LISTA SĘDZIÓW i PROKURATORÓW SPRZENIEWIERZAJĄCYCH SIĘ ETYCE ZAWODU

W 2008 r. za nazwanie Adama Michnika „obrońcą agentów” Sąd Apelacyjny w Warszawie nakazał Andrzejowi Zybertowiczowi, profesorowi socjologii, publiczne przeprosiny za podanie nieprawdy i obciążył go grzywną w wysokości 10 tysięcy złotych do wpłacenia na cel społeczny. Ale czy profesor Zybertowicz nie użył tu myślowego skrótu i szyderczej przenośni, obejmującej setki wypowiedzi Adama Michnika surowo piętnujące proces lustracji i metody działania Instytutu Pamięci Narodowej? W reakcji na werdykt sądu „Rzeczpospolita” opublikowała list otwarty, podpisany przez ponad 5 tys. osób będący wyrazem solidarności z Andrzejem Zybertowiczem oraz domagający się rozstrzygania spornych kwestii ideowych na drodze publicznej debaty, w miejsce stosowania sądowego straszaka.

Podobne werdykty zapadały w innych sprawach. Chodziło o słowa. Publicystyczne sformułowania, które wymagają wyrazistości, a nie obwijania prawdy w bawełnę, były przez sądy z reguły interpretowane dosłownie. Adam Michnik nie występował w sądach jako adwokat funkcjonariuszy SB czy tajnych współpracowników SB. A jednak swoją publicystyką na łamach bardzo wpływowego dziennika o wielkim nakładzie miał wpływ na losy lustracji i świadomość wielu ludzi w Polsce. Tego sądy różnych instancji na ogół uwzględnić nie chciały. W roku 2006 Adam Michnik pozwał Rafała Ziemkiewicza za stwierdzenie, że Adam Michnik “robił wszystko, abyśmy nie poznali nazwisk komunistycznych zbrodniarzy”. I proces wygrał. W roku 2007 Michnik pozywał Jarosława Gowina za słowa: “Pamiętam, jak wiele lat temu za poparcie idei lustracji zostałem przez Michnika nazwany faszystą”. Sąd ustalił, że w tekście, na który powoływał się Jarosław Gowin, Michnik nie użył słowa „faszysta”, lecz postawę Gowina porównał do apartheidu. Werdykt z 2008 roku i tym razem był korzystny dla Michnika (słowo nie to, więc Gowin mówił nieprawdę). W roku 2007 Adam Michnik wytoczył proces Robertowi Krasowskiemu, wówczas redaktorowi naczelnemu „Dziennika” za stwierdzenie, że „poświęcił jedną trzecią życia na obronę byłych ubeków”. Jeszcze w 2007 r. sąd wydaje orzeczenie korzystne dla Michnika. Wyrok nie uprawomocnił się.

Innym ciekawym przypadkiem podobnego rodzaju było dwurundowe starcie sądowe publicysty „Polityki” Jacka Żakowskiego z tygodnikiem „Wprost”. W roku 2004 w „Polityce” ukazał się wywiad Jacka Żakowskiego ze Sławomirem Smołokowskim, współwłaścicielem spółki J&S, głównego dostawcy ropy na polski rynek. W mediach firmę tę wymieniano często w kontekście afery paliwowej. Tygodnik “Wprost”, który już wcześniej krytycznie pisał o firmie J&S, opublikował w związku z wywiadem trzy teksty, w których sugerował związki Żakowskiego z J&S i korzyści, jakie mogła z wywiadu odnieść „Polityka”, a także że do wywiadu doszło dzięki znajomości Żakowskiego z Piotrem Najsztubem, który świadczył J&S usługi pijarowskie.
Żakowski zareagował na łamach „Polityki” artykułem „Śledztwo we własnej sprawie, czyli jak zostałem agentem”.

We wrześniu 2006 r. warszawski Sąd Okręgowy orzekł, że tygodnik “Wprost” zniesławiał Żakowskiego i „Politykę”. Niezwykle ciekawa i charakterystyczna jest uwaga, jaką podczas odczytywania uzasadnienia wyroku poczyniła sędzia Kuracka. Stwierdziła ona: „Miesza się z błotem autorytety, nie mając dowodów, własne słabości próbuje się nadrobić atakiem, by zwrócić uwagę na siebie”. Tym samym sędzia jednoznacznie poinformowała, kto dla niej jest autorytetem. A autorytety zawsze mówią prawdę.

Tygodnikowi „Wprost” rewanż nie udał się. Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację „Wprost” od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie, który w 2007 r. oddalił jego powództwo przeciw redaktorowi naczelnemu “Polityki” Jerzemu Baczyńskiemu. We wspomnianym tekście Żakowskiego znalazło się stwierdzenie, że „Wprost” należy do pism, „które z kłamstwa oraz insynuacji zrobiły biznes i narzędzie załatwiania własnych porachunków”. Sędzia Zofia Markowska stwierdziła w uzasadnieniu wyroku m.in., że słowa Żakowskiego nie stanowią „nieuzasadnionej generalizacji” (co podnosiła strona powodowa), gdyż „Polityka” piórem Żakowskiego odniosła się do konkretnej sprawy. Jak się Państwu podoba takie wyjaśnienie?

