Pierwszy Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu (?)odbędzie się 23 sierpnia 2011 r.

Pierwszy Europejski Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu odbędzie się 23 sierpnia 2011 r. w Warszawie (Muzeum Powstania Warszawskiego). Jego inauguracja – z udziałem Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Jerzego Buzka – będzie miała miejsce 22 sierpnia 2011 r. w Warszawie.

28 listopada 2008 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła decyzję ramową w sprawie zwalczania niektórych form i przejawów rasizmu i ksenofobii środkami prawa karnego. Decyzja nie obejmuje czynów popełnianych z pobudek ideologicznych, w tym zbrodni komunistycznych. Niemniej jednak, w drodze kompromisu, Rada UE dołączyła do decyzji ramowej deklarację, potępiającą przestępstwa popełnione przez systemy totalitarne i wzywającą Komisję, aby w terminie 2 lat od daty wejścia w życie decyzji ramowej przedstawiła informację ws. potrzeby przyjęcia dodatkowego aktu prawnego, odnoszącego się m. in. do zbrodni komunistycznych.

W tym kontekście, zarówno na szczeblu krajowym, jak i na poziomie UE, podjęto następnie szereg działań, które umożliwiłyby ocenę zbrodni totalitarnych i upamiętnienie ich ofiar. Wśród podjętych inicjatyw należy wymienić:

- deklarację Parlamentu Europejskiego w sprawie ogłoszenia dnia 23 sierpnia (dzień podpisania paktu Ribbentropp – Mołotow) Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, którego celem będzie upamiętnienie ofiar masowych deportacji i eksterminacji, a jednocześnie ściślejsze zakorzenienie demokracji oraz wzmocnienie pokoju i stabilizacji – wrzesień 2008 r.;

- rezolucję Parlamentu Europejskiego o europejskim sumieniu i totalitaryzmie. W rezolucji PE m.in. potępia zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione przez reżimy totalitarne i autorytarne, wyraża poszanowanie dla ofiar tych zbrodni, a także żal, że dostęp do dokumentów archiwalnych z tego okresu jest wciąż ograniczony. Wzywa również Komisję Europejską i państwa członkowskie do podejmowania działań edukacyjnych, a także do ustanowienia Platformy Pamięci Europejskiej i Sumienia (Platform of European Memory and Consciene) – kwiecień 2009 r.

- raport Komisji Europejskiej „Pamięć o zbrodniach popełnionych przez reżimy totalitarne w Europie" - grudzień 2010 r.

W trakcie Rady w Luksemburgu 10 czerwca 2011 r. Ministrowie Sprawiedliwości UE przyjęli Konkluzje w sprawie upamiętnienia ofiar zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne. W konkluzjach zwrócono się do państw członkowskich m.in. o rozważenie sposobu upamiętnienia dnia 23 sierpnia, o podjęcie bądź też wsparcie inicjatyw edukacyjnych i informacyjnych skierowanych do społeczeństwa, dotyczących reżimów totalitarnych. W Konkluzjach Ministrowie zachęcają także do wykorzystania istniejących programów unijnych do ustanowienia Platformy Pamięci Europejskiej i Sumienia.

23 sierpnia 2011 r. w Warszawie odbędzie się konferencja „Europejski Dzień Ofiar Stalinizmu i Nazizmu", organizowana pod patronatem polskiej Prezydencji. W konferencji  uczestniczyć będą ministrowie sprawiedliwości państw członkowskich, a także przedstawiciele instytutów pamięci narodowej. Konferencja będzie nie tylko formą upamiętnienia ofiar reżimów totalitarnych, ale również platformą wymiany doświadczeń w tym zakresie.

Joanna Dębek Rzecznik Prasowy Ministra Sprawiedliwości