Na początek informacja o niezwykle cennej inicjatywie Teatru Nie Teraz z Tarnowa. 19 maja br. w Muzeum Niepodległości w Warszawie teatr zaprezentuje premierę spektaklu „Ballada o Wołyniu” , który prawdopodobnie jest pierwszym w Polsce przedstawieniem opowiadającym o ludobójstwie OUN-UPA na Polakach, i to od razu o zupełnym temacie tabu – zabójstwach wewnątrz rodzin mieszanych.

Szczegółowa informacja o spektaklu znajduje się na stronie teatru: http://www.nieteraz.pl/Aktualnosci,106,Ballada-o-wolyniu.html
 
Podsumowanie marca-kwietnia 1946 roku:
Polskim badaczom zbrodni OUN-UPA udało się ustalić, że w miesiącach marzec-kwiecień 1946 r. z rąk członków tych organizacji zginęło 186 osób cywilnych (w marcu 94 a w kwietniu 92 osoby). Ponadto w tym czasie bojownicy OUN-UPA zabili 409 przedstawicieli formacji zbrojnych Polski Ludowej (w marcu 299 a w kwietniu 110). Były to pierwsze takie miesiące (ponad 3 lata od powstania UPA!), kiedy liczba zabitych mundurowych była większa niż liczba cywilnych ofiar OUN-UPA (informację tę można zadedykować pewnemu publicyście, który twierdził, że „antypolska akcja UPA była marginesem jej walki”).
Podział zabitych (głównie Polacy) wg przedwojennych województw:
- lwowskie: 520 osób (zdecydowana większość zabitych w powojennych granicach Polski).
- lubelskie: 68
- tarnopolskie: 7
Największe zbrodnie OUN-UPA w tym czasie:
19.03.1946 – napad UPA na pociąg w okolicach stacji Mokre (pow. Sanok). Na miejscu zginęły 4 osoby, uprowadzono 10 kolejarzy, którzy zaginęli bez wieści.
Do zbrodni UPA należy także zaliczyć zabicie 60 wopistów z Jasiela, 18 Ukraińców w Uhnowie oraz 20 osób w Lubyczy (patrz OUN-UPA vs Polska Ludowa).
OUN-UPA vs Polska Ludowa (istotniejsze wydarzenia)
8/9.03.1946 – jednoczesny atak sotni „Szuma”, „Dowbusza” i SKW na Lubyczę Królewską, Lubyczę Kniazie i Teniatyska, gdzie stacjonowały pododdziały 8 pułku piechoty WP. Zginęło 15 żołnierzy WP, 11 upowców oraz 20 osób cywilnych.
20.03.1946 – zastrzelenie około 60 polskich jeńców, żołnierzy WOP, ujętych w Jasielu (pow. Sanok) przez UPA.
26.03.1946 – oddział idący z Komańczy na odsiecz wopistom z Jasiela wpadł w zasadzkę w okolicach Wisłoka Wiekiego. Poległo 60 żołnierzy WOP i 5 milicjantów.
13.04.1946 – napad kurenia „Zalizniaka” na stację kolejową w Uhnowie (pow. Tomaszów Lubelski) podczas wysiedlania ludności ukraińskiej do ZSRR. Zginęło 30 żołnierzy WP oraz 18 cywilnych Ukraińców.
OUN-UPA vs Sowieci (ważniejsze wydarzenia):
1.03.1946 – śmierć dowódcy kurenia „Pruta”, jego ciało wystawiono w Stanisławowie na widok publiczny
15.04.1946 – zmyślona przed upowską propagandę śmierć sowieckiego generała Moskalenki, w upowskiej zasadzce. W rzeczywistości zasadzka była w maju, w okolicach Stanisławowa, lecz generałowi nic się nie stało, rannych zostało natomiast 3 innych żołnierzy.
W marcu 1946 Sowieci zarejestrowali 53 „bandyckie akcje” UPA, w kwietniu 159.
Inne wydarzenia godne uwagi:
Marzec 1946 – wymuszone przez władze sowieckie zjednoczenie Kościoła greckokatolickiego z Cerkwią prawosławną.
W marcu 1946 w związku z ustaniem zimy wznowiono wysiedlenia Ukraińców z Polski do ZSRR. Powodowało to kontrakcję UPA i wzmożenie walk.
W tych miesiącach Wojsko Polskie pacyfikując Zawadkę Morochowską zabiło łącznie 17 Ukraińców. W Komańczy spalono plebanię i budynki gospodarcze proboszcza Iłariona (Oresta?) Węgrzynowicza. Samego parocha, jego syna i 4 ujawnionych u niego banderowców zastrzelono.
Kwiecień 1946 – zakaz komendanta rzeszowskiego WiN utrzymywania kontaktów z OUN-UPA. W dalszym ciągu utrzymywano kontakty na Lubelszczyźnie.
________________________
Literatura:
A. Bata, „UPA w Bieszczadach”
R. Wnuk, G. Motyka, „Pany i rezuny”
G. Motyka, “Ukraińska partyzantka 1942-1960”,
G. Motyka, „W kręgu >>Łun w Bieszczadach<<”
S. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, “Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947”,
S. Jastrzębski, „Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyźnie w latach 1939-1947”,
H. Komański, Sz. Siekierka, „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946”,