Hubal - pierwszy partyzant Rzeczypospolitej .

 Major Henryk Dobrzański ps. "Hubal" Bohater bliski Sercu Ziemi Radomskiej.
Major Henryk Dobrański „Hubal (1896-1940), pochodzenie szlacheckie, od 1912 roku członek Drużyn Strzeleckich, od 1914 roku w Legionach Polskich w 2 Pułku Ułanów. Uczestnik bitwy pod Stawczanami i pod Rarańczą. Od 1918 roku w Wojsku Polskim. W okresie dwudziestolecia międzywojennego uczestnik walk z Ukraińcami w 1918 roku oraz wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1921. Odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. Członek reprezentacji polskiej w jeździectwie, rezerwowy zawodnik polskiej załogi podczas Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku. W 1927 roku awansowany na stopień majora. Przed wybuchem wojny mianowany zastępcą dowódcy 110 Pułku Rezerwowego Ułanów, który brał udział w obronie Grodna przed wkraczającymi jednostkami Armii Czerwonej. Po kapitulacji wielu oddziałów, 110 Pułk Ułanów udając się do Warszawy mimo dużych strat zdołał przerwać linie wroga. Mimo decyzji swego przełożonego płk Jerzego Dąbrowskiego o rozwiązaniu oddziału, H. Dobrzański postanowił kontynuować marsz ku stolicy. Po kapitulacji Warszawy 27 września 1939 roku wraz z 50 swymi żołnierzami próbował przedostać się na teren Francji. 1 października 1939 roku stoczył bitwę z wojskami niemieckimi i schronił się na Kielecczyźnie. Po całkowitym załamaniu się kampanii wrześniowej, major H. Dobrzański, pod pseudonimem Hubal zorganizował pierwszy oddział partyzancki (Oddział Wydzielony Wojska Polskiego). Hubalczycy odnieśli swe pierwsze zwycięstwo w potyczce z Niemcami pod Cisownikiem. H. Dobrzański mimo rozkazów kierownictwa Związku Walki Zbrojnej i Delegatury Rządu na Kraj o rozwiązaniu oddziałów, nie podporządkował się rozkazowi. Postawa jego zwierzchników była spowodowana tym, iż za współpracę miejscowej ludności z „Hubalem, Niemcy nasilili represje w stosunku do tamtejszej ludności cywilnej. Po tym wydarzeniu major H. Dobrzański postanowił ograniczyć do niezbędnego minimum kontakty swej partyzantki z cywilami. W marcu 1940 roku odniósł on wielkie zwycięstwo w potyczce pod Hucisakmi, w której został zniszczony niemal całkowicie batalion piechoty Wehrmachtu. Podobny los spotkał kilka dni później kolejny oddział niemiecki pod Szałasami. 30 kwietnia 1940 roku w okolicach Aniela (20 kilometrów od Opoczna) odział „Hubala został otoczony przez siły niemieckie. Stało się tak najprawdopodobniej w wyniku zdrady. W walce tej, podczas której Niemcy użyli czołgów, oddział partyzancki uległ rozproszeniu, a sam major poległ na polu walki. Jego ciało zostało najprawdopodobniej przez Niemców przewiezione do Tomaszowa Mazowieckiego i tam spalone. Oddział „Hubala uległ samorozwiązaniu 25 czerwca 1940 roku. W 1966 roku Dobrzański został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari i awansowany do stopnia pułkownika.
Źródło: Bryk.pl