Wydawało się, że po kieszeni dostanie także Jerzy Robert Nowak, który w październiku 2007 r. na łamach „Naszego Dziennika” opublikował tekst, w którym znalazło się zdanie na temat przeszłości Stefana Niesiołowskiego: „ciągle przedstawia się go jako rzekomego herosa opozycji antykomunistycznej. Jest to w sprzeczności z faktem, że był na liście Milczanowskiego oraz tym, że po uwięzieniu za udział w nielegalnym >>Ruchu<< zaczął na wszystkich sypać zaraz pierwszego dnia po uwięzieniu”. Pozew Niesiołowskiego przeciw autorowi tekstu trafił do Sądu Rejonowego Warszawa-Śródmieście. Pod nieobecność obwinionego (który nie został prawidłowo przez sąd poinformowany o dacie i miejscu rozprawy), sąd uznał racje Niesiołowskiego i wymierzył profesorowi Nowakowi grzywnę w wysokości 3 tys. złotych. Rozprawa jednak została unieważniona z uwagi na wspomniane błędy formalne. Tak czy inaczej werdykt sądu musi budzić głębokie zdumienie. Słusznie czy nie, Stefan Niesiołowski został umieszczony na tzw. liście Milczanowskiego. Aresztowany został w dniu 20 czerwca 1970 roku. Faktem jest, że zeznania obciążające najbliższych współpracowników – w tym własnego brata Marka – złożył dzień później, tj. 21 czerwca. W protokole przesłuchania w KM MO w Łodzi, prowadzonego przez porucznika Dariusza Borowczaka, znajdujemy cytat z zeznań Niesiołowskiego: „Przyznaję się do winy w przedmiocie przedstawionego mi zarzutu i wyjaśniam, co następuje: …” . Następnie w protokole widnieje dopisek następującej treści: „(tu padają nazwiska najbliższych i przyjaciół, brata Marka, Andrzeja i Benedykta Czumów, Andrzeja Woźnickiego)”. Portal Niezalezna.pl jako pierwszy dotarł do protokołów przesłuchań Stefana Niesiołowskiego z 1970 roku. Protokoły można pobrać tutaj: http://www.niezalezna.pl/article/show/id/12385. A zatem Jerzy Robert Nowak pomylił się o 24 godziny. Tylko to wystarczyło sądowi, by uznać go winnym naruszenia dóbr osobistych Stefana Niesiołowskiego.

Pro domo sua

15 lipca pobity został rekord w nękaniu „Gazety Polskiej” przez sądy i prokuraturę. W tym dniu Tomasz Sakiewicz, redaktor naczelny tygodnika, odebrał aż trzy wezwania na przesłuchania w prokuraturze. Pierwsze z nich nakazuje naczelnemu „GP” stawienie się na przesłuchanie w tym samym dniu – 15 lipca (przed południem)! Równocześnie wezwanie zawiera groźby – w przypadku niestawienia się – nałożenia kary pieniężnej oraz przymusowego doprowadzenia do prokuratury. Drugie wezwanie wzywa Tomasza Sakiewicza do „podania składu osobowego redakcji” z okresu, gdy w „GP” opublikowany został będący przedmiotem dochodzenia artykuł. Prokuratura żąda ponadto, aby Tomasz Sakiewicz ujawnił autora tej publikacji kryjącego się pod inicjałami „ZP”. Mamy więc tutaj próbę naruszenia tajemnicy dziennikarskiej, zagwarantowaną w Prawie Prasowym (art. 15: „Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska”; „Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:
1. danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych”). „Ciekawe, co by się działo, gdyby jednego dnia trzy wezwania do prokuratury dostał np. Adam Michnik? Jaką burzę wywołałoby to w największych gazetach, w telewizji i wśród organizacji broniących wolności obywatelskich?” – skomentował tę sytuację Tomasz Sakiewicz.

Co z tym wszystkim począć?

Co zrobić, aby było sprawiedliwiej, mniej ideologicznie, mniej po PRL-owsku?

Po pierwsze, należy jak najszybciej usunąć z wymiaru sprawiedliwości wszystkich sędziów i prokuratorów, którzy nagannie zachowywali się w okresie PRL – w procesach politycznych odgrywali aktywną, zgodną z linią partii komunistycznej rolę. Ich ciągła obecność w sądach i prokuraturze sprzyja przenoszeniu do teraźniejszości starych praktyk.

Po drugie, należy wyłączyć odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów (ale także wszystkich innych grup zawodowych) spod jurysdykcji korporacyjnej. Stowarzyszenie Ius et lex proponuje utworzenie instancji dyscyplinarnej złożonej z osób powyżej 50 lat, delegowanych ze wszystkich korporacji. Byliby to sędziowie dożywotni, bez prawa powrotu do własnej korporacji.

Po trzecie, przebudować system awansu zawodowego sędziów w taki sposób, aby jak najściślej odzwierciedlał on zasób zgromadzonego przez nich doświadczenia zawodowego i życiowego. W ten sposób wyżyny kariery zawodowej – a tym samym największą władzę w sądownictwie – osiągaliby ludzie doświadczeni i stateczni.

Po czwarte, umożliwić opinii publicznej współmodelowanie wymiaru sprawiedliwości. Być może posłużyłyby temu bezpośrednie wybory sędziów sądów niższej instancji albo/i prezesa Sądu Najwyższego.

Po piąte - to już zadanie dla polityków, mediów i organizacji społecznych – przeciwdziałać przejawom ideologizacji sądownictwa i procesu kształcenia przyszłych sędziów. Bez tego nawet najsprawniejsze sądy zamiast sprawiedliwie sądzić i karać mogą się z bandytami pieścić, a nami pomiatać.

Proszę o następne przykłady podobnych spraw w komentarzach do mojej notki w celu aktualizacji powyższej listy.