IPN - Wystawa „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata” – Warszawa, 1–18 marca 2010

Genewa: wystawa upamiętniająca Polaków ratujących Żydów

„Chcemy przypomnieć historię polskich dyplomatów i ich żydowskich współpracowników ratujących Żydów”.
więcej

W siedzibie ONZ w Genewie otwarto w czwartek wystawę „Paszporty do
Życia” poświęconą tzw. Grupie Berneńskiej złożonej z polskich dyplomatów
i żydowskich działaczy, którzy podczas drugiej wojny światowej
uratowali kilkuset Żydów z Holokaustu.

Ekspozycja pokazuje tzw. archiwum Eissa, jeden z największych zbiorów
dokumentujących działania ratunkowe polskiej dyplomacji na rzecz
zagrożonych zagładą Żydów.


Zwiedzający mogą zobaczyć oryginalne, pożółkłe od upływu czasu listy
nazwisk, korespondencję między polskimi dyplomatami i organizacjami
żydowskimi, czy unikalne i nigdy nie użyte czarno-białe zdjęcia osób
ubiegających się o podrabiane przez Grupę Berneńską dokumenty dające
nadzieję na przetrwanie. Wystawiono też oryginalne paszporty Paragwaju
sfabrykowane dla ratowania Żydów.


– Chcemy przypomnieć historię polskich dyplomatów i ich żydowskich
współpracowników ratujących Żydów stąd, ze Szwajcarii, całemu światu –
powiedział podczas otwarcia wystawy w Pałacu Narodów w Genewie stały
przedstawiciel Polski przy biurze ONZ w Szwajcarii Zbigniew Czech.
Ekspozycja była wystawiana wcześniej w ambasadzie RP w Bernie. Jej
otwarcie w siedzibie Narodów Zjednoczonych ma dać szansę na pokazanie
międzynarodowemu audytorium historii akcji ratunkowej prowadzonej w
okresie II wojny światowej z Berna przez ówczesnego posła RP Aleksandra
Ładosia i jego dyplomatów oraz współpracujące z nimi organizacje
żydowskie. W Polsce historia ta została dopiero co odkryta, poza krajem
mało kto o niej wie. – Chcemy, żeby ta historia stała się bardziej znana
w szerszym środowisku międzynarodowym – zaznaczył Czech.
W czasie akcji wystawiono kilka tysięcy uzyskanych nielegalnie
paszportów krajów Ameryki Łacińskiej, ratując życie wielu setkom osób.
Zajmowała się tym tzw. szóstka berneńska, w skład której wchodziło
czterech polskich dyplomatów: kierujący grupą poseł Ładoś, jego zastępca
Stefan Ryniewicz, konsul Konstanty Rokicki, dyplomata Juliusz Kuehl
oraz przedstawiciele organizacji żydowskich, Abraham Silberschein i
Chaim Eiss.


– To oni sami z siebie zdecydowali się pomóc Żydom w okupowanej Europie,
mimo że nikt tego od nich nie wymagał. To pokazuje, że wyszli bardzo
daleko poza swoje obowiązki – zaznaczył polski ambasador przy ONZ.


Grupa nie tylko zajmowała się podrabianiem, ale też szmuglowaniem ze
Szwajcarii do Polski i innych krajów Europy kopii paszportów krajów
Ameryki Łacińskiej dla Żydów. – Skala działalności naszych dyplomatów
wydaje się ogromna, mówimy tutaj o kilku tysiącach ludzi uratowanych –
dodał Czech.Posiadacze tych dokumentów w większości uniknęli wywózek do niemieckich
obozów zagłady i zostali skierowani do obozów dla internowanych w
Niemczech i okupowanej Francji. Liczba uratowanych osób dzięki
podrabianym paszportem nie jest znana. Sam tylko konsul Rokicki wystawił
1050 dokumentów, a ponieważ w ówczesnych czasach paszporty mogły być
wystawiane na kilka osób, to szacuje się, że pomogły one około 2 tys.
ludzi. Leonie de Picciotto, która sama jako żydowskie dziecko przeżyła wojnę
ukrywając swą tożsamość na wsi w Holandii. – To dla mnie bardzo
poruszające. Bardzo bym chciała, żeby moi rodzice mogli to widzieć. Nikt
z nas nigdy nie pytał, jak to się stało, że ich kuzyn z Zurychu wysłał
im ten paszport – wspominała podczas otwarcia wystawy de Picciotto.


To, w jaki sposób dokument ten został zdobyty, było tematem tabu w jej
rodzinie. Pani de Picciotto dowiedziała się zresztą o Grupie Berneńskiej
dopiero w ubiegłym roku i wówczas mogła zapoznać się z archiwum
pokazującym jej działanie.


Chaim Eiss, od którego nazwiska pochodzi nazwa archiwum, zajmował się
dostarczaniem polskim dyplomatom list beneficjentów oraz przemytem
wyrobionych paszportów do Generalnego Gubernatorstwa.


Ekspozycja będzie pokazywana w oenzetowskim Pałacu Narodów w Genewie do 1
lutego. Potem trafi do Polski i znajdzie się w zbiorach Muzeum
Auschwitz-Birkenau.

Polski
rząd nie przeciwstawiał się Holocaustowi? Skandaliczny artykuł portalu
jewish.pl! Prof. Żerko odpowiada, publicyści komentują