Cenzura w III RP. Co na te praktyki REM i KRRiT? Co z tym pluralizmem?

Wydawca „Gazety Polskiej Codziennie” przekazał Helsińskiej Fundacji
Praw Człowieka dwa materiały reklamowe, których emisji odmówiła
Telewizja Polska S.A. Swoją negatywną decyzję, która ostatecznie miała
dotykać tylko jednego spotu, TVP S.A. uzasadniła wyborczym charakterem
materiału. Jak oznajmiono, spot mógłby się ukazać, ale
„wyłącznie w płatnym bloku wyborczym, jedynie na zlecenie
zarejestrowanych komitetów wyborczych” (zob. Informacja
prasowa 4 września 2011 r. o odmowie emisji jednego spotu reklamowego
dziennika „Gazeta Polska Codziennie”, wydana przez Zespół Prasowy TVP
S.A.).

Po obejrzeniu kwestionowanego spotu uważamy, że trudno go zakwalifikować jako materiał wyborczy.
Nie ma w nim wezwania, a nawet sugestii, by zagłosować na konkretną
partię polityczną. Do uznania materiału za wyborczy nie wystarcza to,
że spot jest krytyczny wobec sprawującego władzę rządu oraz premiera,
jak również że znajdujemy się właśnie w czasie kampanii wyborczej.
W przeciwnym wypadku krytykę rządu, ale i jego politycznych
adwersarzy, mogłyby wypowiadać tylko „zarejestrowane komitety
wyborcze”. Okna reklamowe zostałyby natomiast zamknięte na kilka
tygodni dla krytyki pochodzącej od innych ugrupowań politycznych (w tym
ugrupowań nieuczestniczących w wyborach), organizacji i zwykłych
obywateli.

Standardy właściwe demokratycznemu społeczeństwu wymagają wręcz
czegoś innego: dopuszczenia w okresie przedwyborczym możliwie
najbardziej swobodnej i pełnej debaty publicznej. Nawet jeśli
krytyczny głos jest budowany na słabych czy niewystarczająco
umotywowanych argumentach, w dojrzałej demokracji reakcja nie powinna
polegać na eliminowaniu wypowiedzi, lecz na udzieleniu na nią
merytorycznej odpowiedzi. Rzeczą naturalną w demokracji jest
posługiwanie się częstokroć ostrymi, wyrazistymi i niepokojącymi
sformułowaniami oraz środkami ekspresji, co może czasami rodzić
zastrzeżenia, ale wyłącznie z punktu widzenia etyki i estetyki.

Zgodnie z art. 36 ustawy – Prawo Prasowe media mogą odmówić przyjęcia reklamy do publikacji, gdy naruszałoby to obowiązujące prawo bądź zasady współżycia społecznego. Decyzja
o odmowie opublikowania reklamy nie może poprzestawać na ogólnym
powołaniu się na sprzeczność z prawem bądź zasadami współżycia
społecznego, lecz musi precyzyjnie identyfikować, który przepis bądź
zasada zostały naruszone i w jaki sposób. W ocenie Helsińskiej Fundacji
Praw Człowieka odrzucony spot reklamowy trudno zakwalifikować jako
agitację wyborczą, przez którą Kodeks wyborczy
(Dz.U. z 2011 r. Nr 21, poz. 112, ze zm.) rozumie „publiczne
nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób lub do
głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego” (art. 105 § 1).
Jednocześnie Kodeks wyborczy określa, że materiałem wyborczym jest
„każdy pochodzący od komitetu wyborczego upubliczniony i utrwalony
przekaz informacji mający związek z zarządzonymi wyborami” (art. 109 §
1).

Odmowa TVP S.A. budzi również poważne zastrzeżenia w
kontekście standardów wynikających z Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka. W sprawie Verein gegen Tierfabriken przeciwko Szwajcarii
(wyrok z 28 czerwca 2001 r., skarga 24699/94) Europejski Trybunał Praw
Człowieka został skonfrontowany z przypadkiem całkowitego zakazu emisji
reklam politycznych przez publicznego nadawcę. Strasburscy sędziowie
uznali wówczas jednomyślnie, że doszło do naruszenia gwarantującego
swobodę wypowiedzi art. 10 Konwencji. Analogiczna konkluzja będzie tym
bardziej uprawniona, gdy w krajowym prawie nie ma zakazu reklam
politycznych, ale do ingerencji (odmowy rozpowszechniania) dochodzi w
następstwie formułowanych w ogólny sposób zarzutów.

W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka odmowa emisji
spotów reklamowych jest tym bardziej niepokojąca, że analogiczną
decyzję jak Telewizja Polska podjęły również, choć powołując się
częściowo na inne przyczyny, dwie inne duże stacje komercyjne: TVN i
Polsat. W takiej sytuacji reklamodawca został istotnie
pozbawiony możliwości dotarcia ze swoim materiałem do potencjalnych
adresatów. Helsińska Fundacja Praw Człowieka pragnie w tym kontekście
zwrócić uwagę, że Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował 12
kwietnia 2011 r. rządowi polskiemu skargę Remuszko przeciwko Polsce
(skarga 1562/10), która dotyczy odmowy przez kilka tytułów prasowych
(Nasz Dziennik, Wprost, Metropol, Newsweek, Polityka, Rzeczpospolita i
Gazeta Polska) opublikowania reklamy książki na temat koncernu
prasowego Agora S.A.

dr Ireneusz Kamiński, ekspert prawny Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

dr Adam Bodnar, wiceprezes zarządu  Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka

źródło: www.hfhr.pl