjalna komórka zajmująca się wyłącznie
poszukiwaniem przywódców podziemia, która posiadała jego rysopis i dane
osobowe. Sam Rowecki nie był zwolennikiem ścisłej konspiracji i chociaż
zgodził się na ochronę osobistą wywiadu AK, ograniczył ją do spotkań
służbowych – w terenie poruszał się bez obstawy.

30 czerwca 1943 r. został aresztowany w warszawskim mieszkaniu przy
ul. Spiskiej. Następnie przewieziono go do Berlina, gdzie odrzucił
niemiecką propozycję współdziałania. W połowie lipca 1943 r. umieszczono
go w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen w budynku dla ważnych
więźniów. Dokładne okoliczności jego śmierci i miejsce pochówku do dziś
nie są znane.

Jak wynika z ustaleń śledztwa IPN gen. Rowecki został zamordowany
między 2 a 7 sierpnia 1944 roku na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha
Himmlera. Jego egzekucję przeprowadzono prawdopodobnie na terenie
krematorium obozu w Sachsenhausen.

Wszystkie zebrane przez IPN materiały dowodowe wskazują, że szef SS
Heinrich Himmler polecił komendantowi obozu w Sachsenhausen Antonowi
Kaindlowi oraz komendantowi podobozu Zellenbau Kurtowi Eckariusowi
natychmiastowe wykonanie egzekucji. Nie ma jednak na to bezpośredniego
dowodu w postaci dokumentu zawierającego treść rozkazu, który byłby
podpisany przez samego szefa SS.

Rowecki został wydany Niemcom przez agentów gestapo w wywiadzie AK –
Blankę Kaczorowską, Eugeniusza Świerczewskiego i Ludwika Kalksteina.

Według Biuletynu IPN (2004 r.) Kalkstein walczył jako esesman w
powstaniu warszawskim. Po zakończeniu wojny mieszkał w Krakowie,
Koszalinie, Chorzowie i Szczecinie. W czerwcu 1949 r. został zatrzymany
podczas próby ucieczki na Zachód. Krótko potem został agentem
szczecińskiego UB o kryptonimie „Granica”. Po roku został jednak
„wyeliminowany z sieci” z powodu „wyjazdu w nieznanym kierunku”.
Kalksteina aresztowano ponownie w 1953, a w 1954 r. skazano na
dożywocie. Zwolniono go w lipcu 1965 r., co wywołało oburzenie dawnych
żołnierzy AK.

Zaraz po zwolnieniu Kalkstein – jak wynika z akt SB – „zaoferował
chęć dalszej współpracy z MSW na dowolnie wybranym przez nas odcinku”
(nie wiadomo, czy tę propozycję przyjęto). W latach 70. Kalkstein
pracował na fermie drobiu w podwarszawskim Mysiadle. W 1980 r. dostał
dowód osobisty na nazwisko Edwarda Ludwika Stolińskiego-Ciesielskiego. W
1982 r. wyjechał do Francji.

Śledztwo prowadzone w tej sprawie od początku 2003 r. przez
szczeciński oddział IPN zostało w marcu 2007 r. umorzone z powodu braku
nowych dowodów w sprawie śmierci generała.